Ναυάγιο στην Πύλο: Λιγοστεύουν οι ελπίδες για επιζώντες - Ερωτήματα για τις συνθήκες της τραγωδίας
Δύο ημέρες ώρες μετά το ναυάγιο του αλιευτικού ανοιχτά της Πύλου, που έστειλε στον θάνατο τουλάχιστον 78 ανθρώπους αμείλικτα ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα ενώ, οι ελπίδες για τον εντοπισμό επιζώντων λιγοστεύουν. Επίσημα, σύμφωνα με το Λιμενικό, οι αγνοούμενοι υπολογίζονται σε 568.
Σύμφωνα με πληροφορίες του OPEN, ο αριθμός των επιβατών άγγιζε τους 750, μεταξύ των οποίων, γυναίκες και παιδιά. Πηγές του Λιμενικού, ωστόσο, εκτιμούν ότι ήταν αρκετά λιγότεροι. «Όλοι άνδρες, Σύροι, Αφγανοί, Πακιστανοί, Αιγύπτιοι. Διότι τα δύο καταστρώματα του σκάφους που αναχώρησε από το Τομπρούκ (εκεί το δουλεμπορικό έκανε ενδιάμεση στάση από την Αίγυπτο απ όπου ξεκίνησε) το Σάββατο ήταν δεσμευμένα γι’ αυτούς και βυθίστηκαν τη νύχτα μεταξύ Τρίτης και Τετάρτης χωρίς να έχει έρθει κανείς να τους σώσει όλη την προηγούμενη μέρα», αναφέρει σε δημοσίευμά της η La Repubblica.
Μπαλάκι ευθυνών για το ναυάγιο στην Πύλο
Το δεύτερο μεγάλο ερώτημα που προκύπτει, είναι εάν ο κυβερνήτης του δουλεμπορικού ζήτησε βοήθεια από τα σκάφη της Ελλάδας και της Frontex που έσπευσαν στο σημείο. Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο Τύπου του Λιμενικού Σώματος, οι επιβαίνοντες στο σκάφος αρκετές φορές σημείωσαν ότι θέλουν να πάνε στην Ιταλία και δε χρειάζονται βοήθεια.
«Οι μετανάστες αισθάνθηκαν ότι βρίσκονται σε μεγάλο κίνδυνο καθώς φοβόντουσαν ότι τα σχοινιά θα μπορούσαν να αναποδογυρίσουν τη βάρκα και ότι οι μάχες στο πλοίο για νερό θα μπορούσαν να προκαλέσουν ναυάγιο. Για το λόγο αυτό απομακρύνθηκαν ελαφρώς από το πλοίο… Είναι ποτέ δυνατόν η διαφυγή των μεταναστών από την κατάσταση κινδύνου στην οποία βρίσκονταν να ερμηνεύθηκε από τις ελληνικές αρχές ως διαφυγή από τη διάσωση;», διερωτήθηκε η ακτιβίστρια ανθρωπίνων δικαιωμάτων, Ναουαλ Σούφι.
Στο ερώτημα εάν οι ελληνικές αρχές θα μπορούσαν να πραγματοποιήσουν επιχείρηση σε διεθνή ύδατα, παρά την άρνηση του κυβερνήτη, το λιμενικό απαντά αρνητικά.
Από την πλευρά του, ο Μπαξεβάνης, πρώην ειδικός εμπειρογνώμων για θέματα μετανάστευσης και Ασύλου στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Διδάκτωρ νομικής ΑΠΘ και Διεθνολόγος μιλώντας στο ethnos, επικαλέστηκε το άρθρο 110 του δικαίου της θάλασσας, το οποίο προβλέπει το εξής: «πολεμικό πλοίο που συναντά στην ανοιχτή θάλασσα ξένο πλοίο το οποίο επιδίδεται στο δουλεμπόριο έχει το δικαίωμα εξακρίβωσης των στοιχείων. Έχει το δικαίωμα νηοψίας. Αυτό θα μπορούσε να είχε γίνει από την πλευρά μας. Να είχε σταλεί πολεμικό πλοίο- έχοντας όλα τα στοιχεία ότι είναι δουλεμπορικό-και έτσι ίσως να είχαμε προλάβει το ναυάγιο. Θα μπορούσε να είχε γίνει το επόμενο βήμα από την Αθήνα πέρα από την επικοινωνία που είχε με το αλιευτικό. Κακώς υποτιμήθηκε η κατάσταση και δεν έγινε εφαρμογή της πρόβλεψης του δικαίου της θάλασσας. Σε κάθε περίπτωση μέσα από την νηοψία θα προέκυπτε αν ήταν ή δεν ήταν δουλεμπορικό. Αν δεν ήταν θα μπορούσε να συνεχίσει την πορεία του».
