Καλύβας: Η Μύκονος προπομπός του τουρισμού που αποφέρει εισοδήματα αλλά δημιουργεί προβλήματα
Ο καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και συγγραφέας Στάθης Καλύβας, κατέθεσε μιλώντας στην ΕΡΤ την άποψή του για το πώς «μπορούμε να τραβήξουμε το είδος του τουρισμού που εμάς μας συμφέρει καλύτερα, όχι μόνο σαν μια αρπαχτή αλλά μακροπρόθεσμα». Όπως λέει, «αυτό που θέλουμε είναι ο τουρισμός να εξυπηρετεί την κοινωνία και όχι η κοινωνία τον τουρισμό, να μην χάσουμε την ψυχή μας και να μην δούμε την Ελλάδα να γίνεται πάροχος αποκλειστικά υπηρεσιών τουρισμού, γιατί τότε θα είμαστε μέρος του ντεκόρ, δεν θα είμαστε κάτοικοι μιας πραγματικής χώρας και θα αισθανόμαστε εμείς οι ίδιοι αποκλεισμένοι». Ο καθηγητής τονίζει ότι αυτό που συμβαίνει με το λεγόμενο «κίνημα της πετσέτας» έχει μεγάλη σημασία, γιατί εκφράζει μια αντίθεση στον όποιο αποκλεισμό.
«Αυτό που βλέπουμε κυρίως στις Κυκλάδες τα τελευταία δύο τρία χρόνια είναι μια μετατόπιση του τουριστικού προϊόντος προς ξένους επισκέπτες που έχουν μεγαλύτερη οικονομική άνεση και επίσης από το προϊόν του ξενοδοχείου στο προϊόν του σπιτιού. Δηλαδή, έχουμε αυτή τη στιγμή μια τεράστια ανοικοδόμηση στις Κυκλάδες. Η Γη έχει γίνει ένα προϊόν με πάρα πολύ μεγάλη αξία. Κατασκευάζονται εξοχικά σπίτια, τα οποία άλλα νοικιάζονται, άλλα κατοικούνται και αυτό δημιουργεί μια πάρα πολύ μεγάλη πίεση στο θέμα και του περιβάλλοντος, το λεγόμενο θέμα της φέρουσας ικανότητας των υποδομών, αλλά επίσης και στο θέμα της πρόσβασης. Ξαφνικά ένα μεγάλο μέρος των Ελλήνων χάνει την πρόσβαση σε προορισμούς τους οποίους είχε συνηθίσει στο παρελθόν, να μπορούσε να πηγαίνει με ένα σχετικά λογικό κόστος. Οπότε αυτό πιστεύω είναι στη ρίζα του προβλήματος που παρατηρούμε αυτές τις μέρες. Και βέβαια αυτό θα ενταθεί και θα επεκταθεί τα επόμενα χρόνια, γιατί η Ελλάδα είναι ένα πάρα πολύ επιθυμητό προϊόν σε ολόκληρο τον κόσμο», είπε ο καθηγητής.
Ως προπομπός η Μύκονος μας προσανατολίζει σε ένα είδος τουρισμού που αποφέρει πολύ μεγάλα εισοδήματα, αρχικά τουλάχιστον, κυρίως μέσω του real estate, αλλά δημιουργεί αυτά τα δύο προβλήματα που όλοι γνωρίζουμε. Το πρώτο είναι η μεγάλη επιβάρυνση του περιβάλλοντος. Και βέβαια δεν είναι μόνο το περιβάλλον ως φυσική ομορφιά, είναι το περιβάλλον ως πολιτισμός.
«Κίνδυνος μεγάλες περιοχές της χώρας να γίνουν σκηνικά για επισκέπτες και να χαθεί η πραγματική κοινωνία»
«Κινδυνεύουμε να γίνουμε συντηρητές ενός σκηνικού το οποίο αποφέρει εισοδήματα που είναι απαραίτητα για την οικονομία, αλλά δεν έχει πια σχέση με την έννοια της φιλοξενίας, όπως τη γνωρίζαμε μέχρι τώρα. Και το δεύτερο μεγάλο πρόβλημα είναι ακριβώς ότι εμείς ως Έλληνες πολίτες δεν έχουμε πια τη δυνατότητα της πρόσβασης σε αυτούς τους προορισμούς πια.
