Εορτολόγιο 18 Οκτωβρίου: Ποιοι γιορτάζουν σήμερα

Κυριακή 18 Οκτωβρίου σήμερα και σύμφωνα με το εορτολόγιο γιορτάζουν οι Λουκά του Ευαγγελιστού, Αγίου Μαρίνου του γέροντος.

Άγιος Λουκάς ο Ευαγγελιστής

Ένας από τους τέσσερις ευαγγελιστές, άγιος της Χριστιανικής Εκκλησίας και εκ των συνεργατών του Αποστόλου Παύλου. Σύμφωνα με την παράδοση, είναι ο συγγραφέας τού τρίτου συνοπτικού Ευαγγελίου («Κατά Λουκάν») και των «Πράξεων των Αποστόλων». Η μνήμη του τιμάται από τη Χριστιανοσύνη στις 18 Οκτωβρίου. Την ημέρα αυτή γιορτάζουν όσοι φέρουν το όνομα Λουκάς.

Ο Λουκάς, σύμφωνα με την παράδοση (Ευσέβιος), γεννήθηκε στην Αντιόχεια της Συρίας, έζησε τον 1ο αιώνα και ήταν ένας από τους πλέον μορφωμένους ανθρώπους της εποχής του. Αρχικά ήταν ειδωλολάτρης, όπως φαίνεται από το γεγονός ότι δεν μνημονεύεται από τον απόστολο Παύλο (Κολοσσαείς δ' 11) μεταξύ των μαθητών και ακολούθων του, που ήταν Εβραίοι, καθώς και από την προέλευση τού ονόματός του, που αποτελεί σύντμηση του λατινικού Λουκανός. Για τον τρόπο και τον χρόνο μεταστροφής του στη χριστιανική πίστη δεν γνωρίζουμε τίποτε.

Σύμφωνα με την παράδοση, ο Ευαγγελιστής Λουκάς φιλοτέχνησε την εικόνα της Παναγίας.

Ο Λουκάς ήταν συνοδός και συνεργάτης τού αποστόλου Παύλου από τη δεύτερη ακόμη αποστολική περιοδεία του, όπως φαίνεται από εδάφια των «Πράξεων των Αποστόλων». Συνόδευσε τον Παύλο στη Μακεδονία από την Τρωάδα (Πράξ. ιστ' 11-12) και παρέμεινε στους Φιλίππους πιθανότατα μέχρι το τέλος της τρίτης αποστολικής πορείας τού Παύλου. Τέλος, συνόδευσε τον Παύλο από την Καισάρεια στη Ρώμη (Πράξ. κζ' 1, κη' 16).
Ως προς τη δράση του Λουκά μετά τον θάνατο του Παύλου, δεν γνωρίζουμε το παραμικρό μετά βεβαιότητας. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Λουκάς κήρυξε τη χριστιανική πίστη στη Δαλματία, Γαλλία, Ιταλία και Μακεδονία (Επιφάνιος) και στην Αχαΐα (Γρηγόριος Ναζιανζηνός). Ο Συμεών ο Μεταφραστής λέγει ότι από τη Ρώμη ο Λουκάς μετέβη στην Ανατολή, διέσχισε τη Λιβύη κι έφθασε στην Αίγυπτο. Εκεί χειροτονήθηκε επίσκοπος στην περιοχή της Θηβαίδας, όπου και πέθανε.

Άλλοι συγγραφείς και εκκλησιαστικοί πατέρες αναφέρουν ότι πέθανε στη Θήβα της Βοιωτίας (Μάξιμος Μαργούνιος), ενώ ο Γρηγόριος ο Θεολόγος υποστηρίζει ότι μαρτύρησε. Ο Ισίδωρος της Σεβίλλης γράφει ότι πέθανε σε ηλικία 74 ετών και ο Νικηφόρος Κάλλιστος ογδόντα ετών.

Παλαιότατη παράδοση θέλει τον Λουκά ζωγράφο, που φιλοτέχνησε μάλιστα την εικόνα της Παναγίας. Την παράδοση αυτή προϋποθέτει η ορθόδοξη εκκλησιαστική υμνολογία. Ο ευαγγελιστής Λουκάς ήταν κάτοχος μεγάλης ελληνιστικής παιδείας και γνώστης τής ιστορικής μεθόδου τής εποχής του. Τα έργα του, το «Ευαγγέλιο» και οι «Πράξεις Αποστόλων», παρουσιάζουν ευχέρεια χρήσης τής Ελληνιστικής Κοινής και αποτελούν ένα από τα πρώτα ιστορικά μνημεία τού χριστιανισμού.

Στον Δυτικό χριστιανικό κόσμο, ο Άγιος Λουκάς είναι προστάτης των καλλιτεχνών, των γιατρών, των χειρουργών, των μαθητών και των χασάπηδων.

Απολυτίκια

Απόστολε Άγιε, και Ευαγγελιστά Λουκά, πρέσβευε τω ελεήμονι Θεώ, ίνα πταισμάτων άφεσιν, παράσχη ταις ψυχαίς ημών.

Ακέστωρ σοφώτατος, Ιερομύστα Λουκά, ζωγράφος πανάριστος, της Θεοτόκου Μητρός, εδείχθης Απόστολε, έγραψας μάκαρ, λόγους, δια πνεύματος θείου, έδωκας εννοήσαι, συγκατάβασιν άκραν, Χριστού της παρουσίας, διο πρέσβευε σωθήναι ημάς.

Μεγαλυνάριο (Μικρός Παρακλητικός Κανόνας)
Άλαλα τα χείλη των ασεβών,
των μη προσκυνούντων, την εικόνα σου την σεπτήν,
την ιστορηθείσαν, υπό του Αποστόλου,
Λουκά ιερωτάτου, την οδηγήτριαν.