Τα σενάρια για τη βύθιση του πλοίου
Τα σενάρια που εξετάζει το Λιμενικό για τη βύθιση του αλιευτικού είναι δύο. Το πρώτο αναφέρει πως σταμάτησε η μηχανή και προκλήθηκε πανικός μεταξύ των μεταναστών και το δεύτερο είναι να υπήρξε κάποια διαμάχη. Και στις δύο περιπτώσεις η μαζική μετακίνηση των ατόμων πάνω στο αλιευτικό θα μπορούσε να οδηγήσει σε κλίση και ανατροπή.
H εφημερίδα La Repubblica υποστηρίζει ότι υπήρχε μεγάλη ένταση καθ’ όλη τη διάρκεια του ταξιδιού, με τους δουλέμπορους να χρησιμοποιούν και βία εναντίον των μεταναστών, οι οποίοι επεδίωξαν να λάβουν βοήθεια, σηκώνοντας και τα χέρια τους στη θέα των ελικοπτέρων.
Οι διάφορες εκδοχές για το ναυάγιο στην Πύλο
Ο πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου Καλαμάτας, Δημήτρης Τζωρτζίνης, ανέφερε, μεταξύ άλλων, μιλώντας στην ΕΡΤ ότι τη βύθιση του σκάφους μπορεί να προκάλεσε κάποια ανταρσία η οποία στάθηκε μοιραία.
Ο ναύαρχος ε.α. του λιμενικού σώματος και διεθνής πραγματογνώμονας, Νίκος Σπανός, εκτίμησε ότι η κλίση που οδήγησε στη βύθισή του και στον υγρό τάφο τόσων μεταναστών προκλήθηκε σκόπιμα από τους διακινητές κι εξηγεί πώς κατά τη γνώμη του έγινε αυτό. Για το τραγικό ναυάγιο μίλησε και ο Νίκος Αλεξίου, εκπρόσωπος Τύπου του Λιμενικού Σώματος, αναφέροντας ότι το πλοίο έχασε τη μήχανή του, μετακινήθηκαν άνθρωποι, άλλαξε το κέντρο βάρους κι έγινε το μοιραίο. Από την πλευρά του ο Γρηγόρης Γρηγορόπουλος, καθηγητής του ΕΜΠ στο Τμήμα Ναυπηγών, έκανε λόγο για οριακή ευστάθεια του πλοίου κι όχι μετατόπιση φορτίου.
Το χρονικό του ναυαγίου - Τι λέει το Λιμενικό
Η κυβέρνηση έδωσε στη δημοσιότητα όλο το χρονικό των γεγονότων όπως αυτά καταγράφηκαν από το Κέντρο Επιχειρήσεων του Υπουργείου Ναυτιλίας. Συγκεκριμένα:
Το πρωί της 13ης Ιουνίου γύρω στις 11:00 από το Κέντρο Επιχειρήσεων Ρώμης ενημερώθηκε το Ενιαίο Κέντρο Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης Λ.Σ. - ΕΛ.ΑΚΤ. ότι υπάρχει ένα αλιευτικό σκάφος με μεγάλο αριθμό μεταναστών (στα διεθνή ύδατα νοτιοδυτικά της Πελοποννήσου) σύμφωνα με πληροφορία που ελήφθη στις ιταλικές αρχές έπειτα από κλήση ακτιβίστριας ΜΚΟ.
