Η μυστηριώδης βομβιστική επίθεση σε αστικό λεωφορείο στην Αθήνα και τα... πειράματα της Μαλακάσας

Το ημερολόγιο έδειχνε 31 Οκτωβρίου 1985. Στην οδό Ακαδημίας δεκάδες μαθητές περίμεναν στη στάση του λεωφορείου για να επιστρέψουν στο σπίτι τους μετά από ακόμη ένα εξαντλητικό μάθημα στο φροντιστήριο. Λίγες στιγμές αργότερα, το λεωφορείο με αριθμό κυκλοφορίας ΥΑΕ 2312, που έχει ξεκινήσει από την Ακαδημίας, ανοίγει σαν... κονσερβοκούτι, έπειτα από έκρηξη βόμβας. 39 άνθρωποι καταλήγουν στο νοσοκομείο, ένας ακρωτηριάζεται και η Αστυνομία βρίσκεται μπροστά σε έναν γρίφο που συνταράσει την ελληνική κοινωνία και σκορπά τον τρόμο για ένα μαζικό τρομοκρατικό χτύπημα στην καρδιά της Αθήνας.

Η μυστηριώδης υπόθεση, ωστόσο, δεν τελειώνει εκεί, «οδηγεί» τις έρευνες των αξιωματικών της Αντιτρομοκρατικής Υπηρεσίας στην εξάρθρωση της «1ης Μάη» και άλλων τρομοκρατικών οργανώσεων.

Αλλά ας ξετυλίξουμε το κουφάρι της υπόθεσης από την αρχή...

Η έκρηξη και το λεωφορείο που άνοιξε σαν «κονσερβοκούτι»

Μεταφερόμαστε στις 31 Οκτωβρίου του 1985, είκοσι λεπτά πριν το ρολόι δείξει 23.00. Μία δυνατή έκρηξη συγκλονίζει τη λεωφόρο Βουλιαγμένης. Στον αριθμό 182 της οδού το υπ’ αριθμό ΥΑΕ 2312 λεωφορείο τής τότε ΕΑΣ που εκτελούσε το δρομολόγιο οδός Ακαδημίας – Αργυρούπολη και ήταν γεμάτο με μαθητές ανοίγει σαν «κονσερβοκούτι» μετά από έναν εκκωφαντικό θόρυβο. Ο εκρηκτικός μηχανισμός, που βρισκόταν στο πίσω μέρος του λεωφορείου, ενεργοποιήθηκε όταν το όχημα έφθασε μπροστά από το κατάστημα της Εθνικής Τράπεζας.

Οι εικόνες που αντικρίζουν οι αυτόπτες μάρτυρες είναι τρομακτικές. Το λεωφορείο είναι πια ένα κουφάρι, η οροφή του έχει διπλώσει και έχει φθάσει στη… θέση του οδηγού, και το μόνο που μένει είναι ο «σκελετός» του οχήματος. Την έκρηξη ακολούθησαν σκηνές αλλοφροσύνης. Τα σώματα των επιβατών, γεμάτα με θραύσματα από τα τζάμια και τα σίδερα, εκσφενδονίζονται από το λεωφορείο, ενώ η περιοχή γύρω από την έκρηξη μοιάζει με βομβαρδισμένο τοπίο.

39 επιβάτες του λεωφορείου τραυματίζονται. Τουλάχιστον 10 σοβαρά και ένας εξ αυτών ακρωτηριάζεται. Ενδεικτική της κατάστασης που επικράτησε ήταν η περίπτωση της τότε μαθήτριας Κατερίνας Πλίτσα, στο σώμα της οποίας βρέθηκαν 500 θραύσματα από τον εκρηκτικό μηχανισμό, καθηλώνοντάς την επί σειρά μηνών στο κρεβάτι.

Στο άκουσμα της είδησης η ελληνική κοινωνία τρομοκρατείται. Κανείς δεν περίμενε πως μια τέτοιου είδους επίθεση (μαζικού χαρακτήρα) θα λάμβανε χώρα στην Ελλάδα. Ο τότε πρωθυπουργός, Ανδρέας Παπανδρέου, κάνει λόγο για «άνανδρη και εγκληματική πράξη, που μπορεί να προκαλέσει αποσταθεροποίηση των δημοκρατικών θεσμών».

