Προεδρική Φρουρά: 150 χρόνια Ιστορίας

Κουβαλώντας ιστορία και παράδοση 154 ετών, οι Εύζωνες της Προεδρικής Φρουράς δεσπόζουν εμβληματικά στο μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη αποτελώντας σημείο αναφοράς της πλατείας Συντάγματος και συγκεντρώνοντας τα βλέμματα των περαστικών του πιο κεντρικού σημείου της Αθήνας. Σε πλήρη ακινησία και δίχως να ζωγραφίζεται η παραμικρή έκφραση στο πρόσωπό τους, ακόμη και κάτω από αντίξοες συνθήκες οι Εύζωνες, ως ακοίμητοι φρουροί, αποτίουν φόρο τιμής στο Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη, ενώ φρουρούν τιμητικά το Προεδρικό Μέγαρο και την πύλη του Στρατοπέδου της Προεδρικής Φρουράς.

Ο φακός του Αθηναϊκού-Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων κατέγραψε στιγμές από την καθημερινότητά τους, την εκπαίδευσή τους, την ειδική ενδυμασία τους, συνομιλώντας ταυτόχρονα με τους ανθρώπους που βρίσκονται στο τσαρουχοποιείο και στο ραφείο του Στρατοπέδου.

Μπαίνοντας στο στρατόπεδο της Προεδρικής Φρουράς και κατεβαίνοντας τα σκαλιά που οδηγούν στο υπόγειο βρίσκεται το τσαρουχοποιείο, το μοναδικό εργαστήριο της Προεδρικής Φρουράς όπου κατασκευάζονται και συντηρούνται τα τσαρούχια των Ευζώνων καθώς και ό,τι άλλα υποδήματα φορούν, όπως τα κόκκινα στιβάλια των αξιωματικών οι μαύρες μπότες των Ποντίων, οι λευκές των Κρητικών, καθώς και ό,τι έχει σχέση με το δέρμα πχ διάφορες ζώνες.

Ο Γιώργος Δερματάς τεχνίτης -τσαρουχοποιός από το 1985 εδώ και 11 χρόνια βρίσκεται μαζί με άλλα τέσσερα άτομα στο τσαρουχοποιείο του στρατοπέδου. Κρατώντας στο χέρι του το κάτω μέρος του τσαρουχιού και βαρώντας με το σφυρί τα καρφιά (που τοποθετούνται από κάτω) χρησιμοποιεί μόνο τα χέρια του στη θέση των μηχανών για να κατασκευάσει τα υποδήματα. «Μηχανές για εμάς είναι τα χέρια μας αλλά και τα σουβλιά, οι κερωμένοι σπάγκοι και τα σφυριά», εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Κάθε ζευγάρι από τα τσαρούχια ζυγίζει 2 με 2,5 κιλά και αντιστοιχούν σε νούμερα από 44 έως 53, ενώ για να ραφτεί ένα ζευγάρι χρειάζονται 600-650 βελονιές και απαιτείται περίπου μία εβδομάδα. «Εμείς εδώ κόβουμε τα δέρματα με τα διάφορα πατρόν που έχουμε και αρχίζουμε και ράβουμε. Τα εργαλεία μας είναι σουβλιά, κερωμένοι σπάγκοι οι οποίοι φτιάχνονται από εδώ, από το κουβάρι, μπαίνει πάνω και κερί της μέλισσας για να είναι αδιάβροχος και γερός ο σπάγκος ώστε να έχει μεγάλη διάρκεια ζωής η κλωστή. Πρώτα ράβεται το πάνω μέρος, το κόκκινο, και συναρμολογούμε γύρω-γύρω. Στη συνέχεια συναρμολογούμε ακόμα έναν πάτο από κάτω που μπαίνει στο καλαπόδι και παίρνει τη φόρμα του. Τα δέρματα είναι βρεγμένα μπαίνουν μέσα στον κουβά με το νερό για να μπορέσουμε να τρυπήσουμε με τα σουβλιά και ύστερα να πάρει τη φόρμα του αυτήν στο καλαπόδι. Το καλαπόδι είναι ένα ξύλινο πόδι που είναι σε διάφορα νούμερα. Τα νούμερα που δουλεύουμε εδώ είναι 47, 48, 49. Αφού ξεραθεί βγαίνει από το καλαπόδι και ράβεται άλλο ένα πετσί από κάτω κι αυτό μπαίνει μέσα στο νερό, ένα 24ωρο έως και 30 ώρες, να μαλακώσει και πάλι με το σουβλί το τρυπάμε εμείς γύρω γύρω και ράβεται. Στη συνέχεια βάζουμε άλλη μία σόλα άλλα 4 φύλλα τακούνι. Μετά βάφουμε το τσαρούχι με βερνίκια που έχουμε εμείς εδώ και φτιάχνουμε τη φούντα. Η φούντα φτιάχνεται με το μαλλί. Κόβουμε μία χεριά με το ψαλίδι μας, κόβουμε άλλη μία πάνω στην άλλη, περνάμε εμείς εδώ ένα σύρμα περνάμε και σχοινί τρυπάμε το τσαρούχι, από εδώ βγαίνει το ένα σύρμα από την άλλη βγαίνει το άλλο σύρμα. Το τραβάμε με τις τανάλιες κάτω και τα χέρια μας και αρχίζουμε και το κουρεύουμε με την ψαλίδα. Είναι δεμένο με το σύρμα πάνω», περιγράφει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. Η φούντα, όπως εξηγεί, βάφεται μαύρη συμβολίζοντας «τα 400 χρόνια μαύρης σκλαβιάς από τους Τούρκους» ενώ το τσαρούχι βάφεται κόκκινο «συμβολίζοντας το αίμα που χύθηκε από τους προγόνους μας». «Φημολογείται ότι οι προγόνοι μας έβαζαν κάποια κρυφά μαχαίρια μέσα στην φούντα και την ώρα που πολεμούσαν στήθος με στήθος με τον αντίπαλο του έδιναν μια κλωτσιά και τον κάρφωναν. Οι πρόγονοί μας σκέφτηκαν να βάλουν το μαλλί για να κρατάνε τα πόδια τους ζεστά τον χειμώνα», σημειώνει ο κ. Δερματάς. Στη συνέχεια καρφώνουν από κάτω 100-120 καρφιά στο ζευγάρι, ανάλογα το νούμερο, και βάζουν πέταλα. Παράλληλα, στο τσαρουχοποιείο γίνεται και η συντήρηση των τσαρουχιών της Προεδρικής Φρουράς. Όπως επισημαίνει ο κ. Δερματάς το χτύπημα των τσαρουχιών στον τσαρουχόδρομο έχει το δικό του συμβολισμό. «Φεύγουν από εδώ και χτυπάνε πολύ δυνατά το πόδι τους πάνω στον τσαρουχόδρομο για να ακούν οι πρόγονοί μας ότι είμαστε ζωντανοί και ελεύθεροι», σημειώνει.

