Όταν η Αθήνα έμεινε ασάλευτη και βουβή - Φωτογραφικά ντοκουμέντα για τον ιστορικό του μέλλοντος
Σε μια μοναδική περίοδο της πρόσφατης ιστορίας της, η Αθήνα παρουσίαζε την όψη μιας εγκαταλελειμμένης πόλης. Εμπειρία νωπή σε όλους, αφού η πρώτη καραντίνα το δίμηνο Μαρτίου – Απριλίου 2020 έγινε κοινό βίωμα και αποτέλεσε τομή για την καθημερινότητα όλων.
Η φωτογράφος Διονυσία Αλεξιάδη εκείνο το διάστημα κατάφερε να φωτογραφήσει και να απαθανατίσει την απόκοσμη όψη της ασάλευτης και σιωπηλής πόλης και περιγράφει αυτή την εμπειρία και τα συναισθήματα στο Newsbomb.gr.
Ο φακός της κινήθηκε από την Πλατεία Συντάγματος ως την Ακρόπολη και από το Θησείο ως την Ομόνοια και μας παρουσιάζει μια πόλη σαν κινηματογραφικό σκηνικό, μια πρωτεύουσα αγνώριστη, εικόνες που ποτέ κανείς δεν είχε διανοηθεί.
Η Διονυσία Αλεξιάδη, ξεχωρίζει τις πιο χαρακτηριστικές από τις 2.000 φωτογραφίες που τράβηξε τότε και μας της παρουσιάζει στο βιβλίο - φωτογραφικό λεύκωμα «Η Αθήνα στον καιρό της πανδημίας» (εκδόσεις Καπόν).
Αναμφισβήτητα οι φωτογραφίες αυτές ενέχουν την αξία ενός ντοκουμέντου. Αποσπούν εκείνες τις μοναδικές εικόνες της ερημιάς και τις παραδίδουν στο σώμα μιας κοινής ιστορίας. Το προσωπικό βλέμμα της φωτογράφου περνάει στο κτήμα της δημόσιας παρακαταθήκης. Τις φωτογραφίες της Διονυσίας Αλεξιάδη επενδύει με σύντομα κείμενα, εν είδει σχολίου και παρατήρησης, ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Νίκος Βατόπουλος.
Πώς ήρθε η ιδέα να βγείτε στην πρώτη καραντίνα το 2020 και να φωτογραφήσετε χαρακτηριστικά –κι έρημα τότε- σημεία του κέντρου της Αθήνας;
«Οι πρώτοι μοναχικοί μου περίπατοι Μάρτιο και Απρίλιο 2020, ήταν γύρω από την κατοικία μου, στο προάστιο που μένω (Ψυχικό), συχνά φωτογραφίζοντας τους έρημους δρόμους και φυσικά στην αρχή ήλπιζα ότι η καραντίνα θα είναι σύντομη.
Οι πρωτόγνωρες και μοναδικές εικόνες από μεγαλουπόλεις του κόσμου, μέσω τηλεόρασης, μου έδωσαν το κίνητρο και δημιούργησαν μέσα μου την περιέργεια, να δω την δική μας πρωτεύουσα, όπως δεν την είχα ξαναδεί. Έτσι άρχισα τις περιπλανήσεις μου στο κέντρο της Αθήνας με σκοπό να απαθανατίσω μια άλλη Αθήνα, ήρεμη, χωρίς κίνηση, θόρυβο και ζωντάνια».
Ποιες ήταν οι πρώτες σας σκέψεις, οι συνειρμοί καθώς περπατάγατε μόνη και εν μέσω ασυνήθιστης σιωπής και ακινησίας, στους άλλοτε πολύβουους δρόμους της πρωτεύουσας; Έμοιαζε εκείνη η κατάσταση με ένα μετα-αποκαλυπτικό σενάριο και το κέντρο σαν ένα δυστοπικό σκηνικό;
«Πράγματι οι πρώτες μου σκέψεις και τα συναισθήματα μέσα μου, περπατώντας στην άλλοτε πολύβουη πόλη μας, με την πρωτόγνωρη σιωπή, ήταν ανάμεικτα, θλίψη θα έλεγα, δέος για όσα αντίκριζαν τα μάτια μου και φυσικά φόβος για το αύριο και το άγνωστο της επόμενης μέρας. Το κέντρο της Αθήνας απλωνόταν σαν σκηνικό μπροστά μου! Περπατούσα και ήταν σαν να ανακάλυπτα μια άλλη πόλη, σαν σε όνειρο!».
Πόσο καιρό σας πήρε να αποτυπώσετε την ασάλευτη πόλη; Ποιες ώρες βγαίνατε συνήθως και πόσες φωτογραφίες έχετε τραβήξει;
«Περπάτησα αρκετές φορές στην ασάλευτη πόλη, προσπαθούσα να πηγαίνω 2-3 φορές την βδομάδα (περίπου μία ώρα περπάτημα από το σπίτι μέχρι το κέντρο), πάντα με όπλο την κάμερα μου, κυρίως πρωινές ώρες και με σκοπό να απαθανατίσω όσο περισσότερο μπορούσα την μεγαλοπρέπεια της έρημης Αθήνας! Έχω ένα πλούσιο φωτογραφικό αρχείο, περίπου 2.000 φωτογραφιών».
