Κώστας Χριστόπουλος: Ο εκπαιδευτικός που πολέμα την ενδοσχολική βία με την… πένα του

Λίγες ώρες απομένουν για να ακουστεί το κουδούνι που θα προσκαλέσει τα παιδιά να διαβούν τις πύλες του σχολείου για να ξεκινήσουν ένα ταξίδι στην γνώση με πυξίδα την Παιδεία. Ο εκπαιδευτικός και συγγραφέας από την Ηλεία, ο Κώστας Χριστόπουλος μιλά για την νέα σχολική χρονιά που αρχίζει.

Το παραμύθι που έχει γράψει, «Το αγανακτισμένο προαύλιο» έχει να κάνει με την ενδοσχολική βία και την αντιμετώπιση της.

Ένα φαινόμενο με πολλές όψεις και δύσκολη επίλυση. Στη συνέχεια ο κ. Χριστόπουλος ακτινογραφεί τις διαφορές των γενεών και τονίζει πως πρέπει να είναι ο ρόλος του εκπαιδευτικού την εποχή που το διαδίκτυο κυριαρχεί στις ζωές όλων μας.

Σε λίγα 24ωρα μια νέα σχολική χρονιά ξεκινά, ποιες είναι οι δικές σας προσδοκίες γι’ αυτήν;

«Ελπίζω η νέα σχολική χρονιά να είναι δημιουργική, εποικοδομητική και ξεχωριστή τόσο για τους μαθητές, όσο και για τους εκπαιδευτικούς και τους γονείς. Η ευχή μου είναι να αποτελέσει το σχολείο έναν χώρο ελκυστικό, γεμάτο από χαρά, κίνητρα και στόχους, μειώνοντας τους φόβους και τις αγωνίες των μικρών μας μαθητών».

Πόσο έχει αλλάξει η σχολική πραγματικότητα από τότε που εσείς ήσασταν πίσω από τα θρανία ως μαθητής;

«Νομίζω είναι αρκετά δύσκολο να συγκρίνεις το σχολείο του «τότε» με το σχολείο του «σήμερα», καθώς συχνά παρεμβαίνει ένα έντονο συναίσθημα... η νοσταλγία των παιδικών χρόνων, η οποία πολλές φορές ντύνει υποκειμενικά διάφορα αντικειμενικά γεγονότα. Ωστόσο η σύγχρονη σχολική πραγματικότητα έχει σημαντικά διαφοροποιηθεί σε επίπεδο απαιτήσεων, προσδοκιών και ρόλων που καλείται να καλύψει».

Μια τάξη, είναι μια μικρή κοινωνία; Ο εκπαιδευτικός έχει το ρόλο του ρυθμιστή της;

«Φυσικά και είναι! Από τις πρώτες μέρες της σχολικής χρονιάς οι εκπαιδευτικοί καλούνται να διαχειριστούν παιδιά με διαφορετικές προσωπικότητες, ανάγκες, αντιδράσεις και συμπεριφορές, καθώς και ποικίλα περιβαλλοντικά ερεθίσματα. Τα στοιχεία αυτά συνεχώς αλληλεπιδρούν και φανερώνουν ότι η τάξη όντως αποτελεί έναν κοινωνικό μικρόκοσμο.

Ο εκπαιδευτικός δεν έχει μόνο τον ρόλο του ρυθμιστή αυτής της μικρής κοινωνίας, αλλά και το έργο να εμφυσήσει στους μαθητές του ιδεώδη και αξίες, ώστε να κατακτήσουν τη δεξιότητα της αυτορρύθμισης και να αποτελέσουν αργότερα, οι ίδιοι ρυθμιστές «κοινωνιών»».

Αλήθεια πως διαμορφώνεται ο ρόλος του εκπαιδευτικού στην Ελλάδα του 2022 και ποια είναι τα εφόδια που έχει στο να εκπαιδεύσει σε γνωστικό και συμπεριφοριστικό επίπεδο τις νέες γενιές που έρχονται στο προσκήνιο;

«Στην εποχή της πληροφορίας και των κοινωνικών δικτύων ο ρόλος του εκπαιδευτικού καθίσταται εξαιρετικά σύνθετος. Πέρα από τη συνεχή επιμόρφωση που επιβάλλεται από τις αυξανόμενες ανάγκες της σύγχρονης εκπαιδευτικής πραγματικότητας, το βασικότερο εφόδιο είναι η ενσυναίσθηση. Για να εκπαιδεύσει κάποιος τις νέες γενιές χρειάζεται πρώτα να κατανοήσει τις νέες ανάγκες, τα ενδιαφέροντα και τους στόχους που έχουν προκύψει, να τις ενσωματώσει στη διδακτική διαδικασία και να σταθεί δίπλα και όχι απέναντι στην προσπάθεια των μαθητών και των μαθητριών να χαράξουν τον δικό τους δρόμο προς το μέλλον».

Είστε και εκπαιδευτικός και συγγραφέας, μέσα από το παιδικό βιβλίο σας «Το αγανακτισμένο προαύλιο» θίγετε το θέμα της ενδοσχολικής βίας ένα φαινόμενο που δυστυχώς εντείνεται χρόνο με το χρόνο…

Τι ήταν αυτό που σας ώθησε να γράψετε το συγκεκριμένο παιδικό βιβλίο, ποιος ο σκοπός του;

«Γενικότερα, η ανησυχητική αύξηση των περιστατικών ενδοσχολικού εκφοβισμού με ώθησε να γράψω το συγκεκριμένο παιδικό βιβλίο. Αφορμή στο να γεννηθεί η ιδέα «του προαυλίου» αποτέλεσε η αλλόκοτη αντίδραση ενός κοριτσιού που έπεσε θύμα εκφοβισμού στο σχολείο. Σκοπός του βιβλίου είναι να προβληματίσει τον αναγνώστη, να τον ευαισθητοποιήσει και εν τέλει να του δείξει τον δρόμο προς την κατανόηση, την αποδοχή και τον σεβασμό της διαφορετικότητας».

