Πώς και πότε δημιουργήθηκε η «βλέννα του Μαρμαρά» - Πώς έφτασε στη Λήμνο;
Το φαινόμενο είναι μεν γνωστό στους επιστήμονες, αλλά αυτό που συνέβη το τελευταίο διάστημα είναι εξόχως ανησυχητικό. Ήδη η θαλάσσια βλέννα έφτασε στις ακτές της Λήμνου και η κατάσταση προβληματίζει έντονα τους επιστήμονες. Η βλεννώδης ουσία αυτή αποτελείται από νεκρούς και ζωντανούς πλαγκτονικούς οργανισμούς, τις απεκκρίσεις τους, καθώς και βακτήρια που αποικοδομούν (μετατρέπουν σε ανόργανα συστατικά) αυτήν την οργανική αυτή ύλη. Ευνοείται από ασθενή θαλάσσια κυκλοφορία και αυξημένες εισροές θρεπτικών ουσιών στο σύστημα, συχνά ανθρωπογενείς.
Η τελευταία εξέιλξη είναι ιδιαιτέρως ανησυχητική αφού λουόμενοι στον Ρωμέικο Γιαλό στη Λήμνο ανέφεραν ότι παρατήρησαν κάποια βλέννα και στη συγκεκριμένη παραλία. Ο δήμος Λήμνου έχει προχωρήσει στη λήψη δειγμάτων ώστε τις επόμενες ημέρες να υπάρξουν επίσημες ανακοινώσεις.
Το μέγα ερώτημα είναι βεβαίως αν η βλέννα του Μαρμαρά έφτασε στις ελληνικές ακτές και στο Βόρειο Αιγαίο;
Ίσως οποιαδήποτε πρόχειρη απάντηση να είναι παρακινδυνευμένη. Αυτό θα πρέπει να το επιβεβαιώσουν οι Έλληνες επιστήμονες και οι αρμόδιες αρχές του κράτους.
Οι επιστήμονες, πάντως, για την ώρα δεν μπορούν να απαντήσουν αν η βλέννα που παρατηρήθηκε στη Λήμνο μεταφέρθηκε από τη Θάλασσα του Μαρμαρά όπου καταγράφηκε το μεγάλο πρόβλημα στην Τουρκία.
Όμως το φαινόμενο δεν δημιουργήθηκε από τη μια μέρα στην άλλη. Ήδη από το Φεβρουάριο του 2021 υπάρχουν καταγραφές τέτοιων περιστατικών, με κορύφωση Μάρτιο – Απρίλιο σε παράκτιες περιοχές. Κυρίως επηρεάζονται περιοχές που δέχονται νερά της Μαύρης θάλασσας όπως βγαίνουν από το Στενό των Δαρδανελλίων (Ελλησπόντου), δηλαδή η Σαμοθράκη, οι ανατολικές ακτές της Λήμνου, οι κόλποι των ακτών Θράκης και Μακεδονίας.
Μέσα στο θαλασσινό νερό, αλλά και στο γλυκό νερό, ζουν και αναπτύσσονται φυτικοί μικροοργανισμοί που δεν είναι ορατοί στο γυμνό μάτι, γνωστοί ως φυτοπλαγκτόν. Όταν οι μικροοργανισμοί αυτοί, σε κατάλληλες συνθήκες, αναπτυχθούν σε μεγάλους πληθυσμούς σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα παρατηρείται το φαινόμενο του ευτροφισμού.
Κάπως έτσι γεννιέται και διογκώνεται αυτός ο ευτροφισμός, το περιβαλλοντικό φαινόμενο της υπέρμετρης αύξησης στη συγκέντρωση θρεπτικών στοιχείων που έχει ως συνέπεια τη μείωση του διαλυμένου οξυγόνου στο νερό και άρα την αλλοίωση της βιοποικιλότητας.
Οι περιοχές που παρατηρούνται συχνότερα φαινόμενα ευτροφισμού είναι περιοχές όπου (α) υπάρχει μεγαλύτερη παροχή θρεπτικών στην επιφάνεια και (β) η ανάμειξη του νερού είναι μειωμένη και η κυκλοφορία ασθενής.
Η βιοποικιλότητα ορίζεται από το νόμο ως η ποικιλία των ζώντων οργανισμών πάσης προελεύσεως, περιλαμβανομένων, μεταξύ άλλων, των χερσαίων, θαλασσίων και άλλων υδατικών οικοσυστημάτων και οικολογικών συμπλεγμάτων, των οποίων αποτελούν μέρος. Στη βιολογική ποικιλότητα περιλαμβάνεται και η ποικιλότητα των γονιδίων μέσα και μεταξύ των ειδώv.
Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης μοιάζουν να έχουν καταλήξει στο είδος του μικροοργανισμού που έπληξε τις ακτές του Μαρμαρά, ωστόσο τα τελικά αποτελέσματα της έρευνάς τους δεν έχουν ακόμη δημοσιευτεί.
«Η Θάλασσα του Μαρμαρά έχει νεκρώσει. Προσπαθούμε να το αντιμετωπίσουμε όσο πιο γρήγορα γίνεται» αναφέρει ο Ερόλ Κεσιτσί, επιστημονικός σύμβουλος της Τουρκικής Υπηρεσίας για την Προστασία της Φύσης.
«Η γλίτσα δεν προέκυψε τυχαία. Εμείς την προκαλέσαμε με τη λάθος διαχείρηση αποβλήτων» καταγγέλλει ο Μουσταφά Σάρι, καθηγητής πανεπιστημίου που αξιώνει την κατάρτιση νέας πολιτικής για τη διαχείριση αποβλήτων στη Θάλασσα του Μαρμαρά, γύρω από την οποία κατοικούν περίπου 25 εκατομμύρια άνθρωποι.
Οι εικόνες που κατέγραψαν στην περιοχή επαγγελματίες κινηματογραφιστές είναι τουλάχιστον τρομακτικές.
«Μέσω του ευτροφισμού αναπτύσσεται πολύ ο πληθυσμός τους, γι’ αυτό κάποιες φορές, ειδικά στη Βόρεια Ευρώπη, βλέπουμε θάλασσες που πρασινίζουν, είναι θαμπές και όχι διαυγείς. Τέτοια φαινόμενα είχαν παρατηρηθεί στο παρελθόν στον Σαρωνικό και το Κερατσίνι, ωστόσο μετά τη λειτουργία του Κέντρου Επεξεργασίας Λυμάτων της Ψυττάλειας αυτό καθάρισε καθώς πλέον η έκχυση των λυμάτων γίνεται με οργανωμένο τρόπο», έλεγε σε συνέντευξή της στο Cnn.gr η κυρία Καλλιόπη Πάγκου, Διευθύντρια Ερευνών στο Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας του ΕΛΚΕΘΕ (Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών).
«Αυτό που συνέβη στη θάλασσα του Μαρμαρά είναι κάτι πολύ πιο ακραίο: Ένας συγκεκριμένος φυτοπλαγκτονικός οργανισμός, κατά πάσα πιθανότητα, αναπτύχθηκε υπερβολικά παρακάμπτοντας όλους τους άλλους οργανισμούς. Αυτός ο οργανισμός έχει τη δυνατότητα να παράγει αυτήν την βλέννα, εκκρίνοντάς την από τα κύτταρά του. Αυτοί είναι συνήθως πολυσακχαρίτες, που μοιάζουν σαν ζελές, σαν αφρός. Ενώ λοιπόν ο ευτροφισμός μπορεί να δέχεται χρόνια αστικά λύματα, κάποια στιγμή, αν π.χ. ευνοήσουν οι καιρικές συνθήκες, μπορεί να ευνοήσει ένα μόνο είδος. Και είτε να αλλάξει το χρώμα του νερού, να γίνει δηλαδή κόκκινο ή καφέ, ή να δημιουργήσει αφρούς, βλέννες κλπ. Κάποιοι μάλιστα από αυτούς τους οργανισμούς παράγουν και τοξίνες, που επηρεάζουν και τον άνθρωπο», επισημαίνει η βιολόγος.
Κινδυνεύουν οι άνθρωποι από αυτό το φαινόμενο;
Επίσημα δεν έχει ειπωθεί κάτι ως προς το αν το συγκεκριμένο φυτοπλαγκτόν είναι τοξικό για τον άνθρωπο. Σίγουρα όμως δημιουργεί σοβαρότατα προβλήματα στην βιοποικιλότητα. Οι αυξημένες συγκεντρώσεις οργανικής ύλης από την άνθηση του φυτοπλαγκτού (από τις λέξεις φυτό και πλαγκτός που σημαίνει ‘περιπλανώμενος’) δημιουργεί προβλήματα στην αλιευτική δραστηριότητα. Τα δίχτυα γεμίζουν από τη “βλέννα του πλαγκτού” και γίνεται αδύνατη η συλλογή θαλάσσιων οργανισμών.
