Φωτιές στην Ελλάδα: Κρίσιμα τα επόμενα τρία χρόνια – Γιατί θα χάσουμε τα δάση αν καούν ξανά

Η επόμενη ημέρα των μεγάλων πυρκαγιών στην Ελλάδα έχει προκαλέσει συναγερμό στην επιστημονική κοινότητα που βρίσκεται στις επάλξεις προκειμένου να δώσει τις καταλληλότερες συμβουλές ώστε να μην επαναληφθούν στο μέλλον τέτοιες φωτιές όπως αυτές που προκάλεσαν μεγάλη καταστροφή στην Εύβοια, την Πελοπόννησο και την Αττική.

Το Newsbomb.gr απευθύνθηκε στον πρώην πρόεδρο της Ένωσης Πτυχιούχων Περιβαλλοντολόγων Ελλάδας Γιώργο Ηλιόπουλο αναζητώντας απαντήσεις στο ερώτημα «τι μέλλει γενέσθαι» από εδώ και πέρα ώστε να μην έχουμε ξανά τόσο μεγάλη οικολογική καταστροφή.

Αρχικά ο κ. Ηλιόπουλος ζητά να υπάρξει περισυλλογή «σχετικά με το τι πρέπει να κάνουμε για να μην ξαναγίνει τέτοιας έκτασης καταστροφής καθώς αν δεν γίνει σοβαρός σχεδιασμός, θα συνεχίσουμε να έχουμε τα ίδια προβλήματα και τα επόμενα χρόνια». Το πρώτο βήμα, λέει στο Newsbomb.gr, είναι να συνειδητοποιήσουμε πώς «λόγω και της κλιματικής αλλαγής είναι απόλυτα σίγουρο ότι θα έχουμε και τα επόμενα χρόνια φωτιές και θα είναι και πιο συχνές και πιο έντονες επειδή η θερμοκρασία ανεβαίνει και αυτό σημαίνει λιγότερη υγρασία κατά τη διάρκεια του καύσωνα, και συνεπώς περισσότερο ξηρή ύλη στα δάση».

Γι’ αυτό και ο πρώην πρόεδρος των Περιβαλλοντολόγων ζητά από την πολιτεία να συνεργαστεί με επιστημονικούς φορείς «προκειμένου να μελετηθεί και σχεδιαστεί η στρατηγική της χώρας μας απέναντι στις δασικές πυρκαγιές. Να εστιάσουμε δηλαδή στην πρόληψη και όχι μόνο στην ανταπόκριση μετά την εκδήλωση της πυρκαγιάς».

Μέρος της ζωής των δασών οι φωτιές

Όσο και αν φαντάζει παράδοξο η φωτιά είναι μέρος της ζωής των δασών. Όπως εξηγεί ο Γιώργος Ηλιόπουλος «μεγάλο ποσοστό των δασών που απαντώνται στην Ελλάδα ανήκει στα μεσογειακού τύπου οικοσυστήματα (πευκοδάση, θαμνώνες, κτλ.). Επειδή υπάρχουν στον χώρο μας εδώ και εκατομμύρια χρόνια, έχουν μάθει να ζουν με τη φωτιά, είναι μέρος του φυσικού κύκλου ζωής τους. Όταν ένα τέτοιο σύστημα καεί έχει τον τρόπο να αναγεννάται και να αναζωογονείται και να γίνεται ακόμα και καλύτερο σε σχέση με πριν».

«Σε μια περίοδο, δηλαδή, 20-30 ετών ένα πευκοδάσος συσσωρεύει καύσιμη ύλη όπως πχ πευκοβελόνες σταδιακά γερνάει οπότε μέσω της φωτιάς στην ουσία πραγματοποιείται μια πολύ φυσική διαδικασία αναγέννησής του καθώς τα αμέσως επόμενα χρόνια αναγεννάται και νέα δέντρα εμφανίζονται. Έχοντας αυτό κατά νου, αν κάποιος επιχειρήσει αναδάσωση χωρίς σχεδιασμό και συντονισμό με επιστημονικούς φορείς, ενδέχεται παρά τις καλές προθέσεις, να προκαλέσει βλάβη στη φυσική διαδικασία αναγέννησης του δάσους. Πατώντας στο δάσος για να γίνει η αναδάσωση, σημαίνει ότι θα καταστραφούν τα νέα δεντράκια που θα βγαίναν υπό φυσιολογικές συνθήκες ενώ το δενδρύλλιο που θα φυτευτεί, ενδεχομένως να μην πιάσει γιατί έχει μικρό ριζικό σύστημα ενώ χωρίς την δενδροφύτευση, πιθανότατα κάποια φυσικά δέντρα θα μπορούσαν να έβγαιναν στο ίδιο σημείο. Συνεπώς, θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν πηγαίνουμε άκριτα για αναδάσωση αν δεν έχουμε συνεννοηθεί πιο πριν με ειδικούς που θα μας οδηγήσουν στο τι πρέπει να μπει και τι όχι, πότε και πού» συμπληρώνει ο κ. Ηλιόπουλος για την αντίδραση των πολιτών.

