Τέμπη: Τι προκάλεσε την εθνική τραγωδία - Λάθη, παραλείψεις και ένα σύστημα που δεν λειτούργησε
Ανείπωτος είναι ο πόνος των συγγενών των θυμάτων και των αγνοουμένων του μοιραίου δρομολογίου Αθήνα – Θεσσαλονίκη που δεν κατάφερε να φτάσει στον προορισμό του καθώς συγκρούστηκε με εμπορικό τρένο στα Τέμπη. Όσο περνούν οι μέρες πληθαίνουν τα ερωτήματα για τα αίτια του δυστυχήματος που έκοψε το «νήμα της ζωής» σε δεκάδες ανθρώπους.
Τέσσερις ημέρες από την τραγωδία στα Τέμπη, παραμένουν τα ερωτήματα, σχετικά με την ασφάλεια των σιδηροδρομικών δικτύων καθώς τα πανάκριβα συστήματα σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης, που ήταν τοποθετημένα στο μήκος των γραμμών των τρένων δεν βρίσκονται σε λειτουργία.
Άλυτο μυστήριο παραμένει και το γεγονός ότι τα συστήματα ασφαλείας αγοράστηκαν στην Ελλάδα το 2000 προκειμένου μέχρι του Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 να έχουν τοποθετηθεί. Δυστυχώς, μετά από 23 χρόνια, δεν έχουν τοποθετηθεί ακόμα...
«Είναι επιβεβλημένο τα σύστημα και η διαδικασία τοποθέτησης του να ολοκληρωθεί ακόμα και αύριο. Πρέπει οι αρμόδιοι φορείς να το βρουν και η Hellenic Train να πιέσει για νέα οχήματα και όχι να μας φέρνουν τρένα από το 1990», δήλωσε την Πέμπτη 2 Μαρτίου ο Νίκος Κιουτσούκης, ΓΓ ΓΣΕΕ και πρώην Πρόεδρος Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Σιδηροδρομικών στην τηλεόραση του Mega. Αναφορικά με το σύστημα ADCS ο κ. Κιουτσούκης είπε πως «έχει μπει αλλά δεν έχει τεθεί σε λειτουργία. Η ΕΡΓΟΣΕ με τις διαγωνιστικές διαδικασίες ήταν αυτή που έβαλε το σύστημα αυτό αλλά δεν έχει ολοκληρωθεί».
Σύμφωνα με παράγοντες του σιδηροδρόμου αν λειτουργούσαν τα συστήματα φωτοσήμανσης και ο μηχανοδηγός είχε ένδειξη από τα φανάρια ότι κάτι έρχεται, θα σταματούσαν σε απόσταση 1,5 χιλιομέτρου και η τραγωδία θα είχε αποτραπεί. Ωστόσο κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό καθώς τα τελευταία χρόνια η ρύθμιση κυκλοφορίας γίνεται τοπικά, δηλαδή από σταθμάρχες και κλειδούχους που βρίσκονται στις μεγάλες πόλεις από τις οποίες διέρχεται το σιδηροδρομικό δίκτυο.
Αν και ζούμε σε μία τεχνολογικά προχωρημένη εποχή οι σταθμάρχες ρυθμίζουν χειροκίνητα την κυκλοφορία στις διακλαδώσεις και αποφασίζουν ποιο τμήμα της διπλής γραμμής θα μονοδρομηθεί, στην περιοχή που είναι υπό την εποπτεία τους, μέχρι να φτάσει ο συρμός στον επόμενο υπεύθυνο.
Σύμφωνα με πληροφορίες της εφημερίδας «Καθημερινή», το ηλεκτρονικό σύστημα σηματοδότησης το οποίο είναι συμβατό με εκείνο των υπόλοιπων ευρωπαϊκών χωρών εγκαταστάθηκε, αλλά δεν λειτούργησε λόγω βλαβών, ενώ το έργο αποκατάστασης και αναβάθμισής του, που ξεκίνησε το 2014, δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί, έχοντας ήδη λάβει επτά παρατάσεις. Συγκεκριμένα από το 2016 το έργο άρχισε να λαμβάνει διαδοχικές παρατάσεις μέχρι που έπεσε σε τέλμα.
