Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα: Ποια ήταν η διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης

Την τελευταία της πνοή άφησε τη Δευτέρα η Μαρίνα Λαμπράκη Πλάκα, ομότιμη καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης και διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης – Μουσείου Αλεξάνδρου Σούτζου από το 1992. Το 2015 είχε χρηματίσει και υπηρεσιακή υπουργός Πολιτισμού.

Η Μαρίνα Λαμπράκη - Πλάκα, γεννήθηκε στο Αρκαλοχώρι Ηρακλείου Κρήτης. Παντρεύτηκε σε ηλικία 17 χρονών τον φιλόλογο Δημήτρη Πλάκα. Ήταν ιστορικός τέχνης, αρχαιολόγος και Ομότιμη Καθηγήτρια της Ιστορίας της Τέχνης στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών που από το 1992 υπηρετεί ως Διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης-Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου. Διετέλεσε αναπληρώτρια υπουργός Πολιτισμού-Παιδείας και Θρησκευμάτων της Υπηρεσιακής κυβέρνησης με πρωθυπουργό την Βασιλική Θάνου την περίοδο 28 Αυγούστου με 23 Σεπτεμβρίου 2015.

Κατά τη διάρκεια της θητείας της στην προεδρία της Εθνικής πινακοθήκης, την 9η Ιανουαρίου 2012, εκλάπη το έργο «Γυναικείο Κεφάλι» του Πάμπλο Πικάσο, το οποίο είχε δωρήσει ο ίδιος ο καλλιτέχνης στον Ελληνικό λαό προς τιμήν της γενναίας του αντίστασης στους Γερμανούς κατακτητές. Αφαιρέθηκε μαζί με δύο ακόμα σπάνια έργα τα οποία βρέθηκαν το καλοκαίρι του 2021 σε ένα ρέμα από την Ελληνική Αστυνομία.

Ιστορία και αρχαιολογία

Την περίοδο 1959-1964 φοίτησε στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στην Κλασική Αρχαιολογία έχοντας πάρει υποτροφία από το Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών (Ι.Κ.Υ.) με θέμα την «Προσωκρατική Φιλοσοφία και Τέχνη».

Ιστορία της τέχνης

Την χρονική περίοδο 1965-1968 παρακολούθησε μαθήματα στην Ιστορίας της Τέχνης του Καθηγητή Παντελή Πρεβελάκη στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών. Συνέχισε τα έτη 1968-1971 κάνοντας τις μεταπτυχιακές της σπουδές με υποτροφία του Ι.Κ.Υ στην Ιστορία και Κοινωνιολογία της Τέχνης στο Παρίσι, στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης (Paris I).

Λοιπές σπουδές - διατριβή

Το 1973 έλαβε «Κρατικό Διδακτορικό Δίπλωμα» “Doctorat d’ État ès Lettres” με άριστα (Paris I, Σορβόννη), με τίτλο: «Ο Μπουρντέλ και η Ελλάδα».

Ακαδημαϊκή καριέρα

Το 1975 εκλέχθηκε παμψηφεί ως Τακτική Καθηγήτρια στην έδρα της Ιστορίας της Τέχνης της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών της Αθήνας αντικαθιστώντας τον αποχωρήσαντα λόγω ορίου ηλικίας Παντελή Πρεβελάκη και έγινε η πρώτη γυναίκα Καθηγήτρια στην ιστορία της Σχολής. Ως επισκέπτρια Καθηγήτρια έχει διδάξει σε ξένα Πανεπιστήμια της Γαλλίας, των ΗΠΑ, αλλά και στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης στο Ρέθυμνο.

Το έργο της στην ΕΠΜΑΣ

Από το 1992 ήταν Διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης-Μουσείου Αλεξάνδρου Σούτζου. Στα χρόνια της θητείας της η Εθνική Πινακοθήκη έχει εκσυγχρονιστεί και επεκταθεί χάρις στα νέα παραρτήματα που απέκτησε στην Κέρκυρα, στο Ναύπλιο, στην Γλυπτοθήκη στο Γουδή και στο Μουσείο Καπράλου στην Αίγινα.

Επίσης η συλλογή της έχει εμπλουτιστεί με 3.000 νέα έργα, ανάμεσα στα οποία και δυο πίνακες του Θεοτοκόπουλου (El Greco). Κατά τη διάρκεια της θητείας της έχουν διοργανωθεί στην Εθνική πινακοθήκη σημαντικές εκθέσεις τόσο ξένων όσο και Ελλήνων καλλιτεχνών, όπως αυτήν τον χειμώνα του 1992-93 με θέμα «Από τον Θεοτοκόπουλο στον Σεζάν» με πάνω από 600.000 επισκέπτες.

Τα εκθέματα αυτής της έκθεσης είχαν έρθει με πρόγραμμα ανταλλαγής από το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης και από την Εθνική Πινακοθήκη της Ουάσινγκτον.

Οι δράσεις αυτές έχουν πραγματοποιηθεί από χορηγίες που κάλυψαν ποσοστό 60-100%. Μετά από προσπάθειες χρόνων, εκπονήθηκε μελέτη επέκτασης του κτιριακού συγκροτήματος της ΕΠΜΑΣ, προσθέτοντας 11040 m2 στους χώρους της και εκσυγχρονίζοντάς την μουσειολογικά, αισθητικά και λειτουργικά.

Το έργο χρηματοδοτείται από το ΕΣΠΑ, από το ΥΠ.ΠΟ.Τ και από δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος.

Ύστερα από την αναγκαστική μετακόμιση της Εθνικής Πινακοθήκης λόγω των απαραίτητων εργασιών για την επέκτασής της, εκατόν είκοσι έργα από τις μόνιμες συλλογές της θα εκτίθενται στο χώρο της Γλυπτοθήκης στο Άλσος Στρατού έως το 2016, μέχρι δηλαδή τα εγκαίνια του νέου κτηρίου. Εκεί εγκαινιάστηκε και το «ψηφιακό μουσείο» με την έκθεση για τον Ελ Γκρέκο της οποίας η ιδέα, ο συντονισμός, η επιμέλεια, τα κείμενα και η αφήγηση είναι της διευθύντριας της Εθνικής Πινακοθήκης Μαρίνας Λαμπράκη - Πλάκα.

Έχει βραβευτεί με:

• το Βραβείο Καζαντζάκη του Δήμου Ηρακλείου Κρήτης (1985),
• το Α΄ Κρατικό Βραβείο Μελέτης-Δοκιμίου για το βιβλίο Περί Ζωγραφικής-Αλμπέρτι και Λεονάρντο (1988),
• πολλά παράσημα και διακρίσεις:
• το παράσημο του Ιππότη και Ταξιάρχη Γραμμάτων και Τεχνών της Γαλλικής Δημοκρατίας (1997 και 2005),
• το παράσημο του Αλφόνσου του Σοφού του Υπουργείου Πολιτισμού της Ισπανίας (2000),
• τον Χρυσό Σταυρό του Τάγματος της Τιμής από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας (2004),
• το Βραβείο ΤΕΙ Κρήτης (2005),
• το Βραβείο International Lions (2006),
• το Βραβείο XENIA (2006),
• το παράσημο του Ιππότη και Ταξιάρχη Γραμμάτων και Τεχνών της Ιταλικής Δημοκρατίας (1994 και 2007),
• το Βραβείο «Αριάδνη» από την Παγκρητική Ένωση Αμερικής (2009),
• το παράσημο του Ιππότη της Λεγεώνας της Τιμής της Γαλλικής Δημοκρατίας (2011).