Νέο χωροταξικό για τα δάση

Επανερχόμενος στις κινήσεις της πολιτείας, ο πρώην πρόεδρος της Ένωσης Πτυχιούχων Περιβαλλοντολόγων Ελλάδας τονίζει ότι «θα πρέπει να υπάρξει μια εκτεταμένη μελέτη για τις προτεραιότητες. Αν θέλουμε για παράδειγμα να πετύχουμε μειωμένη πιθανότητα να υπάρξουν εκτεταμένες πυρκαγιές σε έναν συγκεκριμένο χώρο εκεί ενδεχομένως να πρέπει να εξετάσουμε την αλλαγή της βλάστησης. Για παράδειγμα, περιμετρικά ενός οικισμού, ή κατά μήκος ενός δρόμου μπορεί να μην πρέπει να υπάρχουν πεύκα αλλά κάποιο άλλο είδος όπως κυπαρίσσια ή οποιοδήποτε άλλο είδος που δεν καίγεται το ίδιο εύκολα με το πεύκο. Πρέπει να γίνει ένα ολοκληρωμένο χωροταξικό για τα δάση, με την έννοια να καθορίσουμε τι είδη θέλουμε και πού. Εξάλλου είναι δεδομένο φωτιές θα έχουμε κάθε καλοκαίρι, αλλά με έναν τέτοιου είδους σχεδιασμό, θα μπορέσουμε να εστιάσουμε τόσο στην πρόληψη, ενώ παράλληλα αυτό θα συμβάλλει και στο να μην απειληθούν ζωές και να μην ξεφύγει η κατάσταση».

Σημειώνει, μάλιστα, ότι «θα πρέπει να έχουμε κατά νου ότι κάτω από το 1/3 της συνολικής καμένης έκτασης είναι δάσος. Δεν ήταν μόνο δάσος αυτό που κάηκε, ήταν και γεωργικές εκτάσεις, δρόμοι με υποδομές και δίκτυο χωρίς μεγάλη βλάστηση, λιβαδικές περιοχές, περιοχές με θάμνους κλπ».

Κρίσιμα τα επόμενα 3 χρόνια

Το πιο κρίσιμο διάστημα και ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την πλήρη αναγέννηση του δάσους, εξηγεί ο κ. Ηλιόπουλος, είναι η επόμενη τριετία.

«Αν τα επόμενα τρία χρόνια τα δάση που κάηκαν, ξανακαούν στο σύνολό τους ή σε ένα μέρος τους, ενώ βρίσκονται ήδη σε μια διαδικασία αναγέννησης, αυτό σημαίνει ότι δεν θα μπορέσουν να ανακάμψουν ποτέ και αυτό γιατί δεν θα μπορέσουν να φτάσουν σε ηλικία αναπαραγωγής τα δέντρα και να βγάλουν σπέρματα» λέει με έμφαση ο κ. Ηλιόπουλος διευκρινίζοντας ότι τα δέντρα είναι σαν οποιοδήποτε άλλο έμβιο είδος.