Η εκπαίδευση των Ευζώνων και η καθημερινότητά τους

Κάθε Κυριακή και κάθε επίσημη αργία στις 6 το πρωί οι Εύζωνες της Προεδρικής Φρουράς ετοιμάζονται να μεταβούν στον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης για να εκτελέσουν την έπαρση και την υποστολή της σημαίας. Αφού ντυθούν - διαδικασία που απαιτεί για ένα έμπειρο ζευγάρι γύρω στα 20 λεπτά - κι ολοκληρωθεί ο έλεγχος της εμφάνισής τους, επιβιβάζονται σε λεωφορείο και μεταβαίνουν στον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης για την έπαρση της σημαίας. Λίγο μετά, επιβιβάζονται στο λεωφορείο κι επιστρέφουν στη μονάδα για να ετοιμαστούν για την Κυριακάτικη Παράταξη, κατά τη διάρκεια της οποίας το άγημα των Ευζώνων παρελαύνει από το στρατόπεδο της Προεδρικής Φρουράς μέχρι το Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη, όπου πραγματοποιείται η επίσημη τελετή αλλαγής φρουράς. Το απόγευμα ανάλογα με την ώρα που δύει ο ήλιος γίνεται και η υποστολή της σημαίας.

Αυτή αποτελεί μία μόνο μέρα της Προεδρικής Φρουράς που μετράει περισσότερο από ενάμιση αιώνα ιστορίας και παράδοσης. Ιδρύθηκε την 12η Δεκεμβρίου του 1868 και υπάγεται στο στρατιωτικό γραφείο της Προεδρίας της Δημοκρατίας. Από το 1974 και μετά έλαβε ονομασία Προεδρική Φρουρά. Αποτελείται από 2 λόχους, τον λόχο Ευζώνων και τον λόχο διοικήσεως, κι αποστολή της φρουράς είναι η απόδοση τιμών, η τιμητική φύλαξη του μνημείου Αγνώστου Στρατιώτη, του Προεδρικού Μεγάρου στην κεντρική πύλη του στρατοπέδου, η απόδοση τιμών στον/στην Πρόεδρο Της Δημοκρατίας και σε ηγέτες ξένων κρατών, η έπαρση και υποστολή της σημαίας στον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης τις Κυριακές και τις επίσημες αργίες, η συμμετοχή σε εορταστικές εκδηλώσεις τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, κι όπου ζητηθεί από το στρατιωτικό γραφείο της Προεδρίας της Δημοκρατίας.

