Η άγνωστη ιστορία της «Σπιναλόγκας» της Ύδρας - Η μικρή «πολιτεία των μολυσμένων»

Στους περισσότερους ίσως είναι άγνωστο, αλλά για όσους έχουν επισκεφτεί κάποιο καλοκαίρι το ομορφότερο νησί του Αργοσαρωνικού, την Ύδρα, τότε ίσως έχουν δει και ακούσει ιστορίες για την «Σπιναλόγκα» της περιοχής.

Η «Σπιναλόγκα» της Ύδρας είναι ένα ακατοίκητο νησάκι ακριβώς απέναντι μιας από τις διασημότερες παραλίες του νησιού, την παραλία του Βλυχού. Μέχρι και πριν την δεκαετία του '50 χρησιμοποιούταν ως τόπος όπου μεταφέρονταν άνθρωποι με ανίατες μεταδοτικές ασθένειες της εποχής.

Έτσι το μικρό νησάκι απέκτησε με το πέρασμα των χρόνων τον δικό του «μύθο» αντάξιο με αυτό της Σπιναλόγκας της Κρήτης, καθώς είχε για τους ντόπιους και όχι μόνο την ίδια χρησιμότητα.

Είναι γνωστό άλλωστε ότι λεπροί αντιμετωπίζονταν στην κοινωνία ως απόβλητοι, έως και μέχρι τα μέσα του 1950 όταν αποτελεσματικά φάρμακα άρχισαν να διαδίδονται στην Ελλάδα. Σε μέρη όπου «υπήρχε» μια σχετική απομόνωση, συχνά χρησιμοποιούνταν ως «άλλες» τοπικές κοινωνίες μόνο γι' αυτούς και τους «ομοίους» τους. Η Σπιναλόγκα άλλωστε είχε χαρακτηριστεί άλλωστε και ως «πολιτεία μολυσμένων» και ήταν πλήρως αποκλεισμένη από τον έξω κόσμο.

Η Ύδρα και η Κρήτη δεν ήταν οι μοναδικές περιοχές που είχαν διαμορφώσει αυτές της αποκομμένες κοινωνίες μόνο για τους αρρώστους. Εγκαταστάσεις απομόνωσης ασθενών υπήρχαν και αλλού, όπως στη Χίο, αλλά και χώροι αυστηρής καραντίνας στα νησιά που τα ονόμαζαν «Λαζαρέτα».

Οι νοσούντες αντιμετωπίζονταν με φόβο και αποτροπιασμό και δεν είχαν θέση στις κοινωνίες των υγιών. Εκεί δεν μεταφέρονταν μόνο λεπροί, αλλά φυματικοί, καθώς και άνθρωποι που έπασχαν από ελονοσία. Ένας τέτοιος τόπος φαίνεται ότι ήταν και το νησάκι του Βλυχού στην Ύδρα.

Μέχρι σήμερα, στις απόκρημνες πλαγιές του υπάρχουν ερείπια από κτίσματα, εγκαταλελειμμένα σπίτια, καθώς και ένας μικρός ναός. Κάποιος που δεν ξέρει την ιστορία, εύλογα θα αναρωτιόταν ποιος μπορεί να επέλεγε να ζήσει σε ένα τέτοιο μέρος, απομονωμένος από τους ανθρώπους και πλήρως αποκομμένος από τον πολιτισμό.

Ο υδραίος πλοίαρχος Κώστας Γεωργακόπουλος δίνει την απάντηση. Με το πλοίο του «Δέσποινα», μεταφέρει ανθρώπους από το λιμάνι της Ύδρας σε όλες τις παραλίες και τους οικισμούς του νησιού. Έτσι, αναπόφευκτα διασχίζει και τους θαλάσσιους δρόμους που οδηγούν στο μικρό νησάκι. Όπως μας πληροφόρησε πρόκειται για την άγνωστη «υδραίικη Σπιναλόγκα».

Στις αρχές του 20ου αιώνα, οι άρρωστοι της Ύδρας και των κοντινών περιοχών στέλνονταν εκεί γιατί οι νησιώτες φοβούνταν ότι θα τους κολλήσουν την ασθένεια. Εξάλλου θεραπεία δεν υπήρχε και η νόσος θεωρούταν μεταδοτική. Το νησάκι αρχικά ίσως πρωτολειτούργησε ως λοιμοκαθαρτήριο στα χρόνια της πανούκλας στο τέλος του 18ου αιώνα. Αναφορές ντόπιων λένε ότι έπαψε να χρησιμοποιείται ως λοιμοκαθαρτήριο πριν από τα χρόνια της επανάστασης.

Το βραχονήσι βρισκόταν σε απόσταση 700 μέτρων από την ακτή και ο μόνος τρόπος να φτάσει κανείς ήταν κολυμπώντας. Λιμανάκι για να προσδεθούν τα πλοία δεν υπήρχε, ενώ η μοναδική είσοδος ήταν ένα μικρό μονοπάτι στη μία πλευρά του. Οι νέοι κάτοικοι κατασκεύασαν πέτρινα σπίτια κι ένα εκκλησάκι αφιερωμένο στον Άγιο Ιωάννη.

Ζούσαν σχεδόν στοιβαγμένοι στα μικρά κτίσματα, έχοντας στη διάθεσή τους τα απολύτως απαραίτητα, σε συνθήκες πλήρους καραντίνας. Μικρά πλοία μετέφεραν προμήθειες μία φορά την εβδομάδα και όταν υπήρχαν θύματα συνέλεγαν τους νεκρούς για να τους μεταφέρουν για ταφή στην Ύδρα. Ακόμα και σε αυτή την περίπτωση δεν κατέληγαν στο κοιμητήριο του νησιού, αλλά κηδεύονταν χωριστά από τους υπόλοιπους νησιώτες.

Οι αυτοσχέδιοι τάφοι δημιουργήθηκαν κοντά στο Βλυχό, ακριβώς απέναντι από το νησί – εξορία και έμειναν γνωστά ως «ευλογιάρικα». Με τα χρόνια, πολλοί θρύλοι στοίχειωσαν τη φήμη τους. Οι ντόπιοι τα βράδια άκουγαν θορύβους, τους οποίους ασφαλώς συνέδεσαν με τους λεπρούς. Πίστευαν ότι τα πνεύματά τους έβγαιναν από τους τάφους και περιφέρονταν στο νησί. Στην πραγματικότητα, οι θόρυβοι που άκουγαν δεν ήταν παρά οι συγγενείς των νεκρών που πήγαιναν τακτικά για να ανάψουν τα καντήλια.

Σήμερα, το νησάκι του Βλυχού είναι ιδιόκτητο. Από τα κτίσματα σώζεται μόνο το εκκλησάκι, το οποίο έχει συντηρηθεί και κάθε χρόνο τελείται λειτουργία για τον Άγιο Ιωάννη. Τα μισογκρεμισμένα πέτρινα κτίσματα είναι η μόνη ζώσα ανάμνηση των ανθρώπων που κάποτε ζούσαν απομονωμένοι στις βραχώδεις πλαγιές του μικρού νησιού.

Με πληροφορίες από Μηχανή του Χρόνου

Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Newsbomb.gr.

Διαβάστε επίσης:

Κατασκοπευτικό θρίλερ: Κατάθεση μάγειρα «έκαψε» τον υπάλληλο του τουρκικού προξενείου