«Αν η επόμενη γενιά δεν προλάβει να φτάσει σε ηλικία αναπαραγωγής, να βγάλει σπέρματα ώστε μετά τη φωτιά να υπάρξει μια φυσική διαδοχή δεν θα μπορέσει να υπάρξει καινούργιο δάσος και σε αυτή την περίπτωση οι βροχές θα απομακρύνουν το χώμα και θα έχουμε αφενός πλημμυρικά φαινόμενα στα κοντινά χωριά και πόλεις και αφετέρου ερημοποίηση στο φυσικό περιβάλλον καθώς όταν φύγει το χώμα εμφανίζεται το μητρικό πέτρωμα πάνω στο οποίο υπάρχει το χώμα. Αν συμβεί αυτό, και το έχουμε δει να συμβαίνει ακόμα και στα βουνά της Αττικής, εκεί δεν μπορεί να βγει δέντρο από μόνο του και αυτό είναι μη αναστρέψιμο, μένει ως έχει για πάντα, έχει μόνο βράχια όπως συμβαίνει με τα «φαλακρά» βουνά» προειδοποιεί ο κ. Ηλιόπουλος.

Ο δεύτερος μεγάλος κίνδυνος για ένα δάσος υπό αναγέννηση είναι η βόσκηση, προσθέτει ο πρώην πρόεδρος της Ένωσης Πτυχιούχων Περιβαλλοντολόγων. Όπως λέει στο Newsbomb.gr, μετά τις πυρκαγιές μια φυσική διαδοχή οδηγεί στο να βγουν μικρά είδη φυτικά που είναι πολύ ωφέλιμα για τα ζώα και αυτό το γνωρίζουν οι βοσκοί που πηγαίνουν τα κοπάδια σε καμένες περιοχές με αποτέλεσμα ωστόσο να εμποδίζεται η φυσική διαδικασία ανάκαμψης και αυτό είναι καταστροφικό για τα δάση μας. Επομένως η πολιτεία πρέπει να προσέξει την προστασία αυτών των περιοχών, με οποιοδήποτε τρόπο, από τη βόσκηση.

.

Γιατί θα έχουμε ξανά φωτιές – Σε μεγεθυντικό φακό το πρόβλημα για την Ελλάδα

Δυστυχώς, όπως εξηγεί ο Γιώργος Ηλιόπουλος, «είναι απολύτως βέβαιο ότι τα επόμενα χρόνια λόγω της αλλαγής του κλίματος θα έχουμε φωτιές καθώς φωτιές είχαμε και πριν την παρουσία του ανθρώπου στη Μεσόγειο και θα συνεχίσουμε να έχουμε ό,τι και να κάνουμε. Άρα η αφετηρία της σκέψης μας δεν πρέπει να είναι τι θα κάνουμε για να μην έχουμε φωτιές αλλά τι μπορούμε να κάνουμε ζώντας με αυτές, ώστε να περιορίζουμε τις απώλειες τόσο τις ανθρώπινες όσο και του δάσους στο μικρότερο δυνατό».

Σημαντική στο πλαίσιο αυτό, όπως λέει, είναι η κλιματική αλλαγή «καθώς ανεβάζοντας τη μέση θερμοκρασία κατά μέσο όρο, οδηγούμαστε πλέον σε περισσότερες ημέρες καύσωνα και αυτό είναι κάτι που δυστυχώς έχει ήδη αρχίσει να συμβαίνει, γεγονός που σημαίνει ότι κάθε καλοκαίρι θα έχουμε όλο και περισσότερες ημέρες καύσωνα, που με τη σειρά του σημαίνει ότι παρατείνεται η συνολική διάρκεια της περιόδου επικινδυνότητας για δασικές πυρκαγιές κάθε χρόνο, καθώς μειώνεται και η υγρασία στο δάσος και αυτό δημιουργεί ιδανικές συνθήκες για φωτιά και ταχεία εξάπλωσή της».

«Γνωρίζουμε ότι η Ελλάδα είναι από τις χώρες που θα έχουν κατά μέσο όρο μεγαλύτερη αύξηση θερμοκρασίας λόγω της κλιματικής κρίσης, σε σχέση με άλλες χώρες, που σημαίνει ότι στην Ελλάδα θα βιώσουμε το φαινόμενο αυτό που συμβάλει στην εκδήλωση πυρκαγιών με μεγαλύτερη ένταση» καταλήγει ο κ. Ηλιόπουλος επαναλαμβάνοντας την ανάγκη να υπάρξει κουλτούρα πρόληψης εκτός από αντίδραση μετά την εκδήλωση μιας φωτιάς.

Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Newsbomb.gr.

Διαβάστε επίσης:

Δεκαπενταύγουστος των Ελλήνων και της Ορθοδοξίας - Οι θαυματουργές εικόνες της Παναγίας στη Χώρα μας