Διεθνής Ημέρα Οικογένειας: Ο πυρήνας της ελληνικής κοινωνίας μένει αναλλοίωτος στον χρόνο

Στη χώρα μας, η παράδοση της οικογένειας είναι από τις πιο έντονες και σημαντικές. Ήδη από την αρχαιότητα, σε κάθε σπίτι έκαιγε ένας βωμός αφιερωμένος στην Εστία, τη θεά της Οικογένειας.

Η οικογένεια κράτησε την πίστη και την ταυτότητα σε κάθε δύσκολη στιγμή στην ελληνική ιστορία, η οικογένεια ήταν ο εύφορος χώρος για να ξεπηδήσει η φλόγα του ελληνισμού, όποτε κι αν χρειάστηκε: Ακόμα και στην Ελληνική Επανάσταση του 1821 πρωταγωνίστησαν οι οικογένειες: Ο Υψηλάντης με τον αδερφό του, οι Κουντουριώτηδες, ο Κολοκοτρώνης που πολέμησε με τον γιο του, η Μπουμπουλίνα που έχασε τα παιδιά της – κάθε ήρωας είχε πίσω του μια οικογένεια που στάθηκε στο πλευρό του ή χάθηκε μαζί του…

Η καθιέρωση της Διεθνούς Ημέρας Οικογένειας από τον ΟΗΕ

Η σύγχρονη ανθρώπινη κοινωνία αναγνωρίζει εξίσου τη σπουδαιότητα της οικογένειας και για τον λόγο αυτό, στο πλαίσιο του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών έχει καθιερωθεί από το 1991 και εορτάζεται κάθε χρόνο η Διεθνής Ημέρα Οικογένειας, στις 15 Μαΐου. Η διεθνής κοινότητα θεωρεί πως η δομή της οικογένειας διαδραματίζει πρωταρχικό ρόλο για την κοινότητα και μέσω του επετειακού εορτασμού επιδιώκει να φέρνει διαρκώς στο προσκήνιο όλα τα ζητήματα που προκύπτουν γύρω από τον θεσμό αυτό.

«Δημογραφικές τάσεις και οικογένεια» το θέμα της Διεθνούς Ημέρας Οικογένειας 2023

Στα τέλη του 2022, ο παγκόσμιος πληθυσμός έφτασε τα οκτώ δισεκατομμύρια ανθρώπους. Αυτό το γεγονός, χαρακτηρίστηκε από τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες ως «ορόσημο στην ανθρώπινη ανάπτυξη», απεικονίζει την σημαντική πρόοδο στην υγεία που παρατείνει τη διάρκεια ζωής του ανθρώπου. Η αύξηση του πληθυσμού θα συνεχιστεί αν και με φθίνουσα ταχύτητα. Προβλέπεται να φτάσει τα 9,8 δισεκατομμύρια το 2050 και τα 11,2 δισεκατομμύρια το 2100, αυξάνοντας τις ανησυχίες σχετικά με τις προοπτικές βιώσιμης αστικοποίησης και της διαχείρισης της κλιματικής αλλαγής.

Η δημογραφική αλλαγή είναι μια από τις πιο σημαντικές μεγατάσεις που επηρεάζουν τον κόσμο μας, τη ζωή και την ευημερία των οικογενειών παγκοσμίως. Οι δημογραφικές τάσεις διαμορφώνονται κυρίως από τα πρότυπα γονιμότητας και θνησιμότητας. Η μείωση των ποσοστών γονιμότητας οδηγεί σε οφέλη για τις οικογένειες, καθώς είναι πιο ικανές να επενδύσουν στην υγεία και την εκπαίδευση των παιδιών τους, κάτι που με τη σειρά του βοηθά στη μείωση της φτώχειας και στην καλύτερη κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη.

Οι έρευνες δείχνουν ότι η μείωση της γονιμότητας αυξάνει επίσης τη συμμετοχή των γυναικών στην εργασία. Από την άλλη πλευρά, η μείωση της γονιμότητας οδηγεί σε μικρότερες οικογένειες που είναι λιγότερο πιθανό να αντιμετωπίσουν τη φροντίδα και άλλες υποχρεώσεις του νοικοκυριού. Ως εκ τούτου, σε περίοδο ανεργίας ή ασθένειας, οι οικογένειες έχουν λιγότερα μέλη στα οποία μπορούν να βασιστούν. Επιπλέον, τα χαμηλά ποσοστά γονιμότητας μπορεί να υπονομεύσουν το εργατικό δυναμικό και τις κοινωνικές δομές πυροδοτώντας δραστικές αντιδράσεις με δύσκολα προβλέψιμες συνέπειες για θέματα που εκτείνονται από την κοινωνική ασφάλιση έως την ισότητα των φύλων.

