Ταχύπλοα και υπερτουρισμός «πληγώνουν» τις θάλασσές μας

Μετά από δύο χρόνια covid-19 τουρίστες από όλον τον κόσμο πραγματοποιούν πραγματική επέλαση στα ελληνικά νησιά. Να θαυμάσουν τον ήλιο, τη θάλασσα, την φύση και να βγάλουν μυριάδες selfies.

Ο τουρισμός είναι αναμφισβήτητα η βαριά βιομηχανία της χώρας και πολλοί είναι οι κλάδοι που περιμένουν να πάρουν βαθιές ανάσες ρευστότητας μετά από μια εποχή ανομβρίας.

Μπορεί να ωφεληθεί η ελληνική οικονομία, να ανοίξουν θέσεις εργασίας από τους χιλιάδες τουρίστες όμως το νόμισμα φαίνεται να έχει και την άλλη όψη καθώς απειλείται το θαλάσσιο οικοσύστημα της Ελλάδας.

Αυτό υποστηρίζει μιλώντας στο Newsbomb.gr ο Θοδωρής Τσιμπίδης ο οποίος είναι ο διευθυντής του Ινστιτούτου Αρχιπέλαγος.

«Η μεγάλη προσέλευση ανθρώπων σε ένα μικρό μέρος μπορεί να προκαλέσει διαταραχές στις ισορροπίες μεταξύ φύσης και ανθρώπου. Οι φωνές ακόμη μπορεί να σταθούν ικανές να απορυθμίσουν την ζωή των ψαριών και των θαλάσσιων θηλαστικών. Σκεφτείτε λοιπόν αν το κάθε νησί που έχει υποδομές να φιλοξενεί για παράδειγμα 10.000 ανθρώπους να είναι σε αυτό 100.000 άνθρωποι. Λέω ένα ενδεικτικό νούμερο, σίγουρα θα είναι –θέλω να πιστεύω πολύ λιγότερος ο πληθυσμός- αλλά και πάλι σκεφτείτε τα λύματα που πέφτουν στις θάλασσες. Αν σκεφτεί κανείς λογικά δεν διαταράσσεται μόνο από αυτό η ισορροπία ενός οικοσυστήματος;».

Τα δεκάδες σκάφη τραυματίζουν θηλαστικά

Στην συνέχεια ο κ. Τσιμπίδης απαντώντας σε ερώτηση που του έθεσε το Newsbomb.gr, απαντά για την παρουσία των σκαφών που πολλαπλασιάζονται αυτούς τους μήνες στα νησιά. Πώς η παρουσία τους επηρεάζει τη θαλάσσια ζωή και αν η πλεύση τους μπορεί να προκαλέσει ατυχήματα. Η απάντηση που έδωσε ήταν αφοπλιστική καθώς σύμφωνα με τον διευθυντή του Ινστιτούτου Αρχιπέλαγους σημειώνονται πολλοί τραυματισμοί θηλαστικών εξαιτίας της «επέλασης» των θαλασσίων σκαφών.

Ειδικότερα λέει, «τους καλοκαιρινούς μήνες περίπου 40.000 μικρά και μεγάλα σκάφη αναψυχής εφορμούν ξαφνικά και προς κάθε κατεύθυνση, προσεγγίζοντας και περιοχές στις οποίες δεν υπάρχει ανθρώπινη παρουσία, τουλάχιστον το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου. Ιδίως τα ταχύπλοα σκάφη και τα τζετ σκι αιφνιδιάζουν και συχνά τραυματίζουν ή θανατώνουν θαλάσσιες χελώνες που βρίσκονται στα παράκτια νερά για λόγους αναπαραγωγής, ωοτοκίας, ή αναζήτησης τροφής, ή χελώνες που βρίσκονται στο ανοιχτό πέλαγος και ανεβαίνουν στην επιφάνεια για να αναπνεύσουν και να ξεκουραστούν.