Σας έγινε έλεγχος από την αστυνομία εκείνο τον καιρό; Όλοι θυμόμαστε τις ειδικές φόρμες που συμπληρώναμε ή τα SMS με τους κωδικούς που στέλναμε για να βγούμε έξω.
«Πάντα με SMS, με τους κωδικούς που στέλναμε. Ήμουν τυχερή, δεν με σταμάτησαν ποτέ!».
Φυσικά, η καταγραφή αυτή, δεν αποτελεί απλώς ένα φωτογραφικό λεύκωμα, αλλά ένα ντοκουμέντο για τον ιστορικό του μέλλοντος. Το είχατε συνειδητοποιήσει τότε;
«Δεν το είχα συνειδητοποιήσει τότε, πίστευα ότι οι φωτογραφίες θα μείνουν στον υπολογιστή μου, κυρίως γιατί δεν γνωρίζαμε την εξέλιξη της πανδημίας. Το βιβλίο σαν ντοκουμέντο για τον ιστορικό του μέλλοντος αναφέρθηκε στην παρουσίαση του βιβλίου πρώτη φορά!».
Τι σας «ψιθύριζε», τι σας αποκάλυψε η έρημη Αθήνα μέσα από αυτή την σιωπή και την ακινησία; Φαντάζομαι αφουγκραστήκατε τους… πραγματικούς ήχους και τη «φωνή» της πόλης.
«Περιπλανώμενη και φωτογραφίζοντας για ώρες μια άλλη Αθήνα, η σιωπή και η ερημιά γύρω μου μετατράπηκαν σε δημιουργία και ισορροπία συναισθημάτων. Οι περίπατοι μαζί με την φωτογράφηση ήταν μια ανάταση ψυχής για μένα! Η ήρεμη και φωτεινή Αθήνα πρόβαλε λαμπρή σαν κινηματογραφικό σκηνικό και έδιωχνε την γκρίζα και θλιβερή πλευρά της πανδημίας. Μια Αθήνα χωρίς "φωνή" αλλά παραμυθένια και εγώ με έκσταση και δέος να φωτογραφίζω».
Πώς φάνταζαν τα κτίρια, τα μνημεία, οι γνωστοί χώροι χωρίς κίνηση, θόρυβο, ανθρώπινη παρουσία; Έπαιρναν μια άλλη διάσταση στα μάτια σας;
«Η άδεια Αθήνα, που έλαμπε κάτω από τον Αττικό ουρανό, μέσα από την σιωπή της, μου αποκάλυψε τα μοναδικά της νεοκλασικά κτίρια, τις όμορφες πλατείες και τα πάρκα της, τα υπέροχα σοκάκια της από την Πλάκα μέχρι τα Αναφιώτικα και πολλές όμορφες μαγευτικές εικόνες! Μια άλλη ομορφιά!».
Την είχατε σκεφτεί ποτέ έτσι;
«Όχι μόνο εγώ, αλλά νομίζω, κανείς δεν θα μπορούσε ποτέ να σκεφτεί την Αθήνα έτσι! Σαν σενάριο επιστημονικής φαντασίας!».
Συνέβη κάτι περίεργο ή κάτι που ενδεχομένως να σας τρόμαξε ή να σας εντυπωσίασε;
«Ευτυχώς δεν συνέβη κάτι περίεργο, απέφευγα να περνάω κοντά από αστυνομικούς. Με εντυπωσίαζε που οι ίδιοι άνθρωποι περίμεναν την βοήθεια των περαστικών κάθε μέρα και στο ίδιο σημείο, όπως στην Ερμού, Αθηνάς».
Αντίστοιχα, τι σας γοήτευσε στην έρημη Αθήνα του lockdown;
«Η μοναξιά της δικής μου περιπλάνησης! Η γοητεία της περιπλανώμενης φωτογράφου κάτω από το γαλάζιο Αττικό ουρανό, χωρίς εμπόδια μπροστά από το φακό και χωρίς περιορισμό χρόνου! Μακάρι να μπορούσα να επισκεφθώ και άλλες ελληνικές πόλεις!».
Ποια φωτογραφία από όσες τραβήξατε θα μπορούσαμε να πούμε ότι σας προκαλεί δέος και για ποιο λόγο;
«Αρκετές φωτογραφίες, όπως η φωτογραφία από το ιστορικό και «έρημο» Σύνταγμα (μόνο οι Εύζωνοι στη θέση τους), μία πλατεία γεμάτη μνήμες και συμβολισμούς, η Πλατεία Δημαρχείου με τα χιλιάδες «ακίνητα» περιστέρια, αλλά και η φωτογραφία της «μοναχικής φιγούρας» στην Ερμού!».