«Αυτή η βλέννη, αν είναι το είδος που θεωρούμε ότι κατά πάσα πιθανότητα είναι, δεν παράγει τοξίνη, αλλά προκαλεί άλλου είδους προβλήματα», τονίζει στο Cnn.gr η ωκεανογράφος - ερευνήτρια κυρία Πάγκου και συνεχίζει:
«Η συγκεκριμένη καταναλώνει το οξυγόνο. Κι αυτό γιατί αυτή η βλέννη κάποια στιγμή σπάει σε κομμάτια και πέφτει κάτω στον βυθό. Εκεί με την αποδόμησή της καταναλώνεται το οξυγόνο και δημιουργείται πρόβλημα στα φυτά και τα ζωάκια που ζουν στο βυθό, καθώς αυτά δεν έχουν πλέον οξυγόνο. Πρόκειται δηλαδή για μια πολύ μεγάλη διαταραχή».
Οι ερευνητές φοβούνται ότι το φαινόμενο θα προκαλέσει αλυσιδωτές, άγνωστης έκτασης, αντιδράσεις στο θαλάσσιο οικοσύστημα. Όσον αφορά στον άνθρωπο «πιθανά, σε ευαίσθητα άτομα, αν την αγγίξουν να δημιουργήσει κάποιες αλλεργικές, δερματολογικές αντιδράσεις, έναν κνησμό. Ο άνθρωπος δεν πρέπει να κάνει μπάνιο κοντά σε τέτοιες περιοχές, γιατί δεν ξέρουμε τι έχει κολλήσει πάνω σε αυτήν την βλέννη. Δηλαδή, δεν είναι αυτή η ίδια που είναι τοξική, αλλά δεν ξέρουμε τι μπορεί να έχει κολλήσει επάνω της. Και σε κάθε περίπτωση δεν είναι ευχάριστο να κολυμπάς μέσα σε μία βλέννη», επισημαίνει η κα. Πάγκου, υπογραμμίζοντας; «Το μεγάλο πρόβλημα είναι της διαταραχής του οικοσυστήματος μέσω της κατανάλωσης του οξυγόνου, όπου δεν μπορούν να κολυμπήσουν τα ψάρια καθώς ασφυκτιούν».
Ένα τέτοιο φαινόμενο είχε εντοπιστεί στις ιχθυοκαλλιέργειες στις ακτές της Σουηδίας/Νορβηγίας στη δεκαετία 1980-90 καταστρέφοντας σε μεγάλη έκταση και τις παραλίες και τις καλλιέργειες.
Πώς επηρεάζει την Ελλάδα;
Κάποια από τα είδη των φυτοπλαγκτονικών οργανισμών περιέχουν τοξικές ουσίες που μεταφέρονται μέσω της τροφικής αλυσίδας και συγκεντρώνονται σε θαλάσσιους οργανισμούς που αποτελούν θαλάσσιους βιολογικούς πόρους (βλέπε δίθυρα μαλάκια, οστρακοειδή και ψάρια). Έτσι προκύπτουν προβλήματα στον άνθρωπο που τα καταναλώνει.
Σε περιοχές τις Ελλάδος όπου υπάρχει υψηλή παραγωγική δραστηριότητα θαλάσσιων βιολογικών πόρων και έχουν εμφανιστεί τα παραπάνω φαινόμενα, οι αρμόδιες Υπηρεσίες Κτηνιατρικής εκδίδουν οδηγίες αναστολής διάθεσης αλιευτικών προϊόντων μέχρι να παρέλθει το φαινόμενο των τοξικών φυτοπλαγκτονικών ανθίσεων. Συνήθως η απαγόρευση διαρκεί για κάποιες μέρες.
Η Ελλάδα είναι υποχρεωμένη από τις Ευρωπαϊκές Οδηγίες για τη Θαλάσσια Στρατηγική, την Ποιότητα των Υδάτων και του Προγράμματος των Γαλάζιων Σημαιών να παρακολουθεί τακτικά την ποιότητα των υδάτων της σε ανοιχτή θάλασσα και παράκτιες περιοχές.
Διαβάστε επίσης:
Λήμνος: Στις παραλίες του νησιού η βλέννα που προκάλεσε συναγερμό στην Τουρκία
Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Newsbomb.gr.
Διαβάστε επίσης:
Βιασμός στον Άγιο Παντελεήμονα: «Αφήστε με, αφήστε με» φώναζε η 25χρονη στους τέσσερις βιαστές της