Ο αντισυνταγματάρχης πεζικού Ηλίας Καρμοίρης εδώ και περίπου 2μιση μήνες είναι διοικητής της Προεδρικής Φρουράς και όπως τονίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ πρόκειται για μία από τις μεγαλύτερες τιμές που μπορεί να έχει ένας αξιωματικός στρατού ξηράς να υπηρετήσει σε αυτή την τιμητική θέση και γενικά να υπηρετήσει την Προεδρική Φρουρά. «Υπηρετούμε παραδόσεις, υπηρετούμε αξίες, υπηρετούμε την πατρίδα μας με έναν άλλον τρόπο αλλά αποτίουμε τιμή και στους προγόνους μας. Είναι πολύ σημαντικό αυτό να συνεχίσουμε αυτή την παράδοση και να δημιουργούμε και καινούριες γενιές Ευζώνων, οι οποίοι δένονται πάρα πολύ κατά τη διάρκεια της θητείας τους και μένουν φίλοι πολλά χρόνια μετά. Είναι τα ζευγάρια που λέμε και δένονται με ισχυρούς δεσμούς», σημειώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Οι Εύζωνες είναι οπλίτες θητείας, δηλαδή εθελοντές και η θητεία τους διαρκεί 12 μήνες. Αφού καταταχθούν στις ομάδες ορκίζονται, όταν τελειώσουν τη βασική τους εκπαίδευση, και τοποθετούνται με εντολή του ΓΕΣ στην Προεδρική Φρουρά για να εκπαιδευτούν ως υποψήφιοι Εύζωνες. «Γίνεται μία εκπαίδευση 6 εβδομάδων που περιλαμβάνει ασκήσεις ακριβείας όπως σωματική αγωγή, ασκήσεις παρελάσεως, μελέτη ιστορίας. Στις 6 αυτές εβδομάδες όσοι καταφέρουν και ολοκληρώσουν την εκπαίδευση ονομάζονται Εύζωνες σε μία ξεχωριστή τελετή που γίνεται στον προαύλιο χώρο της Προεδρικής Φρουράς και τούς απονέμεται ο γαλάζιος μπερές της Προεδρικής Φρουράς», υπογραμμίζει ο κ. Καρμοίρης.

Η υπηρεσία στο μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη είναι ημερήσια, ωριαία, και εκτελείται 4 φορές την ημέρα. «Στη μισή ώρα υπηρεσίας εκτελούν τα βήματα ημιώρου, τα οποία χρησιμεύουν "να ξεπιαστούν" από την πλήρη ακινησία και να επανέλθουν στη θέση τους για το επόμενο της μισής ώρας», περιγράφει ο κ. Καρμοίρης και προσθέτει ότι η εκπαίδευσή τους είναι πολύ απαιτητική και δεν σταματάει ποτέ, ενώ η υπηρεσία είναι πάντα ίδια είτε κάποιος είναι στην πρώτη μέρα της θητείας του είτε στην 90η.

Οι στολές των Ευζώνων και τα ραφεία

Φεύγοντας από το υπόγειο που βρίσκεται το τσαρουχοποιείο και ανεβαίνοντας στον πρώτο όροφο του στρατοπέδου ο ήχος από τις ραπτομηχανές είναι ο μοναδικός που ακούγεται στην αίθουσα όπου βρίσκεται το ραφείο. Λίγο πιο πέρα μία εργαζόμενη έχει ξεκινήσει το σιδέρωμα του ενός από τα δύο φύλλα της φουστανέλας. Οι στολές των Ευζώνων αντιπροσωπεύουν ένα από τα μεγαλύτερα κεφάλαια της ιστορίας του τόπου. Είναι παραδοσιακές και κατασκευάζονται εξ' ολοκλήρου στα ραφεία της μονάδας.

Στα ραφεία της Προεδρικής Φρουράς γίνεται η κατασκευή και η συντήρηση όλων των ευζωνικών στολών, του θερινού ντουλαμά, του χειμερινού ντουλαμά και της επίσημης στολής των λευκών, της φουστανέλας. Γίνεται επίσης η κατασκευή όλων των μελών της στολής εκτός από το φάριο. Ο χρόνος κατασκευής της φέρμελης των Ευζώνων, του μαύρου γιλέκου δηλαδή, μπορεί να φτάσει έως και τους έξι μήνες. «Είναι όλα χειροποίητα όλα κεντητά στο χέρι», εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ εργαζόμενος στο ραφείο. Η στολή του αξιωματικού αποτελείται από τη φουστανέλα που είναι 2 φύλλα που ενώνονται μεταξύ τους με κόπιτσες. Κάθε φουστανέλα έχει 400 ορθογώνια τρίγωνα που όταν διπλωθούν γίνονται 400 πτυχές όσα και τα χρόνια της σκλαβιάς. Για να κατασκευαστεί η ευζωνική στολή χρησιμοποιούνται φυσικές ύλες όπως μαλλί, βαμβάκι, μετάξι.

«Οι στολές κατασκευάζονται από τεχνίτες που βρίσκονται στο ραφείο της Προεδρικής Φρουράς. Μόνο τις πρώτες ύλες προμηθευόμαστε από έξω, καθώς ακόμα και οι κλωστές που είναι πάνω στη φέρμελη είναι χειροποίητες. Το κόστος ποικίλλει αλλά είναι ιδιαίτερα υψηλό, υψηλή όμως είναι η παραδοσιακή τους αξία καθότι είναι πιστά αντίγραφα παραδοσιακών στολών. Για να φτιαχτεί μία φέρμελη, το γιλέκο που λέμε, θέλει από 90 έως 120 μέρες, καθώς πρόκειται για λεπτομερή δουλειά», τονίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Καρμοίρης.

Πηγή: ΑΠΕ - ΜΠΕ