Το Λιμενικό Σώμα προέβη στη διαδικασία επαλήθευσης. Ελικόπτερο του Λ.Σ. - ΕΛ.ΑΚΤ. απογειώθηκε περί τις 13:50 από Μυτιλήνη με προορισμό το αλιευτικό σκάφος.
Στις 15:35 εντοπίστηκε το αλιευτικό σκάφος από το ελικόπτερο του Λιμενικού να πλέει με σταθερή πορεία και ταχύτητα έχοντας ικανό αριθμό ατόμων στα εξωτερικά καταστρώματα αυτού.
Αμέσως μετά τον εντοπισμό από το ελικόπτερο, ενημερώθηκαν τα παραπλέοντα στην περιοχή πλοία και τους ζητήθηκε να αλλάξουν πορεία και να ενημερώνουν το ΕΚΣΕΔ για τις κινήσεις και την εν γένει κατάσταση του αλιευτικού σκάφους.
Ταυτόχρονα δόθηκε εντολή σε πλοίο 40 μέτρων του Λιμενικού Σώματος να αποπλεύσει από τα Χανιά Κρήτης προς το Ιόνιο και την περιοχή του αλιευτικού.
Η πρώτη επικοινωνία με το αλιευτικό σκάφος μετά από δυσκολία επετεύχθη περί τις 14:00.
Το αλιευτικό σκάφος δεν ζήτησε καμία συνδρομή από το Λιμενικό Σώμα και την Ελλάδα.
Δεύτερη απογείωση του ελικοπτέρου περί τις 18:00, όπου πάλι διαπιστώθηκε ότι το σκάφος πλέει με σταθερή πορεία και ταχύτητα.
Επετεύχθη επικοινωνία του ΕΚΣΕΔ με το σκάφος μέσω δορυφορικού τηλεφώνου περί ώρα 18:30. Ο χρήστης του δορυφορικού τηλεφώνου που επέβαινε στο σκάφος, ο οποίος μιλούσε αγγλικά, απάντησε ότι το σκάφος δεν κινδυνεύει, δεν επιθυμούν βοήθεια πλην τροφίμων και νερού και ότι επιθυμούν να συνεχίσουν με προορισμό την Ιταλία.
Το ΕΚΣΕΔ απέστειλε ένα παραπλέον πλοίο με σημαία Μάλτας το οποίο προσέγγισε περί τις 18:00 το αλιευτικό, και αφού το αλιευτικό σταμάτησε - όπως του ζητήθηκε από το εμπορικό πλοίο – του προμήθευσε τρόφιμα και νερό.
Επανειλημμένως ρωτήθηκε το αλιευτικό από το εμπορικό πλοίο αν επιθυμεί επιπλέον συνδρομή ή αν κινδυνεύει ή αν θέλει κάτι άλλο από την Ελλάδα. Απάντησαν «δεν θέλουμε τίποτα άλλο από το να συνεχίσουμε για Ιταλία».
Στη συνέχεια βρέθηκε και δεύτερο παραπλέον, ελληνικό αυτή τη φορά πλοίο, που απεστάλη στο αλιευτικό γύρω στις 21:00 προκειμένου να δοθούν επιπλέον τροφοεφόδια και οποιαδήποτε άλλη συνδρομή. Έλαβαν μόνον το νερό, ενώ τα λοιπά εφόδια τα πέταξαν στη θάλασσα.
Από τις 15:30 μέχρι τις 21:00 ο θάλαμος επιχειρήσεων του Υπουργείου Ναυτιλίας είχε επανειλημμένως επικοινωνία με το αλιευτικό μέσω δορυφορικού τηλεφώνου. Σε όλες επαναλάμβαναν σταθερά ότι επιθυμούν να πλεύσουν προς Ιταλία και δεν ήθελαν καμία συνδρομή από την Ελλάδα.
Στις 22:40 κατέπλευσε πλησίον του αλιευτικού το σκάφος του Λιμενικού Σώματος από την Κρήτη. Παρέμεινε σε απόσταση και το παρατηρούσε διακριτικά, χωρίς να διαπιστώνει πρόβλημα στην πλεύση του, καθώς είχε σταθερή πορεία και ταχύτητα.