Η παραδοσιακή, ελληνική οικογένεια

Ειδικά για τη χώρα μας, ο θεσμός της οικογένειας έχει σπουδαία σημασία και αναγνώριση από το κοινωνικό σύνολο. Ο μπαμπάς, η μαμά και τα παιδιά είναι ο βασικός πυρήνας, με τις γιαγιάδες και τους παππούδες «από κοντά» - ενίοτε και να ζουν στο ίδιο σπίτι. Μέσα σε κάθε παραδοσιακό σπίτι, στην ελληνική ύπαιθρο ειδικά, στα χωριά και στα νησιά, υπάρχει έως σήμερα «η εστία». Η εστία ή η «γωνιά» του σπιτιού, που δεν είναι «απλώς» το τζάκι ή ο χώρος που μαγείρευαν οι παλιές νοικοκυρές, αλλά το σύμβολο της ενότητας της οικογένειας. Σε πολλές περιοχές της Βόρειας Ελλάδας άλλωστε επιβιώνει ακόμα και σήμερα το έθιμο να μεταφέρεται φωτιά από το πατρικό σπίτι στο σπίτι του γιου όταν αυτός παντρεύεται.

Αντίστοιχο ρόλο δεσμού της οικογένειας παίζει το εικονοστάσι του σπιτιού με το καντήλι που καίει για τις ψυχές των προγόνων και των αγίων προστατών της οικογένειας. Μέχρι πρόσφατα συνηθιζόταν να τοποθετούνται και τα στέφανα του γάμου σε στεφανοθήκες δίπλα στο εικονοστάσι, μια κίνηση με σαφέστατο σκοπό να υποδηλώσει τη σημασία του γάμου και της ιερότητάς του για την οικογένεια.

Οι Έλληνες θέλουν να κάνουν οικογένεια

Σχετικές έρευνες γύρω από το δημογραφικό δείχνουν με τον πιο επίσημο τρόπο πως είναι επιτακτική ανάγκη να ενισχυθεί ο θεσμός της οικογένειας στη χώρα μας, σταθερά και επίμονα. Στόχος δεν είναι άλλος βέβαια παρά η δημιουργία παιδιών, που θα μεγαλώσουν σωστά, με την μητέρα και τον πατέρα τους, θα αποκτήσουν αρχές, αξίες, πρότυπα και εθνική συνείδηση και θα μπορέσουν να σταθούν στην αυριανή κοινωνία ως ικανοί πολίτες. Η υπογεννητικότητα στην Ελλάδα, με βάση μεγάλη έρευνα του οργανισμού έρευνας και ανάλυσης ΔιαΝΕΟσις έχει αρχίσει να ανακάμπτει μετά το ναδίρ που βρέθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1990. Παρά τις προκλήσεις και τη δεκαετή οικονομική κρίση, οι Έλληνες νεαρής ηλικίας δηλώνουν πως θέλουν να κάνουν οικογένεια και παιδιά και όταν διστάζουν, αυτό οφείλεται στην επικρατούσα αστάθεια.

Την ίδια στιγμή, οι Ελληνίδες γυναίκες, παρότι και αυτές κατά μέσο όρο αποκτούν παιδί σε μεγαλύτερη ηλικία από ό,τι παλαιότερα, αυτό δεν συμβαίνει επειδή το επιδιώκουν, κατά κύριο λόγο, αλλά επειδή οι συνθήκες δεν τους το επιτρέπουν. Αξίζει να αναφέρουμε ότι με βάση τα επίσημα διεθνή δεδομένα, το «Όριο αναπαραγωγής γενεών» ορίζεται στα 2,1 παιδιά ανά γυναίκα, που σημαίνει ότι ο πληθυσμός παραμένει σταθερός. Το όριο πολύ χαμηλής γονιμότητας είναι 1,5 παιδιά ανά γυναίκα και σημαίνει ότι ο πληθυσμός μειώνεται στο μισό σε σχεδόν 65 χρόνια, ενώ το όριο ακραία χαμηλής γονιμότητας είναι τα 1,3 παιδιά ανά γυναίκα, όταν ο πληθυσμός μειώνεται στο μισό σε σχεδόν 44 χρόνια. Ενδεικτικά, αναφέρουμε ότι η Ελλάδα το 1999 ήταν κάτω ακόμα και από το χαμηλότερο όριο με 1,23 παιδιά ανά γυναίκα, ενώ το 2016 (τελευταία επίσημα στοιχεία) ήταν στο 1,38.

Η οικογένεια για τους Έλληνες είναι ύψιστης σημασίας και είναι αναγκαίο να υποστηριχθεί από την κρατική μέριμνα με τον καταλληλότερο τρόπο, ώστε να διατηρηθεί ακέραια η δομή και η συνοχή της ελληνικής κοινωνίας. Η παραδοσιακή ελληνική οικογένεια είναι ο πυρήνας και η κινητήριος δύναμη που εμπνέει με αρχές και αξίες τα παιδιά μας, το μέλλον της πατρίδας μας.