Ραγδαία εξάπλωση κοριών: Ανθεκτικοί στα εντομοκτόνα - Τι θα πάθετε αν σας τσιμπήσουν

Το πρόβλημα της έξαρσης των κοριών που επεκτείνεται στην Ευρώπη, έκανε πρόσφατα την εμφάνισή του και στην Ελλάδα. Η ραγδαία εξάπλωσή τους οφείλεται κυρίως στις ανθρώπινες δραστηριότητες και τα ταξίδια, τα οποία δίνουν στα μικροσκοπικά αυτά έντομα την ευκαιρία να μετακινούνται μέσα στις αποσκευές των ταξιδιωτών και να εισβάλλουν σε νέες περιοχές. Η εισβολή των κοριών στην Ευρώπη, όπως ανέφερε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο διευθυντής του Ινστιτούτου Μοριακής Βιολογίας του ΙΤΕ και καθηγητής Γενικής Φαρμακολογίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών είναι δραματική, στα ξενοδοχεία, στο μετρό, στους χώρους εστίασης και αναψυχής, γίνονται αναφορές για μια «γενικευμένη επιδημία».

Όπως ανέφερε ο κ. Βόντας, η καταπολέμηση των κοριών βασίζεται σε πρακτικές πρόληψης (καθαριότητα κ.λ.π.) και σε μεγάλο βαθμό στα απολυμαντικά και στα χημικά εντομοκτόνα (βιοκτόνα), φυσικής ή συνθετικής προέλευσης. Ωστόσο, σύμφωνα με πρόσφατες επιστημονικές μελέτες, η αποτελεσματικότητα των χημικών εντομοκτόνων μειώθηκε δραματικά τα τελευταία χρόνια σε ορισμένες περιοχές όπως οι ΗΠΑ και η Αυστραλία, λόγω της ανάπτυξης ανθεκτικών πληθυσμών κοριών στα συνθετικά εντομοκτόνα. Η αποτελεσματικότητα ορισμένων φυσικής προέλευσης σκευασμάτων (φυτικών εκχυλισμάτων κ.λ.π.) που χρησιμοποιούνται για την καταπολέμηση των κοριών, επίσης συχνά δεν είναι απολύτως εξακριβωμένη.

Η ομάδα της Μοριακής Εντομολογίας του Ινστιτούτου Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΜΒΒ-ΙΤΕ), σε συνεργασία με το Εργαστήριο Γεωργικής Φαρμακολογίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΓΠΑ), ανέλυσε σε μοριακό επίπεδο έναν πολύ μεγάλο αριθμό κοριών που συλλέχτηκαν, με τη βοήθεια εταιρειών απεντομώσεων και μυοκτονιών, από διάφορα ξενοδοχεία και πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης ακινήτων της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης στο διάστημα μεταξύ Ιουλίου και Οκτωβρίου 2023. Τα έντομα αυτά αρχικά ταυτοποιήθηκαν μοριακά και βρέθηκαν να ανήκουν όλα στο είδος Cimex lectularius, τον πιο συχνό κοριό που εξαπλώνεται στην Ευρώπη. Εν συνεχεία, αναλύθηκε το γονιδίωμα των εντόμων αυτών, στο οποίο βρέθηκαν μεταλλαγές ανθεκτικότητας στα πυρεθροειδή εντομοκτόνα, τα πλέον διαδεδομένα σκευάσματα οικιακής χρήσης που χρησιμοποιούνται στην καταπολέμηση των κοριών και των εντόμων υγειονομικής σημασίας. Συγκεκριμένα, εντοπίσθηκε η μεταλλαγή L925I στο κανάλι νατρίου του νευρικού συστήματος, η οποία παρεμποδίζει την πρόσδεση των πυρεθροειδών εντομοκτόνων στο νευρικό σύστημα των κοριών, μειώνοντας την αποτελεσματικότητα των χημικών επεμβάσεων με αυτά τα σκευάσματα. «Η μεταλλαγή αυτή μάλιστα βρέθηκε στο σύνολο των εντόμων που αναλύθηκαν (100% των αλληλόμορφων, σε όλες τις δειγματοληψίες), γεγονός που πιθανότατα συνδέει την ανθεκτικότητα με την παρατηρούμενη έξαρση και την εξάπλωση των κοριών στην Ελλάδα, αλλά και υποδηλώνει μια ισχυρή γενετική πίεση επιλογής» ανέφερε ο διευθυντής του Ινστιτούτου, ο οποίος πρόσθεσε ότι «η επιλεκτική αυτή γενετική πίεση οφείλεται στον πολύ μικρό αριθμό των διαθέσιμων εντομοκτόνων. Όταν δηλαδή ψεκάζουμε συνέχεια με τα ίδια σκευάσματα, όπως τα πυρεθροειδή, η ανθεκτικότητα σε αυτά επιλέγεται και αναπτύσσεται πολύ γρήγορα, ενώ η αποτελεσματικότητα των επεμβάσεων μειώνεται δραματικά». Ο μικρός αριθμός των σκευασμάτων, σύμφωνα με τον κ. Βόντα, είναι αποτέλεσμα της αυστηρής νομοθεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Πράσινης Συμφωνίας (Green Deal) που επιβάλλει τη δραστική μείωση των εντομοκτόνων, ιδιαίτερα των νευροτοξικών. Επίσης, σχετίζεται με το μικρό μέγεθος της αγοράς που αφορά στα σκευάσματα για την καταπολέμηση των κοριών, η οποία απαιτεί εξειδικευμένα εντομοκτόνα χαμηλής τοξικότητας για τον άνθρωπο, τα οποία είναι ασύμφορα για τη βιομηχανία, σε σχέση για παράδειγμα με την ανάπτυξη γεωργικών φαρμάκων που αφορούν τις καλλιέργειες.

