Το απομονωμένο χωριό του Κάβο Ντόρο που οι κάτοικοι επικοινωνούν με… σφυρίγματα (vids)

Το χωριό Αντιά στο Κάβο Ντόρο βρίσκεται στη Νότια Εύβοια ανάμεσα στις κορυφές Αηδόνι και Μηλιά του όρους Όχη και απέχει 40 χιλιόμετρα από την Κάρυστο. Για περίπου 2.500 χρόνια, οι κάτοικοι του χωριού, χρησιμοποιούσαν μία εντυπωσιακή γλώσσα που μόνο εκείνοι καταλάβαιναν, τη σφυριά.

Η σφυριά είναι μια γλώσσα που βασίζεται αποκλειστικά στα σφυρίγματα και κάποιος που δεν μιλάει αυτή τη γλώσσα, ακούγοντας τη, δεν αναγνωρίζει καμία λέξη παρά μόνο διαφορετικού είδους σφυρίγματα. Το εντυπωσιακό είναι ότι κάθε σφύριγμα αντιστοιχεί σε ένα γράμμα της αλφαβήτου με αποτέλεσμα η σύνθεσή τους, να δημιουργεί ολόκληρες λέξεις και προτάσεις.

Η πλειονότητα των παιδιών μάθαινε τη σφυριά σε ηλικία 8 με 9 ετών αλλά σήμερα έχουν απομείνει ελάχιστοι άνθρωποι που τη «μιλούν». Ο πληθυσμός του χωριού έχει μειωθεί στα 37 άτομα με τους γηραιότερους που χάνουν τα δόντια τους να μην μπορούν να μιλήσουν σε αυτή τη γλώσσα και με τους νεαρότερους να έχουν φύγει για κάποιο αστικό κέντρο.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η σφυριχτή γλώσσα του χωριού Αντιά χρησιμοποιείται με τον ίδιο τρόπο και στο Kuşköy στην Τουρκία, στο χωριό Αας των Πυρηναίων της Γαλλίας, στα Κανάρια νησιά της Ισπανίας καθώς και από τους Βερβερίνους κατοίκους του Άτλαντα στο Μαρόκο. Οι κάτοικοι των πέντε περιοχών έχουν τρία κοινά: Την Σφυριχτή Γλώσσα, την ορεινή και απόκρημνη μορφολογία του εδάφους και τις ασχολίες των κατοίκων που ασχολούνται με την γεωργία και την κτηνοτροφία.

Η σφυριχτή γλώσσα της Αντιάς έχει γίνει θέμα για δυο μικρού μήκους ντοκιμαντέρ, το «Αντιά» του Σταύρου Ιωάννου (1980) και «Το χωριό που σφυρίζει» της Κατερίνας Ζουλά (2010), αλλά και δυο μεμονωμένων επεισοδίων των τηλεοπτικών σειρών «Μένουμε Ελλάδα» και «Greek Odyssey» της Joanna Lumley. Επίσης αφιερώματα για τη σφυριά έχουν πραγματοποιήσει κατά καιρούς ξένα τηλεοπτικά δίκτυα όπως το BBC. Κατά καιρούς αρκετοί γλωσσολόγοι έχουν μελετήσει τη σφυριά της Αντιάς, ενώ έχει προταθεί να αναγνωριστεί σαν προστατευόμενη γλώσσα από την UNESCO.

Η ανακάλυψη της γλώσσας από τα μέσα ενημέρωσης έγινε τον Μάρτιο του 1969 από σωστικά συνεργεία, που σκοπό τους είχαν την ανεύρεση της σορού ενός πιλότου, το αεροπλάνο του οποίου προσέκρουσε στην περιοχή του όρους Όχη. Οι κάτοικοι που βοήθησαν στην ανεύρεση της σορού χρησιμοποιούσαν τη σφυριχτή τους γλώσσα για να συνεννοούνται μεταξύ τους για τη πορεία των ερευνών και έτσι έφτασε για πρώτη φορά η σφυριά στα αυτιά ξένων.

Η προέλευση της σφυριάς

Μέχρι σήμερα δεν είναι εξακριβωμένο πώς ξεκίνησαν οι κάτοικοι της Αντιάς να μιλούν τη σφυριά. Τα σενάρια γύρω από την προέλευση της εντυπωσιακής αυτής γλώσσας είναι πολλά και μας ταξιδεύουν στα βάθη των αιώνων.

Κάποιοι υποστηρίζουν ότι οι κάτοικοι της Αντιάς ήταν απόγονοι Περσών στρατιωτών, οι οποίοι φρουρούσαν Έλληνες αιχμαλώτους στην περιοχή της Καρύστου. Ύστερα άπω την ήττα τους στην Ναυμαχία της Σαλαμίνας, ο Περσικός στρατός εγκατέλειψε τους φρουρούς της Καρύστου, οι οποίοι κατέφυγαν στις ορεινές περιοχές γύρω από την Αντιά. Αναμείχθηκαν με τους τοπικούς πληθυσμούς και αφομοιώθηκαν από αυτούς.

Σύμφωνα με μια άλλη θεωρία, οι κάτοικοι της Αντιάς είναι δωρικής καταγωγής, αφού σε αντίθεση με τους γύρω πληθυσμούς δεν μιλούν αρβανίτικα.

Μια λιγότερο γνωστή εκδοχή παρουσιάζει ως «πατέρες» της σφυριάς μια ομάδα από κατοίκους της Αίνου στη Θράκη, οι οποίοι μεταφέρθηκαν στην περιοχή το 1469 ως αιχμάλωτοι των Βενετών.

Μια άλλη εκδοχή θέλει τη σφυριά να επινοήθηκε για την προστασία των κατοίκων από ληστές ή άλλου είδους επιδρομές. Μέσω των σφυριγμάτων, μπορούσε να προειδοποιήσει ο ένας τον άλλο για τον επερχόμενο κίνδυνο από σχετικά μεγάλη απόσταση και χωρίς κανείς άλλος να καταλαβαίνει. Οι σφυρικτές γλώσσες έχουν χρησιμοποιηθεί κατά καιρούς σε περιόδους πολέμου για μυστικές συνεννοήσεις. Λέγεται ότι ένας είδος σφυριάς χρησιμοποιούσαν και οι Έλληνες αντάρτες στα βουνά.