Το «αποκαλυπτικό» έγγραφο πρώην στελέχους της ΕΡΓΟΣΕ
Ο πρώην πρόεδρος της Επιτροπής ETCS, Χρήστος Κατσιούλης, ο οποίος τον περασμένο Απρίλιο είχε αναδείξει λεπτομερώς τα προβλήματα ασφαλείας που αντιμετωπίζει το σιδηροδρομικό δίκτυο της χώρας μίλησε στο Newsbomb.gr για το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη.
«Αν λειτουργούσε το σύστημα σηματοδότησης - τα φανάρια με απλά λόγια - και το ETCS (το σύστημα που επεμβαίνει στα φρένα αν κάτι πάει λάθος) δεν θα ζούσαμε αυτή την τραγωδία. Τα συστήματα αυτά έχουν αγοραστεί και τοποθετηθεί από το 2000 και για διάφορους λόγους δεν λειτουργούν», υπογράμμισε στο Newsbomb.gr και τον δημοσιογράφο Χρήστο Διαμαντόπουλο.
«Έχω ενημερώσει τους πάντες από το 2014. Υπάρχουν επιστολές μου σε όλους τους υπεύθυνους. Ακόμα και αν δεχθούμε ότι σταθμάρχης έκανε λάθος αν υπήρχαν τα ηλεκτρονικά συστήματα ελέγχου δεν θα είχαμε φτάσει σε αυτό το σημείο. Γι' αυτό υπάρχουν αυτές οι τεχνολογίες για να αποτρέπουμε τα ανθρώπινα λάθη», συμπλήρωσε.
Η επιστολή παραίτησης του Χρήστου Κατσιούλη στην ΕΡΓΟΣΕ στις 27 Απριλίου του 2022:
Τα σημεία με τα οποία διαφωνεί και καταγγέλλει
- Τη μη τήρηση του φυσικού αντικειμένου της σύμβασης 717 και του τρόπου υλοποίησης του ETCS στα τμήματα Αχαρνές - Οινόη, Δομοκός — Λάρισα και Λάρισα — Πλατύ, διότι καταργούνται συμβατικά δρομολόγια και συμβατικές ενδείξεις φωτοσημάτων.
- Τη μη τήρηση του φυσικού αντικειμένου της σύμβασης 717 με την αναίτια αποξήλωση των εν λειτουργία (χρηματοδοτούμενων με ευρωπαϊκά κονδύλια) υφιστάμενων συστημάτων αλληλεξάρτησης στους Σ. Σ.Τανάγρα, Ελεώνα, Θήβα, Σφίγγα, Αλίαρτο, Αλαλκομενές, Λιβαδειά, Δαύλεια και την αντικατάστασή τους με ένα σύστημα αλληλεξάρτησης, διότι επιφέρουν τεράστιες καθυστερήσεις στη σύμβαση του ETCS επί γραμμής
- Την κακοδιαχείριση της σύμβασης ανάταξης της σηματοδότησης στο τμήμα Δομοκός — Λάρισα και τις τεράστιες καθυστερήσεις που αυτή ακόμα επιφέρει στη σύμβαση του ETCS επί γραμμής
- Τη μη τήρηση του συμβατικού αντικειμένου της σύμβασης 717 στο τμήμα Οινόη — Τιθορέα με την κατάργηση της συμβατικά προβλεπόμενης τμηματοποίησης της γραμμής και την αντικατάσταση των συμβατικά προβλεπόμενων κυκλωμάτων γραμμής με μετρητές αξόνων, διότι με την υλοποίηση του ETCS θα επιτρέπεται η κυκλοφορία των τρένων στο εν λόγω τμήμα με 200Κm/h, χωρίς σε αυτό να υπάρχει καμία ένδειξη της κατάστασης της γραμμής, ακόμα και θραύση αυτής’ με ό,τι αυτό συνεπάγεται στην ασφάλεια κυκλοφορίας των τρένων.
