Συναγερμός για τη μωβ μέδουσα στις ελληνικές θάλασσες: Έφτασε και στο Ιόνιο
Επιβεβαιώθηκαν οι φόβοι των επιστημόνων ότι και το φετινό καλοκαίρι θα υπάρχει μεγάλη έξαρση της μωβ μέδουσας (Pelagia noctiluca) στις ελληνικές θάλασσες καθώς οι χάρτες που παρουσιάζει το Ελληνικό Κέντρο Βιοποικιλότητας δείχνουν ότι το συγκεκριμένο είδος έχει εξαπλωθεί σε σημαντικό τμήμα του Ιονίου Πελάγους.
Σε προηγούμενη ανάρτησή του Ελληνικό Παρατηρητήριο Βιοποικιλότητας είχε σημειώσει ότι η πληθυσμιακή έξαρση των μωβ μεδουσών στο Αιγαίο έχει ξεκινήσει από τον Οκτώβριο του 2020 και αναμένεται να κρατήσει για περίπου 2 χρόνια ακόμα.
«Οι κινήσεις μεδουσών που παρατηρούσαμε τον χειμώνα, μας επαλήθευσαν και επιβεβαιώνεται πια η εξάπλωση των μωβ μεδουσών και στο Ιόνιο από αρχές Απριλίου» αναφέρουν οι ειδικοί του παρατηρητηρίου σημειώνοντας ότι μωβ μέδουσες έχουν ήδη καταγραφή σε Ζάκυνθο, Παξούς, Αντίπαξους, Κεφαλλονιά, Αμβρακικό κόλπο και Κέρκυρα εκτιμώντας ότι τις επόμενες ημέρες και εβδομάδες θα αρχίσει να εντείνεται το πρόβλημα και εκεί.
Μωβ μέδουσες (Pelagia noctiluca) στη Μεσόγειο.
Το πρόβλημα της εξάπλωσης της έξαρσης των μωβ μεδουσών (Pelagia noctiluca) δεν είναι μόνο στην Ελλάδα καθώς το καλοκαίρι του 2021 έξαρση είχαμε στο Αιγαίο, την Ισπανία και την Γαλλία. Φέτος το πρόβλημα είναι πια σχεδόν σε όλη την Μεσόγειο, από Πορτογαλία στα δυτικά μέχρι και το Ισραήλ στα ανατολικά και νότια στις περισσότερες Αφρικανικές χώρες. Ενώ μπορεί ακόμα να μην έχει αναφερθεί κάτι στην Αδριατική θάλασσα είναι θέμα ημερών ή εβδομάδων να αρχίσουν να έχουν πρόβλημα και εκεί.
Ο χάρτης του του inaturalist αποτυπώνει μόνο ένα μέρος των καταγραφών και αυτό διότι άλλες χώρες όπως π.χ. η Ιταλία έχουν δικές τους εφαρμογές που βάζουν εκεί τις καταγραφές και τα δεδομένα.
Η μωβ μέδουσα θεωρείται από τα πιο επικίνδυνα είδη μεδουσών στην Μεσόγειο. Το τσίμπημα της είναι επώδυνο λόγω της νευροτοξίνης που έχει. Είναι αναγνωρίσιμη από τα τέσσερα κύρια και τα οκτώ πιο μακριά και λεπτότερα πλοκάμια της, μαζί με ένα διάστικτο «καπέλο» και μοβ εσωτερικό, ενώ έχει συνήθη διάμετρο 6-10 εκατοστά. Όταν είναι νεαρή το χρώμα της είναι πορτοκαλό – καφέ και όταν ενηλικιώνεται παίρνει αυτό το έντονο πορφυρό-μωβ χρώμα.
Συμπτώματα μετά από επαφή με τη μωβ μέδουσα
Οι νηματοκύστες παράγουν στο ανθρώπινο δέρμα ερύθημα, πρήξιμο, κάψιμο όπως και μερικές φορές σοβαρές δερμονεκρωτικές, καρδιο- και νευροτοξικές επιδράσεις, οι οποίες είναι ιδιαίτερα επικίνδυνες σε ευαίσθητα άτομα.