Τις έρευνες για την εξιχνίαση της υπόθεσης αναλαμβάνει το 1ο Τμήμα Προστασίας Πολιτεύματος της Υποδιεύθυνσης Κρατικής Ασφαλείας (η Αντιτρομοκρατική υπηρεσία, όπως την γνωρίζουμε σήμερα). Σύμφωνα με έγγραφο που συνέταξε στις 10 Μαρτίου 1986 το 1ο Τμήμα Προστασίας Πολιτεύματος της Υποδιεύθυνσης Κρατικής Ασφαλείας, «η έκρηξη προήλθε από αυτοσχέδιο, ωρολογιακό μηχανισμό που αποτελείτο από εκρηκτική ύλη, πυροκροτητή, ρολόι επιτραπέζιο, καλώδια, βύσματα και μπαταρία. Όλος αυτός οι μηχανισμός ήταν περιτυλιγμένος με ύφασμα για την αποφυγή κραδασμών και του θορύβου του ωρολογίου». Επίσης από ένα πόρισμα πραγματογνωμόνων που συντάχθηκε στις 5 Νοεμβρίου 1985 προκύπτει ότι «η εστία της έκρηξης βρίσκεται στο οπίσθιο εσωτερικό μέρος του λεωφορείου, επί του δαπέδου και κοντά στην οπίσθια εσωτερική επικάλυψη, περί τα 15 εκατοστά αριστερά του διαμήκους άξονα συμμετρίας του».

Το μυστήριο της έκρηξης περιπλέκεται ακόμα περισσότερο

Μέχρι στιγμής το 1ο Τμήμα Προστασίας Πολιτεύματος έχει εντοπίσει το σημείο της έκρηξης, τον ωρολογιακό μηχανισμό, αλλά μένει να βρει και το πιο σημαντικό... Ποιος πυροδότησε τη βόμβα και για ποιο λόγο; Ήθελε ο μεταφορέας της να πυροδοτηθεί μέσα στον κόσμο και να τραυματισθεί και ο ίδιος; Τα ερωτήματα πολλά και οι απαντήσεις προς το παρόν μηδαμινές.

Για να διαλευκάνουν μάλιστα την σοκαριστική υπόθεση, η υποδιεύθυνση Εγκληματολογικών Ερευνών κάνει 10 πειραματικές εκρήξεις σε στρατόπεδο της Μαλακάσας, με σκοπό να δοθεί απάντηση στο ερώτημα «ποιος μπορεί να ήταν ο φορέας της βόμβας».

«Η Υποδιεύθυνση Εγκληματολογικών Ερευνών έκανε 10 πειραματικές εκρήξεις σε στρατόπεδο της Μαλακάσας, με σκοπό να δοθεί απάντηση στο ερώτημα «ποιος μπορεί να ήταν ο φορέας της βόμβας». Κατά τις πειραματικές αυτές εκρήξεις χρησιμοποιήθηκαν υλικά κατά το δυνατόν παρόμοια με εκείνα τα οποία περισυνελέγησαν στην εστία της εκρήξεως και με δύο διαφορετικές εκρηκτικές ύλες με διάφορες ποσότητες. Από τη μελέτη των υπολειμμάτων της εκρήξεως που έγινε στο λεωφορείο, τη μελέτη των υπολειμμάτων των πειραματικών εκρήξεων, τις χημικές αναλύσεις, ως ποιος πιθανός φορέας της βόμβας ήταν τσάντα τύπου σακβουαγιάζ από μπλε πλαστικοποιημένο ύφασμα ή άλλος φορέας κοντά σε αυτό το σακβουαγιάζ», αναφέρεται στο απόρρητο έγγραφο της Αστυνομίας, όπως αποκάλυψε Το Βήμα.

Οι δύο Έλληνες μαθητές και ο Ιρακινός φοιτητής

Οι αξιωματικοί της Αστυνομίας αρχίζουν να «χαρτογραφούν» τις θέσεις των επιβατών στο πίσω μέρος του λεωφορείου, όπου σημειώθηκε η έκρηξη. Διαπιστώνεται ότι κοντά στην εστία της έκρηξης ήταν ένας 25χρονος ιρακινός φοιτητής της Θεολογίας που φέρεται να κρατούσε μια νάιλον σακούλα με άγνωστο περιεχόμενο και 7 ακόμη Έλληνες μαθητές και μαθήτριες σχολείων της Αργυρούπολης.