- Τις δεσμεύσεις προς στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ως προς την αποπεράτωση του ETCS τον Οκτώβριο του 2022, δεδομένου ότι η παράταση της σύμβασης ανάταξης της σηματοδότησης (Σ.717) λήγει το Μάιο του 2022, χωρίς να έχει σημειωθεί πρόοδος στην εξέλιξή της.
ΓΣΕΕ: «Είναι διαχρονικό το έγκλημα με τα σιδηροδρομικά έργα»
Ο γραμματέας της ΓΣΕΕ, Νίκος Κιουτσούκης, την Τρίτη 1 Μαρτίου, αναφέρθηκε στην έλλειψη συγχρόνων συστημάτων GPS από τον σιδηρόδρομο που θα έδειχναν που ακριβώς είναι κάθε τρένο πριν αυτά συγκρουστούν προκαλώντας την τραγωδία που ζούμε σήμερα.
«Είναι διαχρονικό το έγκλημα με τα σιδηροδρομικά έργα» ανέφερε ο γραμματέας της ΓΣΕΕ στην τηλεόραση του OPEN και πρόσθεσε «να θυμίσω από το 1975 αγωνίζεται η χώρα μας να φτάσει ένα δίκτυο υψηλών ταχυτήτων, μέχρι δηλαδή 200 χλμ., όταν σε άλλες χώρες παλεύουν για 500. Με μια διπλή γραμμή, άξονα ΠΑΘΕ, όπου δεν έχει ολοκληρωθεί εδώ και χρόνια, ενώ τα σύγχρονα συστήματα GPS δεν έχουν τοποθετηθεί ακόμα, δεν λειτουργούν». Μάλιστα όπως αποκάλυψε «κάποια έχουν αγοραστεί πολύ πριν, από το 2000».
«Ο ΟΣΕ δεν έχει τα χρήματα που απαιτούνται για να συντηρεί το δίκτυό του»
Ο γραμματέας της ΓΣΕΕ επιπλέον ανέφερε ότι «δεν μπορώ να διανοηθώ ότι έχουμε τη μοναδική σιδηροδρομική εταιρεία μεταφορών ιδιωτικοποιημένη, τη μοναδική σιδηροδρομική εταιρεία επισκευών ιδιωτικοποιημένη, και ότι ο ΟΣΕ δεν έχει τα χρήματα που απαιτούνται για να συντηρεί το δίκτυό του. Δεν είναι σημερινό φαινόμενο, είναι διαχρονικό και η ευθύνη όλων των κυβερνήσεων ήταν αυτή».
Επιπλέον, υπογράμμισε ότι «τα χρήματα τα οποία έχουν δαπανηθεί είναι παρά πολλά. Για παράδειγμα, στη Γαλλία έχουν δαπανηθεί 5 δισ. ενώ εδώ πάνω από 15 δισεκατομμύρια έχουν ξοδευτεί και δεν έχουμε σιδηρόδρομο».
Είχαν προειδοποιήσει από τις 7 Φεβρουαρίου
Τρεις εβδομάδες πριν το τραγικό δυστύχημα με την σύγκρουση των δυο τρένων στα Τέμπη, οι σιδηροδρομικοί κατήγγειλαν ως επικίνδυνες τις συνθήκες που επικρατούσαν στα δρομολόγια.
«Δεν θα περιμένουμε το δυστύχημα που έρχεται, για να τους δούμε να χύνουν κροκοδείλια δάκρυα κάνοντας διαπιστώσεις», κατήγγειλαν προ τριών εβδομάδων οι εργαζόμενοι στο σιδηρόδρομο εγκαλώντας τους αρμοδίους για όσα οφείλουν να κάνουν και δεν κάνουν για την ασφάλεια εργαζομένων και επιβατών και δυστυχώς χθες βράδυ επιβεβαιώθηκαν τραγικά.
