Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία: Προς ένα συμπεριληπτικό σχολείο
Ιδιαίτερο κομμάτι του πληθυσμού των ατόμων με αναπηρία αποτελούν οι μαθητές με αναπηρία ή/και εκπαιδευτικές ανάγκες. Η πλειονότητα των μαθητών αυτών φοιτά όχι σε σχολεία Ειδικής, αλλά σε σχολεία της Γενικής Εκπαίδευσης. Αξίζει, λοιπόν, με αφορμή τη σημερινή μέρα να δούμε σε ποιο σημείο βρίσκεται το ελληνικό σχολείο, σε επίπεδο συμπερίληψης. Σε ό,τι αφορά, δηλαδή, την περίληψη όλων των μαθητών (με αναπηρία ή χωρίς) στο γενικό σχολείο, σε μία προσπάθεια κατά της περιθωριοποίησης των ατόμων με αναπηρία.
Στην προσπάθεια αυτή, αρωγός και το υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, που μέσω πρωτοβουλίας της υφυπουργού, Σοφίας Ζαχαράκη, διοργανώνει σήμερα διαδικτυακή ημερίδα, με σκοπό την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της εκπαιδευτικής κοινότητας σε ζητήματα ισότητας, αποδοχής της διαφορετικότητας, κοινωνικής δικαιοσύνης, ένταξης και αλληλεγγύης.
Η ημερίδα θα διαρκέσει από τις 11:00 έως τις 15:30 και κατά τη διάρκειά της θα παρουσιαστούν 26 εργασίες μαθητών Σχολικών Μονάδων Γενικής και Ειδικής Αγωγής Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, από τις 13 Περιφερειακές Διευθύνσεις της Ελλάδας. Οι εργασίες και οι δραστηριότητες (τέχνης, πολιτισμού, αθλητισμού) θα διαπραγματεύονται ζητήματα αναπηρίας, ένταξης και σεβασμού των δικαιωμάτων των ΑμεΑ.
Δείτε ΕΔΩ live τη συζήτηση
«Η de facto ένταξη στα γενικά σχολεία δεν συνεπάγεται την ισότιμη πρόσβαση των μαθητών με αναπηρία σε ποιοτική, χωρίς αποκλεισμούς εκπαίδευση, αντιθέτως μπορεί να δημιουργεί νέες ανισότητες και διαχωρισμούς», επισημαίνει ο πρόεδρος της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία (ΕΣΑμεΑ), Γιάννης Βαρδακαστάνης, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Καθίσταται, λοιπόν, αναγκαία η σχεδίαση και υλοποίηση εκπαιδευτικών πολιτικών, με γνώμονα τη συμπερίληψη.
Τα στοιχεία που έχουν έρθει στο φως από το Παρατηρητήριο Θεμάτων Αναπηρίας της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία --που αποτελεί τον επίσημο φορέα-συνομιλητή της ΕΛΣΤΑΤ για θέματα στατιστικών που αφορούν την αναπηρία-- έχουν δείξει ότι το 57,3% των μαθητών με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στα γενικά σχολεία δεν λαμβάνουν εξειδικευμένη υποστήριξη, παρά υποστηρίζονται μόνο από τον εκπαιδευτικό της γενικής τάξης.
Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, του 5ου Δελτίου Στατιστικής Πληροφόρησης του Παρατηρητηρίου, ειδικά στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, μόλις 1 στους 10 μαθητές λαμβάνει εξειδικευμένη υποστήριξη. Θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι οι ανάγκες υποστήριξης στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση είναι μειωμένες, σε σχέση με την Πρωτοβάθμια. Τουναντίον, «οι ανάγκες υποστήριξης προφανώς και δεν μειώνονται στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση», τονίζει ο κ. Βαρδακαστάνης. «Ωστόσο στη χώρα μας οι πολιτικές και τα προγράμματα συμπερίληψης έχουν περιοριστεί σε μεγάλο βαθμό στην Πρωτοβάθμια, γεγονός που σαφέστατα δυσχεραίνει την εκπαιδευτική συνέχεια και πρόοδο των μαθητών με αναπηρία ή και ωθεί τους μαθητές αυτούς μετά το δημοτικό, να στραφούν αναπόφευκτα στην διαχωρισμένη Ειδική Αγωγή».
Όσο για τα στοιχεία που αφορούν τα τμήματα ένταξης, δείχνουν ότι το 35% των μαθητών των τμημάτων ένταξης έχουν τοποθετηθεί χωρίς καμία αξιολόγηση από διαγνωστικό φορέα. Όπως επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Βαρδακαστάνης, εκεί έγκειται ο κίνδυνος δημιουργίας επιπλέον ανισοτήτων. «Πολλές φορές, στα τμήματα ένταξης παραπέμπονται αδιακρίτως μαθητές με πολλές και ετερόκλητες ανάγκες υποστήριξης. Παράλληλα, για μεγάλο ποσοστό των μαθητών αυτών δεν υπάρχει καν επίσημη αξιολόγηση των ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών τους».
Μέσα στο πλαίσιο του συμπεριληπτικού σχολείου, μεγάλο ρόλο παίζει ο θεσμός της παράλληλης στήριξης, ο οποίος, όπως σημειώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Βαρδακαστάνης, έχει αποδείξει διεθνώς την αποτελεσματικότητά του. Στην Ελλάδα, τα στοιχεία του Παρατηρητηρίου δείχνουν ότι μόλις το 7% των μαθητών με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες υποστηρίχθηκε με παράλληλη στήριξη, από τους οποίους 8 στους 10 για λιγότερο από 20 ώρες την εβδομάδα.
«Πέραν της περιορισμένης εφαρμογής του στην Ελλάδα, η παράλληλη στήριξη εφαρμόζεται στο πλαίσιο μιας στενής λογικής, περισσότερο δηλαδή ως υπηρεσία προσωπικού βοηθού προς τον μαθητή», σχολιάζει ο πρόεδρος της ΕΣΑμεΑ.
«Η παράλληλη στήριξη θα μπορούσε να είναι πολύ πιο αποδοτική εάν εφαρμοζόταν στη βάση των αρχών της συνδιδασκαλίας και της διαφοροποιημένης προσέγγισης που θα έθεταν ένα ουσιαστικά συμπεριληπτικό πλαίσιο», προτείνει.
Αξίζει να σημειωθεί, ότι κατά το σχολικό έτος 2017-18, οι μαθητές με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες έφταναν συνολικά τις 90.743, ποσοστό που μεταφράζεται στο 6,3% των μαθητών της Ελλάδας.