Αν κοιτάμε τα νούμερα από δεκαετία σε δεκαετία από τότε που ξεκίνησε ο τουρισμός, βλέπουμε μόνο αύξηση. Και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι όσο περνάει ο καιρός η αύξηση θα είναι μεγαλύτερη για έναν πάρα πολύ απλό τρόπο. Αυτή τη στιγμή οι τουρίστες που έρχονται στην Ελλάδα έρχονται κυρίως από την Ευρώπη και λιγότερο από την Αμερική. Σε μερικά χρόνια θα έρχονται και από τον αναπτυσσόμενο κόσμο. Θα έρχονται από χώρες όπως η Κίνα, η Ινδία και άλλες χώρες που δεν τις έχουμε υπόψη μας, το Καζακστάν ή το Αζερμπαϊτζάν. Υπάρχουν εκεί ομάδες ανθρώπων, μικρές, ενδεχομένως ακόμα ως ποσοστό του πληθυσμού, αλλά με μεγάλο πλούτο, που έχουν τη διάθεση και την πρόθεση να ζήσουν όπως οι Ευρωπαίοι και οι Αμερικανοί. Και για τους ανθρώπους αυτούς η πρόσβαση στους μεγάλους προορισμούς της Ευρώπης, ανάμεσα στους οποίους ανήκει και η Ελλάδα, είναι κάτι το πολύ σημαντικό».
«Η ιδέα ότι θα έρθει ένα καλοκαίρι και εσύ δεν θα πας στη θάλασσα φαίνεται απίστευτη»
Μπορούμε να αυξήσουμε τις υποδομές, αλλά αν το κάνουμε αυτό θα χάσουμε την ψυχή μας με την έννοια του ότι πια θα ζούμε σε μια χώρα που θα λειτουργεί ακριβώς ως πάροχος αποκλειστικά υπηρεσιών τουρισμού, θα είμαστε μέρος του ντεκόρ, δεν θα είμαστε κάτοικοι μιας πραγματικής χώρας και θα αισθανόμαστε εμείς οι ίδιοι αποκλεισμένοι, είπε ο Στάθης Καλύβας επισημαίνοντας:
«Θεωρώ ότι αυτό που συμβαίνει με το λεγόμενο κίνημα της πετσέτας έχει μεγάλη σημασία, γιατί εκφράζει μια αντίθεση σε αυτό τον αποκλεισμό. Το ότι δεν μπορείς πια να πας στην παραλία και αυτά είναι πράγματα τα οποία έχουν δεθεί πάρα πολύ με την ταυτότητά μας τα τελευταία χρόνια. Τις τελευταίες δεκαετίες υπάρχουν στην ποίηση, υπάρχουν στη μουσική.
Είναι λεπτές ισορροπίες, και δεν ισχύει αυτό που ακούω να λένε κάποιοι ότι η ακτογραμμή της Ελλάδας είναι ατελείωτη και ότι γιατί να πάμε όλοι στη Μύκονο δεν χρειάζεται. Αυτό που ξεχνάμε είναι ότι αυτό που συμβαίνει στη Μύκονο είναι προπομπός και είναι κάτι σαν κηλίδα λαδιού που επεκτείνεται σιγά σιγά. Άλλα νησιά αρχίζουν και προσομοιάζουν στη Μύκονο και όταν τελειώσουν οι Κυκλάδες, το κύμα αυτό θα κατευθυνθεί σε άλλες περιοχές, ώστε κάποια στιγμή δεν θα υπάρχει πια προσβάσιμη αξιοπρεπής παραλία που να που να μπορεί να είναι οικονομική, ας πούμε και για τους Έλληνες».
Το μεγάλο θέμα της κλιματικής αλλαγής
Ακόμα και αν ο Ιούλιος και ο Αύγουστος γίνουν υπερβολικά ζεστοί, μπορεί να φανταστεί κανένας ένα σενάριο στο οποίο άλλες περίοδοι της χρονιάς, ο Μάιος ή Απρίλιος Οκτώβριος, ενδεχομένως θα γίνουν οι πιο επιθυμητές περίοδοι και το πρόβλημα απλώς θα επεκταθεί σε άλλες εποχές του χρόνου.
Ο Στάθης Καλύβας κλείνει τονίζοντας ότι «έχει πάρα πολύ μεγάλη σημασία που περνάμε από ένα στάδιο στο οποίο πανηγυρίζουμε για μεγάλα νούμερα, σε ένα στάδιο που προβληματιζόμαστε για το πώς μπορούμε να έχουμε καλύτερη ποιότητα και προϊόντος και βέβαια καλύτερη ποιότητα λειτουργίας του τουρισμού μέσα στην κοινωνία μας».