«Όσο δεν παίρνονται μέτρα προστασίας στους εργασιακούς χώρους και την ασφαλή λειτουργία και κυκλοφορία των τρένων, τα ατυχήματα δεν έχουν τελειωμό», κατήγγειλαν σε ανακοίνωσή τους με ημερομηνία 07-02-2023, τρεις μόλις εβδομάδες πριν τη θανατηφόρα σύγκρουση των τρένων στα Τέμπη
Στην ίδια ανακοίνωση – καταγγελία αναφέρονται σε δύο πρόσφατα ατυχήματα τα οποία όπως σημειώνουν «προστέθηκαν στο μακρύ κατάλογο με τις Αμαξοστοιχίες 51 και 61 αντίστοιχα, θέτοντας σε άμεσο κίνδυνο το συνάδελφο Μηχανοδηγό αλλά και τους επιβάτες».
Σύμφωνα με τις προειδοποιήσεις των σιδηροδρομικοών της ΔΕΣΚ: «Όσο δεν παίρνονται μέτρα προστασίας στους εργασιακούς χώρους και την ασφαλή λειτουργία και κυκλοφορία των τρένων, τα ατυχήματα δεν έχουν τελειωμό» και κατήγγειλαν τους αρμοδίους ότι «αντιλαμβάνονται την ασφάλεια ως κόστος».
Οι σιδηροδρομικοί αναφέρονται επίσης σε ΟΣΕ και Hellenic Train κατηγορώντας τις δύο εταιρείες ότι «αλληλο – μεταφέρουν τις ευθύνες τους, αλλά κανείς στο τέλος δεν φταίει… Φταίνε τα φαινόμενα που είναι έντονα και πλημμυρίζει η γραμμή, φταίνε οι φωτιές που άφησαν καμένους κορμούς, φταίει το χιόνι, φταίνε οι άλλοι, φταίμε λίγο και εμείς φταίει και ο Χατζηπετρής…!!!».
Μηχανοδηγός του ΟΣΕ: «Ήταν ελάχιστα τα σημεία που δεν έπιαναν οι πομποδέκτες και δεν είχαμε επικοινωνία με τους σταθμάρχες»
Πρώην μηχανοδηγός του ΟΣΕ μίλησε στο Newsbomb.gr για το ποια είναι η διαδικασία όταν ένα δρομολόγιο είναι σε εξέλιξη. Παράλληλα σημείωσε ότι η επικοινωνία με τους σταθμάρχες γίνεται με ηλεκτρονικά μέσα τα οποία πιάνουν σε όλο το μήκος των διαδρομών πέρα από συγκεκριμένα σημεία τα οποία ήταν γνωστά.
«Από το πρωί εκτελούσαμε 10-15 δρομολόγια και τα κάναμε σταδιακά. Εγώ σε κανένα δρομολόγιο δεν είχα έρθει αντιμέτωπος με κάποιο πρόβλημα, ήμασταν ασφαλείς όταν οδηγούσαμε. Ο οργανισμός των σιδηροδρόμων έχει έναν απαράβατο και γραπτό κανονισμό. Δεν είναι τίποτα τυχαίο στο σιδηρόδρομο, το τρένο δεν πάει πουθενά τυχαία. Υπάρχουν χιλιομετρικές αποστάσεις, υψομετρικές διαφορές, υπάρχουν ενδείξεις ότι προσεγγίζεις έναν σταθμό, υπάρχουν οι σταθμάρχες που λειτουργούν με κανονισμούς, υπάρχουν ακριβή στοιχεία και ενδείξεις για το πού πηγαίνει ένα τρένο, δεν πηγαίνει τυχαία ένα τρένο», ανέφερε αρχικά στο Newsbomb.gr ο άνδρας που θέλησε να κρατήσει την ανωνυμία του.