Μία εκ των μαθητριών κρατούσε ένα μπλε σακβουαγιάζ, όμως από την περαιτέρω έρευνα διαπιστώθηκε ότι δεν είχε καμία σχέση με τη μεταφορά τη βόμβας. Οι έρευνες εστιάζονται στον τραυματισμένο Ιρακινό που διέμενε στην οδό Αντιόπης 28 στον Άγιο Δημήτριο, ενώ φιλοξενούνταν και από ιερέα της εκκλησίας του Αγίου Κωνσταντίνου Βούλας.

Αχτίδα... φωτός στις έρευνες

Κι ενώ ο προβληματισμός σχετικά με το περιστατικό καλά κρατεί στην Αστυνομία, η λύση του μυστηρίου αρχίζει να αχνοφαίνεται στον ορίζοντα.

Οι υπηρεσίες της ΕΛ.ΑΣ. κατόπιν συνεννόησης διαπιστώνουν πως το κέντρο της Άμεσης Δράσης το μοιραίο βράδυ είχε λάβει ένα τηλεφώνημα που ενδεχομένως να «έκρυβε» την απάντηση.

Οι αστυνομικοί εστιάζουν το ενδιαφέρον τους σε εκείνο το τηλεφώνημα που πραγματοποιήθηκε σε απογευματινή εφημερίδα. Άγνωστος ανέφερε ότι είχε τοποθετηθεί βόμβα στην οδό Κανάρη 15, έξω από το σπίτι της οικογένειας Τσάτσων (τότε ιδιοκτήτες της τσιμεντοβιομηχανίας ΑΓΕΤ). Αν και αμέσως έσπευσε στο σημείο ένα περιπολικό, παρά τις έρευνες που πραγματοποίησε δεν εντόπισε τίποτα το περίεργο και αποχώρησε. Το γεγονός καταγράφηκε στην Άμεση Δράση και το περιστατικό θεωρήθηκε λήξαν...

Την επομένη μέρα ο οδοκαθαριστής Δανιάς Άγγελος εντόπισε στο συγκεκριμένο σημείο δύο προκηρύξεις της νεοεμφανιζόμενης οργάνωσης «Επαναστατική Μαχητική Αριστερά», με τις οποίες αναλαμβανόταν η ευθύνη για τη βομβιστική επίθεση κατά της κατοικίας των επιχειρηματιών στο Κολωνάκι, η οποία δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ.

Ανάμεσα στα άλλα στην προκήρυξη αναφερόταν ότι «δείχνοντας την έμπρακτη αντίστασή μας ενάντια στο καπιταλιστικό καθεστώς, χτυπήσαμε σήμερα συμβολικά το σπίτι των Τσάτσων (στην οδό Κανάρη στο Κολωνάκι), που αποτελούν μία από τις χαρακτηριστικές εκφράσεις της χυδαιότητας του ελληνικού αστισμού». Ενώ στην υπογραφή της προκήρυξης αναφέρεται:«Κασσίμης-Τσουτσουβής ζουν μέσα στους αγώνες μας. Θα νικήσουμε. Επαναστατική Μαχητική Αριστερά (ΕΜΑ)». Σημειώνεται ότι ο Χρήστος Τσουτσουβής, ιδρυτής της «Αντικρατικής Πάλης», είχε σκοτωθεί σε συμπλοκή με τους αστυνομικούς λίγους μήνες νωρίτερα (Μάιος 1985).

Πλέον ήταν οφθαλμοφανές ότι τα δύο περιστατικό συνδέονταν. Η βόμβα που θα... έσκαγε στο σπίτι του επιχειρηματία, άγνωστο πώς, έσκασε μέσα στο λεωφορείο στην οδό Βουλιαγμένης. Το μόνο που έμενε να διαπιστωθεί είναι πως ο εκρηκτικός ωρολογιακός μηχανισμός άλλαξε σημείο.