Οι μαθητές σας και οι γονείς πως αντέδρασαν; Τι τους άρεσε και τι όχι;

«Η ανατροφοδότηση είναι ιδιαίτερα θετική τόσο από τους μαθητές, όσο και από τους γονείς, καθώς το «προαύλιο», ως ένα οικείο περιβάλλον, σήμα κατατεθέν των παιδικών τους χρόνων, άγγιξε διάφορες πτυχές του συναισθηματικού τους κόσμου».

Σας τρομάζει η βία στα προαύλια; Πως μπορεί να αντιμετωπιστεί, τι χρειάζεται;

«Εννοείται με τρομάζει! Όταν υπάρξει κάποιο εκφοβιστικό περιστατικό στο προαύλιο ή σε κάποια τάξη, αλλάζει η αθώα όψη του σχολείου. Αναδύονται στην επιφάνεια πληθώρα αρνητικών συναισθημάτων… φόβος, ταραχή και αναστάτωση. Το διακρίνεις καθαρά σε πολλά πρόσωπα είτε άμεσα εμπλεκόμενα είτε όχι. Η αντιμετώπιση τέτοιων προβληματικών καταστάσεων δεν είναι υπόθεση ενός ατόμου. Χρειάζεται να καλλιεργηθεί συνεργατικό κλίμα ανάμεσα στα μέλη του συλλόγου διδασκόντων, τους γονείς και τους μαθητές, ώστε να μπορούν να συζητούν με ακρίβεια και ειλικρίνεια τέτοιου είδους θέματα με σκοπό την επιτυχή αντιμετώπιση τους. Ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο -πέρα απ’ την αντιμετώπιση- παίζει και η πρόληψη τέτοιων περιστατικών, η οποία δύναται να επιτευχθεί μέσω προγραμμάτων που σχεδιάζονται σε συνεργασία μεταξύ εκπαιδευτικών και διαφόρων ειδικοτήτων, όπως ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών, η παρουσία των οποίων κρίνεται πλέον απαραίτητη στα σχολεία».

Σε ποιους απευθύνεται το συγκεκριμένο βιβλίο;

«Το συγκεκριμένο παιδικό βιβλίο δεν απευθύνεται μόνο σε παιδιά, αλλά και σε εκπαιδευτικούς και γονείς. Ο ιδανικός τρόπος για να διαβαστεί σε ένα δεύτερο επίπεδο, πέραν της αρχικής ανάγνωσης είναι συνεργατικός (γονέας – παιδί, εκπαιδευτικός – παιδί/παιδιά) με σκοπό να αποδοθεί μια πιο βαθιά οπτική του θέματος. Μέσω διαλογικής συζήτησης μπορεί να επιτευχθεί ένα μοίρασμα γνώσεων, εμπειριών και βιωμάτων, τόσο από την πλευρά του ενήλικα, όσο και από την πλευρά του παιδιού, δίνοντας εν τέλει την ασφάλεια και την ελπίδα ότι κανείς δεν είναι μόνος και αβοήθητος».

Ετοιμάζετε κάποιο άλλο παραμύθι, στην ίδια λογική;

«Είναι σχεδόν έτοιμο το επόμενο παραμύθι, όχι όμως ακριβώς στην ίδια λογική. Πραγματεύεται τις περιπέτειες ενός μικρού ήρωα που καλείται να χωρέσει τον δικό του «ανήσυχο» κόσμο στον κόσμο των κανόνων και των πρέπει… Αυτά μπορώ να μοιραστώ μέχρι στιγμής».

Στα ελληνικά σχολεία λείπει η διαδραστικότητα από τη μάθηση;

«Τα τελευταία χρόνια παρατηρώ πως υπάρχει μεγάλη διάθεση από την πλευρά των εκπαιδευτικών -με όσα μέσα τους παρέχονται- να καταστήσουν το σχολείο έναν χώρο έκφρασης, δημιουργίας και επικοινωνίας, τόσο με την ένταξη νέων μεθόδων και στρατηγικών στη διδασκαλία των παραδοσιακών γνωστικών αντικειμένων, όσο και με την πραγματοποίηση αυτόνομων προγραμμάτων που δίνουν την ευκαιρία στους μαθητές να συνεργαστούν, να συζητήσουν, να ερευνήσουν αντικείμενα που οι ίδιοι επιλέγουν».

Στην Παιδεία θεωρείτε ότι πρέπει να δώσουμε το βάρος για να είναι οι επόμενες γενιές πιο εξελίξιμες σε σχέση με εμάς;

«Η παιδεία ανέκαθεν αποτελούσε τη βάση της εξέλιξης κάθε κοινωνίας. Χρέος μας είναι να εκπαιδεύουμε και να διαπαιδαγωγούμε τους μαθητές μας, ώστε να συμμετέχουν ενεργά με ελεύθερη βούληση και ανεπτυγμένη κριτική σκέψη στην κοινωνία του αύριο.

Κλείνοντας θα ήθελα να παραθέσω ένα γνωμικό του φιλόσοφου Σωκράτη:

Η παιδεία, καθάπερ ευδαίμων χώρα, πάντα τ’ αγαθά φέρει.
(μετάφραση: Η μόρφωση, όπως ακριβώς μια εύφορη γη, φέρνει όλα τα καλά.)».