«Το λάθος έγινε ανθρώπινα. Έγιναν δύο – τρία ανθρώπινα λάθη. Από ποιον είναι και το ποσοστό ευθύνης του καθενός, μπορεί να το πει ένας εμπειρογνώμονας. Όλα είναι ηχογραφημένα, όλα είναι καταγεγραμμένα σε κασέτες, δεν υπάρχει κάτι που να έχει ειπωθεί στα ραδιοτηλέφωνα και να μην έχει καταγραφεί», τόνισε ο ίδιος.
«Η επικοινωνία με τους σταθμάρχες γινόταν με πομποδέκτες οι οποίοι έπιαναν σε όλο το σιδηροδρομικό δίκτυο. Ήταν ελάχιστα τα σημεία που δεν έπιαναν οι πομποδέκτες και δεν είχαμε επικοινωνία. Μόνο σε κάποιο μεγάλο τούνελ μπορεί να μην έπιανε», συμπλήρωσε.
Τέλος σημείωσε: «Εκεί που έγινε το δυστύχημα δεν υπήρχε τούνελ, αν η σύγκρουση είχε γίνει μέσα στο τούνελ το αποτέλεσμα θα ήταν δραματικό».
Πραγματογνώμονας στο Newsbomb.gr: «Να μην μιλάμε για ανθρώπινο λάθος, για αυτό υπάρχουν οι δικλείδες ασφαλείας»
Ειδικοί πραγματογνώμονες μίλησαν στο Newsbomb.gr για το πρωτοφανές αυτό δυστύχημα, το οποίο προκάλεσε μία σειρά από παραλείψεις στον σχεδιασμό του σιδηροδρομικού δικτύου.
«Δεν είναι σωστό να εστιάσουμε στο ανθρώπινο λάθος. Για αυτό υπάρχουν οι ασφαλιστικές διατάξεις και οι δικλείδες ασφαλείας, σε οποιαδήποτε συστήματα που λειτουργούν», εξηγεί από την πλευρά του ο Πραγματογνώμονας εισαγγελίας και τεχνικός σύμβουλος ασφάλειας εργασίας και εγκαταστάσεων, Γιώργος Περιβολιώτης μιλώντας στο Newsbomb.gr και στον δημοσιογράφο Ευάγγελο Κιουλχατζή.
Όπως τονίζει ο ίδιος, είναι απαραίτητος ο προσχεδιαμός και η εφαρμογή ασφαλιστικών μέτρων, προκειμένου να μειώσουν το ενδεχόμενο ατυχήματος: «Εμείς σαν μηχανικοί έχουμε τις ασφαλιστικές διατάξεις για το ανθρώπινο λάθος. Στην προκειμένη περίπτωση δεν λειτούργησαν ή δεν υπήρχαν. Σε ένα σύστημα όταν σχεδιάζουμε για να λειτουργήσει πρέπει να εξετάσουμε τα πιθανά σενάρια που μπορεί να δημιουργήσουν πρόβλημα και στην προκειμένη περίπτωση, ατύχημα. Ανάλογα με τα μέτρα που θα πάρουμε ορίζουμε και τον βαθμό της ασφάλειας, π.χ. 80%».
Αντίθετα ο κίνδυνος δεν είναι μετρήσιμος, όπως αναφέρει ο κ. Περιβολιώτης υπογραμμίζοντας πως «ό,τι μέτρα δεν παίρνω, ή δεν ερευνώ αν χρειάζεται για να τα πάρω, αναλαμβάνω τον πιθανό κίνδυνο».
Όσο για το δυστύχημα στα Τέμπη, ο πραγματογνώμονας εξηγεί ότι μιλάμε για ένα τραγικό ανθρώπινο λάθος το οποίο βέβαια μπορεί κάποια στιγμή να συμβεί, αλλά από εκεί και πέρα πρέπει να αναζητηθούν τα τεχνικά μέσα που θα μπορούσαν να προειδοποιήσουν τους οδηγούς ή τους αρμόδιους για το εν λόγω πρόβλημα.