Ο πραγματικός αριθμός των θαλάσσιων χελωνών που θανατώνονται ετησίως σε συγκρούσεις με σκάφη αναψυχής είναι άγνωστος, αφού τα περισσότερα περιστατικά δεν εντοπίζονται ή δεν αναφέρονται ποτέ. Είναι, όμως, αδιαμφισβήτητο ότι κατά τη διάρκεια της θερινής περιόδου συμβαίνουν οι περισσότερες θανατώσεις.
Πριν λίγες ημέρες καταγράψαμε ένα φυσητήρα με βαθιά σημάδια από παλαιότερα τραύματα, σε όλο το μήκος του σώματός του, τα οποία είναι εμφανές ότι έχουν προκληθεί από προπέλα μεγάλου πλοίου. Ευτυχώς οι βαθιές πληγές φαίνεται να έχουν επουλωθεί - όμως μας θυμίζουν ότι αυτοί οι γίγαντες των θαλασσών μας κινδυνεύουν μόνο από την ανθρώπινη δραστηριότητα».

Οι φωνές που φοβίζουν

Η συγκεκριμένη περίοδος που διανύουμε είναι εποχή αναπαραγωγής για δεκάδες θηλαστικά και ψάρια. Όμως αυτή μπορεί να διαταραχθεί από την ηχορύπανση που δημιουργείται από τα χιλιάδες ανθρώπους που είναι στα νησιά.

Μάλιστα αρκετοί από αυτούς κάνουν θαλάσσιες περιηγήσεις με σκάφη και πάνε σε μέρη που δεν γνωρίζουν απλά για να δουν τα τοπία και να βγάλουν selfies. Όμως αυτή τους η δράση φοβίζει τα θηλαστικά και τα αποσυντονίζει από την αναπαραγωγική διαδικασία. Άλλη μια επίπτωση που δεν φαίνεται με γυμνό μάτι που προκαλεί ο υπερ-τουρισμός.

Είναι μόλις Ιούνιος

Κάνουμε αυτή την συζήτηση με τον Θοδωρή Τσιμπίδη και είναι μόλις Ιούνιος. «Αναμένεται και άλλος κόσμος στα νησιά. Αυτές οι διαπιστώσεις που εξέφρασα προηγουμένως έχουν να κάνουν με τον Ιούνιο. Στα αλήθεια φοβάμαι για το θαλάσσιο οικοσύστημα φέτος το καλοκαίρι. Ελπίζω οι άνθρωποι που θα επισκεφθούν τη χώρα μας να σεβαστούν το περιβάλλον».

Τα μέτρα

Η φωνή αγωνίας του Θοδωρή Τσιμπίδη προκαλεί έντονο προβληματισμό και σίγουρα θα πρέπει να προστατευτεί το θαλάσσιο οικοσύστημα. Εκείνος από την πλευρά του τονίζει πως θα πρέπει να θεσπιστούν μέτρα που θα έχουν στόχο την προστασία των θαλασσών μας. Ειδικότερα εξηγεί, πως «μπορούμε να συνυπάρξουμε αρμονικά, με την προϋπόθεση όμως ότι θα ληφθούν και θα εφαρμοστούν άμεσα και αποτελεσματικά μέτρα, τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Βασικός κίνδυνος για τα μεγάλα κητώδη είναι τα μεγάλα ταχύπλοα πλοία - κυρίως αυτά αυτά του εμπορικού ναυτικού (container, Ρο-Ρο κλπ) - δηλ. αυτοί οι τύποι πλοίων που χρόνο με τον χρόνο εξελίσσονται και αντικαθίστανται με όλο και ταχύτερα καράβια».

Η προστασία των θαλασσών

«Η ουσιαστική συμβολή όλων μας στην προστασία των θαλασσών είναι αναγκαία καθημερινά. Η βιοποικιλότητα των θαλασσών βρίσκεται σε κίνδυνο εξαιτίας των ολοένα αυξανόμενων ανθρωπογενών πιέσεων και οφείλουμε όλοι να πράξουμε άμεσα για να τη διαφυλάξουμε. Ο σεβασμός προς τους ωκεανούς και τις θάλασσες είναι υποχρέωση, όχι επιλογή», αναφέρει σε μία ανακοίνωση του πρόσφατη το Αρχιπέλαγος δίνοντας την γραμμή σκέψης και συμπεριφοράς προς όλους μας.

Γνωρίστε τις θάλασσες μας

Στις ελληνικές θάλασσες καταγράφουμε μοναδική βιοποικιλότητα και μεταξύ πολλών άλλων 9 είδη θαλάσσιων θηλαστικών, καθώς και περισσότερα από 88 είδη καρχαριοειδών και σαλαχιών.