Πώς βιώσατε το lockdown, πώς βγήκατε μέσα από αυτή τη διετή δοκιμασία, τι έχει αλλάξει σε εσάς την ίδια;
«Πραγματικά, πιστεύω ότι ήταν μια δύσκολή διετία για όλους μας! Δεν σταμάτησα να ασχολούμαι με την φωτογραφία, το κολύμπι, το σπίτι, την οικογένεια. Είχαμε και το πολύ ευχάριστο γεγονός του γάμου του γιού μας τον Ιούλιο 2021, απέραντη χαρά!
Τώρα τι άλλαξε σε μένα η πανδημία. Πιστεύω ότι πραγματικά κάποιοι κερδίσαμε από τον περιορισμό στο σπίτι. Γίναμε ολιγαρκείς, χρησιμοποιούμε περισσότερο το σπίτι σαν τόπο ηρεμίας. Έγινε μια ανασκόπηση στις κοινωνικές σχέσεις, με ποιους ανθρώπους αξίζει να βρισκόμαστε και να περνάμε καλά! Αυξήθηκε η δημιουργικότητα και είχαμε ελεύθερο χρόνο για τον εαυτό μας. Μάθαμε να προσέχουμε περισσότερο την υγεία μας και να ζούμε την κάθε στιγμή».
Αμηχανία, μια θέαση κενού, ένα αστικό ποτάμι ακίνητο στον χρόνο. Μια πόλη σε αναμονή, μια κοινωνία σε αναμονή, είναι μερικές από τις φράσεις των κειμένων του κ. Νίκου Βατόπουλου οι οποίες περιέχονται στην έκδοση. Τι μας έχει αφήσει όλο αυτό, πόσο και πώς έχει αλλάξει η κοινωνία;
«Τα κείμενα του εκλεκτού δημοσιογράφου και φίλου Νίκου Βατόπουλου είναι εξαιρετικά! Δίνουν άλλη διάσταση στις φωτογραφίες! Η Ραχήλ Καπόν αγκάλιασε την ιδέα που είχαμε με τον Νίκο για ένα βιβλίο και έγινε πραγματικότητα!
Τώρα σχετικά με την κοινωνία αν έχει αλλάξει… Έχει περάσει λίγος καιρός και βλέπω ότι η πανδημία σχεδόν έχει ξεχαστεί από πολύ κόσμο, αλλά πιστεύω ότι η κοινωνία θα αλλάξει προς το καλύτερο, όμως χρειάζεται χρόνος! Δυστυχώς η διετή δοκιμασία για πολύ κόσμο άφησε τα αρνητικά της».
Έχετε σκεφτεί να κάνετε μια έκθεση φωτογραφίας με το υλικό αυτό; Ποια άλλα σχέδια έχετε στα σκαριά;
«Έγινε σκέψη για έκθεση φωτογραφίας με το υλικό από την πανδημία! Εκκρεμεί έκθεση φωτογραφίας στην Βενετία (ακυρώθηκε λόγω καραντίνας). Σχέδια υπάρχουν στα σκαριά, ας ευχηθούμε πρώτα υγεία».
*Η Διονυσία Αλεξιάδη γεννήθηκε στη Ζάκυνθο και μεγάλωσε στην Αθήνα. Σπούδασε φωτογραφία με τον Άλκη Ξανθάκη στη Σχολή ΑΚΤΟ, από την οποία αποφοίτησε το 1981. Παράλληλα με τη φωτογραφία σπούδασε ζωγραφική, ενώ κατά την πενταετή παραμονή της στο Λονδίνο σπούδασε Εσωτερική Διακόσμηση & Ιστορία της Τέχνης (αποφοίτησε το 1989). Στη συνέχεια εργάστηκε αρκετά χρόνια ως διακοσμήτρια. Η Διονυσία Αλεξιάδη, έχοντας ως μοναδικό στόχο τη φωτογραφία, έχει ταξιδέψει σε αναρίθμητες πόλεις και τόπους... από τη Νέα Ζηλανδία, Αυστραλία, Ιαπωνία μέχρι την Καλιφόρνια, από την Ινδία μέχρι τη Μογγολία, από την Παταγονία μέχρι την Αλάσκα, από τη Νότια Αφρική μέχρι τα Νορβηγικά φιόρδ και από την Αργεντινή μέχρι το Περού. Mέρος του πλούσιου φωτογραφικού της αρχείου παρουσιάζεται στα βιβλία «Tαξιδεύοντας, ματιά στον κόσμο» (2005) «Ταξιδεύοντας…ανατολικά» (2010) «Ζάκυνθος» (2019) Χόμπι της είναι η ζωγραφική, με έκθέσεις έργων της το 1980 και το 1982, η ιστιοπλοία, με αρκετές διακρίσεις, το κολύμπι και το χειμερινό σκι. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Είναι παντρεμένη με τον Αλέξη Αλεξιάδη και έχει δύο γιούς, τον Νικήτα και τον Νικόλα.
Διαβάστε επίσης
35η Έκθεση Βιβλίου Πειραιά: Έτοιμη να ανοίξεις τις πύλες της στο Πασαλιμάνι
Netflix: Το παρασκήνιο της συμφωνίας του «The Bachelor» - Έρχονται και άλλες παραγωγές
Athens Music Week: Από τη Νικολακοπούλου μέχρι τον Trannos και την τεχνητή νοημοσύνη