Το ενδιαφέρον πια των Αστυνομικών στράφηκε στην οδό Κανάρη και ποια άτομα πέρασαν από εκεί περίπου στις 10 το βράδυ, 40 λεπτά δηλαδή πριν σημειωθεί η έκρηξη. Από την έρευνα αυτή προέκυψε ότι «από το σημείο αυτό (οδό Κανάρη) και την ανωτέρω περίπου ώρα διήλθαν ένας μαθητής και η αδελφή του (σ.σ.: στο έγγραφο αναφέρονται τα ονόματα) που κάθονταν στο σημείο της έκρηξης. Κατά την εξέτασή τους ισχυρίστηκαν ότι δεν παρέλαβαν ύποπτη τσάντα κατά τη διέλευσή τους από την οδό Κανάρη. Επίσης στις 22.00 περίπου ώρα της αυτής ημέρας ανεχώρησε από το Βρετανικό Συμβούλιο, που είναι στην πλατεία Κολωνακίου, για την οδό Ακαδημίας και ο μετέπειτα επιβάτης αυτού ιρακινής καταγωγής. Ο ίδιος ισχυρίστηκε κατά την εξέτασή του ότι την ανωτέρω διαδρομή διήνυσε με το λεωφορείο της γραμμής Ακαδημίας-Μαράσλειος. Ο ανωτέρω ισχυρισμός του δεν έγινε δυνατόν να διασταυρωθεί», αναφέρει το πόρισμα της ΕΛΑΣ.

Έτσι, λοιπόν, από κάποιο παράξενων παιχνίδι των Μοιρών, η βόμβα βρέθηκε μέσα στο λεωφορείο. Φαίνεται πως κάποιος από τους επιβάτες την είδε στο δρόμο, θεώρησε πως είχε κάτι πολύτιμο και την πήρε. Αυτό που δεν αποδείχθηκε ποτέ ήταν το ποιος ήταν ο «φορέας».

Ο Ιρακινός φοιτητής έφυγε από τη Ελλάδα λίγους μήνες μετά το τραγικό περιστατικό χωρίς να αποδειχθεί τίποτε εις βάρος του, ενώ και τα δύο αδέρφια αρνούνταν πως μετέφεραν τη βόμβα.

Η «Επαναστατική Μαχητική Αριστερά»

Σύμφωνα με ευρήματα στο πλαίσιο έρευνας για τη 17Ν αλλά και από μαρτυρίες συλληφθέντων που έχουν ενταχθεί σε ξεχωριστό φάκελο, η «Επαναστατική Μαχητική Αριστερά» ήταν δημιούργημα των ίδιων ατόμων, οι οποίοι δύο χρόνια αργότερα ήταν οι ιδρυτές της οργάνωσης «1η Μάη».

Η αποτυχία της συγκεκριμένης βομβιστικής επίθεσης στο Κολωνάκι όμως και η ακούσια μεταφορά της βόμβας μέσα στο αστικό λεωφορείο, με αποτέλεσμα την αιματηρή έκρηξη με θύματα δεκάδες ανύποπτους μαθητές, οδήγησε στην αναβολή των σχεδίων τους.

Σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό, η ΕΜΑ θα ήταν μια «τρίτη» τρομοκρατική οργάνωση, πέρα από τη 17Ν και τον ΕΛΑ, που θα έδινε την εικόνα διευρυμένου μετώπου στο αντάρτικο πόλης, ενώ στον εκτελεστικό βραχίονα θα χρησιμοποιούσε μέλη της 17Ν.

Ύστερα όμως από μία διετία «δισταγμών» και « αυτοκριτικής» – όπως αναφέρουν νεότερες μαρτυρίες – για την αιματηρή έκρηξη στη Βουλιαγμένης, οι δύο δημιουργοί της ΕΜΑ προχώρησαν στην ίδρυση της «1ης Μάη» και στην πρώτη ενέργειά της με την απόπειρα δολοφονίας, στις 31 Ιουνίου 1987, του τότε προέδρου της ΓΣΕΕ Γιώργου Ραυτόπουλου. Μια «μεταμόρφωση» που έχει ήδη ανιχνευθεί από την ΕΛ.ΑΣ., η οποία θεωρεί την υπόθεση του λεωφορείου «κεντρικό σημείο των ερευνών για την εξάρθρωση όλων των τρομοκρατικών οργανώσεων και τη σύλληψη των δύο δημιουργών της οργάνωσης «1η Μάη»».

Με πληροφορίες από: sansimera, Το Βήμα