«Για μένα σαν μηχανικός το λάθος μπορεί να γίνει, αλλά δεν μπορεί για 15 λεπτά δύο τρένα να κινούνται στην ίδια ράγα και να μην μπορεί να εντοπιστούν. Δηλαδή να μην υπάρχει ένα στοιχείο που να δίνει την απαραίτητη πληροφορία. Το ότι δεν υπάρχει η πληροφόρηση για κάτι που πάει στραβά, δυστυχώς, δημιουργεί αυτό το αποτέλεσμα», επεσήμανε ο κ. Περιβολιώτης.
«Σε λάθος μπορεί να οδηγηθεί και ο καλός και ο κακός εργαζόμενος»
Σε κάθε περίπτωση ο πραγματογνώμονας θέτει σαφή ερωτήματα για τις συνθήκες υπό τις οποίες έγινε το λάθος από τον 59χρονο σταθμάρχη.
«Είναι και ένα άλλο κομμάτι το οποίο θα πρέπει να εξετάσουμε: Είχε την εκπαίδευση και την υποδομή που έπρεπε; Οι συνθήκες δουλειάς του ήταν αυτές που έπρεπε; Μου λένε ότι ήταν πιεσμένος γιατί έκανε κάτι άλλο.... Τα προβλήματα προκαλούνται από την πίεση εργασίας και οδηγούμαστε σε λάθος. Αλλά σε λάθος μπορεί να οδηγηθεί και ο καλός και ο κακός εργαζόμενος», εξηγεί ο κ. Περιβολιώτης.
«Η μόνη επαφή θα μπορούσε υπάρξει μεταξύ των τρένων είναι η οπτική»
«Καθώς τα δύο τρένα φαίνεται να είχαν αναπτύξει ταχύτητα κοντά στα 160 χιλιόμετρα όπως είναι το όριο που επιβλέπει το εγχειρίδιο κυκλοφορίας στο συγκεκριμένο σημείο, οι οδηγοί δεν θα μπορούσαν να αντιδράσουν με κάποιον τρόπο για να αποφευχθεί η σύγκρουση», διευκρινίζει ο κ. Περιβολιώτης.
«Ας μην γελιόμαστε, η μόνη επαφή θα μπορούσε υπάρξει μεταξύ των τρένων είναι η οπτική. Αν ήταν στην ευθεία στα 200 μέτρα, με τον όγκο που έχουν οι αμαξοστοιχίες, η αδράνεια με αυτή την ταχύτητα είναι τεράστια. Δεν υπάρχει περίπτωση να φρενάρουν αποφασιστικά», πρόσθεσε.
«Αν δεν αλλάξει κάτι, θα ξαναγίνει το ίδιο λάθος»
Ο κ. Περιβολιώτης απευθύνει ουσιαστικά έκκληση για εφαρμογή περισσότερων ασφαλιστικών δικλείδων αλλά και σωστή λειτουργία όσων μηχανισμών υπάρχουν ήδη.
«Εάν αφήσουμε την κατάσταση ίδια και αύριο το τρένο ξεκινήσει πάλι, έχουμε την ίδια πιθανότητα να γίνει το σφάλμα. Μπορεί να γίνει αύριο, μπορεί να γίνει και σε 20 χρόνια. Εκεί αναλαμβάνει αυτός που αποφασίζει την ευθύνη του κινδύνου. Αν το ξέρει. Αν δεν το ξέρει είναι ακόμα χειρότερο οργανωτικά γιατί δεν έχει φροντίσει να υπάρξουν οι απαραίτητοι μηχανισμοί», τόνισε.
Σχετικές ειδήσεις
Τέμπη: Συγκλονίζουν οι ιστορίες των Ελλήνων διασωστών - Οι δραματικές ώρες στα συντρίμμια
Οι στιγμές τρόμου στα τρένα την τελευταία δεκαετία - Περιστατικά που «πάγωσαν» την Ελλάδα
«Κόβουν» κανονικά εισιτήρια στη Hellenic Train παρά την τραγωδία στα Τέμπη