Αυτό συνεχίστηκε μέχρι τις 01:40 της 14ης Ιουνίου. Την ως άνω ώρα ο επιβαίνων στο αλιευτικό ενημέρωσε το Κέντρο Επιχειρήσεων του Αρχηγείου ότι παρουσιάστηκε βλάβη στη μηχανή του σκάφους και έπαψε να κινείται.
Το συγκεκριμένο γεγονός επιβεβαιώθηκε και από το παραπλέον πλωτό του Λιμενικού.
Άμεσα το πλωτό του Λ.Σ. προσπάθησε να προσεγγίσει το αλιευτικό για να διαπιστώσει το πρόβλημα
Στις 02:04 πμ ο Κυβερνήτης του παραπλέοντος σκάφους του Λ.Σ. ενημέρωσε το Κέντρο Επιχειρήσεων ότι είδε το αλιευτικό να παίρνει μια δεξιά στη συνέχεια μια απότομη αριστερά κλίση και μετά άλλη μια δεξιά κλίση τόσο μεγάλη που είχε ως αποτέλεσμα την ανατροπή του αλιευτικού (ναυτ. Ορολογία «παλάντζο»).
Σε δέκα με δεκαπέντε λεπτά αργότερα το σκάφος βυθίστηκε ολοσχερώς. Πλήθος επιβαινόντων που βρίσκονταν στα εξωτερικά καταστρώματα έπεσαν στη θάλασσα.
Καταρρέουν οι συγγενείς επιβαινόντων στο «σαπιοκάραβο του τρόμου»
Συνεχώς καταφθάνουν συγγενείς επιβαινόντων στο Λιμάνι της Καλαμάτας ψάχνοντας εναγωνίως τους δικούς τους ανθρώπους που βρίσκονταν στο αλιευτικό πλοίο που ναυάγησε στα ανοιχτά της Πύλου.
Άνθρωποι από Ιταλία, Αίγυπτο και άλλες χώρες βρίσκονται στο λιμάνι της Καλαμάτας, ψάχνοντας πληροφορίες που θα τους βοηθήσουν να εντοπίσουν τους συγγενείς τους, μεταξύ των διασωθέντων.
Ο Κασίμ Αμπουζίντ έφτασε από τη Γερμανία και μαζί με έναν φίλο του το μεσημέρι της Πέμπτης, βρέθηκε στο λιμάνι της Καλαμάτας αναζητώντας τη γυναίκα του κι άλλους έξι συγγενείς του που επέβαιναν στο πλοίο. Διασχίζοντας τον δρόμο προς το χώρο όπου διαμένουν οι διασωθέντες μετανάστες πλησίαζε στις χαραμάδες μήπως και καταφέρει να βρει κάποιον από τους αγνοούμενους οικείους του, ενώ έδειχνε και φωτογραφία της γυναίκας του μήπως και την έχει δει κάποιος. Συνομιλώντας με στελέχη του Λιμενικού Σώματος του επετράπη η είσοδος στον χώρο, ώστε να ψάξει μέσα μήπως τυχόν έβρισκε τη σύζυγό του. Όπως ανέφερε η γυναίκα του πήγαινε στην Ιταλία, ενώ σε επικοινωνία που είχε μαζί της του είχε πει ότι στο αλιευτικό πλοίο βρίσκονταν άλλες 20 γυναίκες, οι περισσότερες από τις οποίες ήταν στα αμπάρια.
Ο Άφταμπ ζει στην Αγγλία και είναι από το Πακιστάν και όπως λέει βρήκαν έναν συγγενή τους, αλλά αναζητούν ακόμη άλλα 4 άτομα. «Θέλουμε να μάθουμε που είναι ο υπόλοιπος κόσμος», ανέφερε.
Παράλληλα στα κινητά κέντρα που έχουν στηθεί όλη τη μέρα οι διασωθέντες μετανάστες υποβάλλονται διαρκώς σε εξετάσεις, ενώ τους παρέχεται και ψυχολογική υποστήριξη από τους εθελοντές και τις οργανώσεις που από χθες κατέφθασαν στο λιμάνι.