Πιο συγκεκριμένα, τα πιθανά συμπτώματα μετά από κέντρισμα από Pelagia noctiluca είναι τα ακόλουθα:
- Πόνος σαν κάψιμο, πολλές φορές έντονο κοκκίνισμα του δέρματος, και σε μερικές περιπτώσεις εμφάνιση σε μέρος του δέρματος σας το αποτύπωμα της μέδουσας
- Ναυτία
- Πτώση πίεσης
- Ταχυκαρδία
- Κεφαλαλγία
- Εμετός
- Διάρροια
- Σπασμός των βρόγχων
- Δύσπνοια
Σε σπάνιες περιπτώσεις, μπορεί να εμφανιστούν υπόταση, βράγχος φωνής, εισπνευστικός συριγμός, γενικευμένο αγγειοοίδημα – εκτεταμένο κνιδωτικό εξάνθημα, διαταραχές επιπέδου επικοινωνίας – συνείδησης. Τότε επιβάλλεται η ΑΜΕΣΗ διακομιδή του ασθενούς στο νοσοκομείο.
Πρώτες βοήθειες για τσίμπημα από Pelagia noctiluca
Διάφορες μέθοδοι μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη μείωση της έντασης και της διάρκειας του πόνου, όπως από του στόματος/τοπικά παυσίπονα, ζεστό νερό και παγοκύστες (βλ. παρακάτω).
Για τσιμπήματα από κάποια είδη μεδουσών (Carybdea marsupialis, Olindias phosphorica και Physalia physalis) συστήνεται η χρήση ξυδιού που εφαρμόζεται για μια σύντομη περίοδο, ώστε να αποτρέψει την απελευθέρωση περαιτέρω δηλητηρίου κάτω από το δέρμα, όχι όμως σε αυτήν την περίπτωση. Το ξύδι, όπως και το γλυκό νερό, το οινόπνευμα, η αμμωνία ΔΕΝ βοηθάνε στο συγκεκριμένο είδος, αντίθετα επιδεινώνουν την κατάσταση και τον πόνο. Η συγκεκριμένη μέδουσα αδρανοποιείται με ελαφρύ αλκαλικό διάλυμα (μαγειρική σόδα διαλυμένη σε αντίστοιχη ποσότητα θαλασσινού νερού) και όχι με όξινο.
Αναλυτικά τα βήματα φροντίδας:
1. Πλένουμε προσεκτικά με θαλασσινό νερό, χωρίς να τρίβουμε την περιοχή του τσιμπήματος.
2. Αν είναι διαθέσιμο, εφαρμόζουμε ένα μίγμα θαλασσινού νερού και μαγειρικής σόδας (σε αναλογία 1:1) για δύο λεπτά, ώστε να σταματήσει οποιαδήποτε επιπλέον έκκριση δηλητηρίου από πιθανά υπολείμματα κυτάρρων πλοκαμιών που έχουν μείνει στο δέρμα.
3. Χρησιμοποιούμε μια πλαστική τραπεζική κάρτα ή κάτι παρόμοιο (και όχι τα χέρια μας) για να αφαιρέσουμε το μείγμα της μαγειρικής σόδας καθώς και οποιαδήποτε τυχόν υπολείμματα από το δέρμα μας
4. Εφαρμόζουμε πάγο πάνω στο τσίμπημα για 5-15 λεπτά. Ο πάγος ή ακόμη και κάποιο παγωμένο αναψυκτικό, θα πρέπει να είναι μέσα σε σακούλα ή κάποιο άλλο περίβλημα, όπως ένα ύφασμα ή μπλουζάκι.
5. Ελέγξτε αν υποχώρησε ο πόνος, κι αν είναι ανάγκη ξαναβάλτε πάγο για άλλα 5-15 λεπτά.
5. Αν ο πόνος επιμένει, συμβουλευτείτε έναν γιατρό ή φαρμακοποιό για να σας συνταγογραφήσει παυσίπονα ή αντιφλεγμονώδεις κρέμες (όπως π.χ. 3-4% λιδοκαΐνη και υδροκορτιζόνη).
6. MHN τυλίγετε το σημείο τσιμπήματος σφιχτά με επιδέσμους, ΜΗΝ χρησιμοποιείτε ξύδι, ΟΥΤΕ γλυκό νερό, ΟΥΤΕ οινόπνευμα, ΟΥΤΕ αμμωνία.
Περισσότερες οδηγίες για φάρμακα και βότανα για την αντιμετώπιση τσιμπημάτων μεδουσών μπορείτε να βρείτε σε αυτό το έγγραφο.