Ας αναρωτηθούμε γιατί γνωρίζουμε τόσα λίγα για τη ζωή στις θάλασσες μας και ιδίως για τα μεγάλα θηλαστικά η παρουσία των οποίων αναφέρεται στις ελληνικές θάλασσες από την αρχαιότητα, με τις εντυπωσιακές για την εποχή καταγραφές του Αριστοτέλη.

Εάν δεν γνωρίσουμε τις θάλασσές μας και το μοναδικό τους πλούτο, είναι αδύνατον να τις διαχειριστούμε και να τις προστατέψουμε!

Οι υπάρχουσες υποδομές δεν επαρκούν

Ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ελληνικών Συνδέσμων Τουριστικών και Ταξιδιωτικών Γραφείων Λύσανδρος Τσιλίδης μιλώντας στο Newsbomb.gr υπογραμμίζει πως δεν υπάρχουν οι υποδομές στα νησιά για να στηρίξουν τις ορδές των μη οργανωμένων τουριστών με αποτέλεσμα να προκαλείται χάος και κατ’ επέκταση να επιβαρύνουν και το περιβάλλον.

«Και πέρυσι άκουγα μεγάλα μεγέθη και ήμουνα ενάντια στους αριθμούς. Έχουν έρθει πολλοί ταξιδιώτες οι οποίοι δεν είναι το οργανωμένου τουρισμού, είναι μεμονωμένοι τουρίστες. Είναι αυτοί που νοικιάζουν ένα διαμέρισμα και έρχονται με μια φθηνή αεροπορική εταιρεία και καλά κάνουν για να διασκεδάσουν και οι ίδιοι αλλά με αυτό τον τρόπο ένα όφελος έχει η οικονομία αλλά ούτε και το περιβάλλον.

Ο μη οργανωμένος τουρισμός έχει διάφορες επιπτώσεις σε πολλά επίπεδα. Αρχικά αναρωτιέμαι αν τα νησιά έχουν τα καταλύματα για να τον υποστηρίξουν; Από την άλλη έχουν κάνει υποδομές που να μπορούν να ανταποκριθούν στον μεγάλο αριθμό των τουριστών. Έχουν για παράδειγμα αναβαθμίσει αποχετευτικά συστήματα, έχουν βάλει εντός των δωματίων συσκευές που δεν βλάπτουν το περιβάλλον, κλιματιστικά που δεν «τραβάνε» πολύ ρεύμα. Είναι λεπτομέρειες θα πει κάποιος. Και όμως από τις λεπτομέρειες κρινόμαστε όλοι. Δυστυχώς στα μέρη που παρατηρείται η μεγάλη προσέλευση του κόσμου δεν υπάρχουν υποδομές που θα μπορούν να φιλοξενήσουν τον κόσμο όπως του αναλογεί».

Παγκόσμιο φαινόμενο;

Δειλά-δειλά τα τελευταία χρόνια αρχίζει να τίθεται το θέμα της ευρύτερης επιβάρυνσης του τουρισμού στο περιβάλλον. Έχει προηγηθεί μία εκρηκτική περίοδος για την τουριστική βιομηχανία όπου το αεροπορικό ταξίδι δεν είναι πια μια απρόσιτη πολυτέλεια για τους λίγους.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού (UNWTO) οι αφίξεις ξένων επισκεπτών το 1950 διαμορφώθηκαν σε 25 εκατ. σε όλο τον κόσμο.Ο αριθμός αυτός αυξήθηκε κατά 56 φορές για να φτάσει το 2018, σχεδόν 70 χρόνια μετά, στο 1,4 δισ.

Μελέτη του 2018, που δημοσιεύθηκε στο Nature Climate Change , αξιολόγησε στοιχεία από 160 χώρες και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι μεταξύ του 2009 και του 2013 το περιβαλλοντικό αποτύπωμα του τουρισμού αντιστοιχεί στο 8% των συνολικών εκπομπών αερίων θερμοκηπίου και καθιστά τον τομέα σημαντικότερο ρυπαντή σε σύγκριση με την κατασκευαστική βιομηχανία. Το 2013 ο τομέας παρήγαγε 4,5 δισ. τόνους διοξειδίου του άνθρακα.

Η αύξηση στη ζήτηση τουριστικών υπηρεσιών είναι μεγαλύτερη από την «απο-ανθρακοποίηση» του κλάδου, ενώ οι μεγαλύτερες περιβαλλοντικές επιβαρύνσεις καταγράφονται σε χώρες υψηλού εισοδήματος.