Ωστόσο, κάποιοι συγγενείς στο άκουσμα ότι οι άνθρωποί τους δεν βρίσκονται ούτε στο νοσοκομείο ούτε ανάμεσα στους διασωθέντες, καταρρέουν.
«Ίσως πνίγηκε, ίσως είναι ζωντανός, δεν ξέρω ακόμα, αληθινά ελπίζω να είναι ζωντανός», λέει, συγκρατώντας τα δάκρυά του ο Μοχάμεντ, ο οποίος αναζητά τον αδερφό του.
Ο αδερφός του έδωσε όσα είχε και δεν είχε. Πλήρωσε το εισιτήριο της παράνομης μετανάστευσης στην Ευρώπη, 4.000 δολάρια. «4.000 δολάρια. Ήταν δύο πλοία το πρώτο είχε 760 άτομα, ξεκίνησαν μία Παρασκευή πρωί περίπου στις 2 ήταν 5 ημέρες στην θάλασσα».
Στο ταξίδι μαζί με τον αδερφό του, ο Μοχάμεντ είχε και έναν φίλο τους μαζί και ψάχνει έστω κάποιο σημείο επαφής με αυτόν για να μάθει τι απέγινε ο αδερφός του. «Ήταν ο αδερφός μου και ο φίλος του, τους πήραν τα κινητά, δεν είχαν ίντερνετ, πήραν τα κινητά τους και τους τα έκλεισαν αυτά ξέρω».
Οι ιστορίες των διασωθέντων συγκλονίζουν. Αίσιο ήταν το τέλος για έναν πρόσφυγα που έψαχνε τα δύο αδέλφια του και τα βρήκε ζωντανά στην Παθολογική και έτσι ξαναμίλησε μαζί τους.
Ένας άλλος άνδρας, Σύρος στην καταγωγή, έψαχνε τον αδελφό του, 19 ετών, αλλά ακόμη δεν τον έχει βρει. Στο νοσοκομείο βρίσκεται και ένα 14χρονο παιδί που έψαχνε τους γονείς του.
Ένας 30χρονος όταν έμαθε πως η γυναίκα και τα παιδιά του δεν έχουν εντοπιστεί ακόμα, ξέσπασε λυγμούς και είπε πως έφυγαν για ένα καλύτερο αύριο και πλέον δεν του μένει ζωή.
Πόσο κοστίζουν τα δρομολόγια του θανάτου
Το γιατί γεμίζουν αυτά τα σκάφη οι λαθροδιακινητές αποκαλύπτει το τιμολόγιο της ελπίδας.
Από Λιβύη και Τυνησία σε φουσκωτά για Ιταλία ή από Αφγανιστάν, Ιράν, Ιράκ, Πακιστάν και Συρία με αναχώρηση από Τουρκία μέσω Αιγαίου για Ιταλία, με αλιευτικά ή ιστιοφόρα, η τιμή είναι από 6.000 έως 12.000 ευρώ ανά άτομο.
Ένα δρομολόγιο με 500 επιβαίνοντες, δίνει κέρδος από 3.000.000 έως 6.000.000 ευρώ.
«Συχνά, τα εγκληματικά δίκτυα απασχολούσαν Ουκρανούς υπηκόους για πλοήγηση των πλοίων από την Τουρκία στην Ιταλία. Οι κυβερνήτες, περιστασιακά στρατολογούνται διαδικτυακά, μέσω αγγελιών εργασίας που αναρτώνται στα social media», αποκαλύπτει, μετά από έρευνά της, η Europol.
Αν η μεταφορά με σκάφη δεν μπορεί να γίνει λόγω καιρού ή αν ο μετανάστης δεν μπορεί να πληρώσει τα κόστη, τότε επιστρατεύονται άλλα μέσα.
Από το Ιράν, το Ιράκ, την Ιορδανία και τη Συρία, με φορτηγά αυτοκίνητα διεθνών μεταφορών και προορισμό τη Γερμανία, το κόστος είναι από 4.000 μέχρι 10.000 ευρώ ανά άτομο.
Από την Τουρκία μέσω Ελλάδας για την Ουγγαρία, με πολυτελή οχήματα, το κόστος είναι από 2.000 μέχρι 2.500 ευρώ ανά άτομο.