«Στο πλαίσιο αυτό, επιβάλλεται η εφαρμογή επεμβάσεων ακριβείας με βάση επιστημονικά δεδομένα, έτσι ώστε να αξιοποιηθούν τα διαθέσιμα σκευάσματα, να αποφευχθούν οι άσκοπες εμπειρικές εφαρμογές που επιβαρύνουν το περιβάλλον αλλά και επιτείνουν το πρόβλημα της ανθεκτικότητας, και να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά οι κοριοί και τα έντομα υγειονομικής σημασίας. Η ανάλυση του βιολογικού υλικού – στόχου των εντομοκτόνων πριν τις εφαρμογές, με σύγχρονες μοριακές διαγνωστικές μεθόδους, αλλά και η εξακρίβωση της αποτελεσματικότητας κάποιων σκευασμάτων με βιοδοκιμές, είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για το σχεδιασμό και την υποστήριξη των επεμβάσεων αυτών», συμπλήρωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Βόντας, επισημαίνοντας παράλληλα ότι «θα πρέπει να δοθούν κίνητρα στις εταιρείες για την ανάπτυξη στην αγορά επιπλέον βιοκτόνων, ώστε να αντιμετωπιστούν τα σοβαρά προβλήματα από τους κοριούς».

Τέλος, όπως πρόσθεσε, απαιτείται η εντατικοποίηση της έρευνας για την ανάπτυξη νέων βιοεντομοκτόνων, συμβατών με την Πράσινη Συμφωνία της ΕΕ. Στο ΙΜΒΒ-ΙΤΕ και στο ΓΠΑ γίνεται σημαντική ερευνητική προσπάθεια, η οποία χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, για την ανάπτυξη εναλλακτικών εντομοκτόνων σκευασμάτων μικροβιακής προέλευσης (βιοεντομοκτόνων), υπό το πρίσμα των εξελίξεων στην πράσινη βιοτεχνολογία.

Η επιστημονική ομάδα του ΙΜΒΒ-ΙΤΕ και του Εργ. Φαρμακολογίας του ΓΠΑ που μελετά τα έντομα υγειονομικής σημασίας και αναπτύσσει νέες τεχνολογίες για την αντιμετώπισή τους αποτελείται από τον επικεφαλής της ομάδας καθ. Γιάννη Βόντα, τον Ηλία Κιούλο, τον Κώστα Μαυρίδη, την Αλεξάνδρα Γρηγοριάδου και την Αναστασία Καμπουράκη.

Κοριοί: «Συναγερμός» για εισβολή και στην Ελλάδα - Τι θα πάθετε αν σας τσιμπήσουν - Ειδικοί εξηγούν

Τη στιγμή που οι κοριοί έχουν εξαπλωθεί στο Παρίσι και το Λονδίνο, εντείνονται οι ανησυχίες των ειδικών για παγκόσμια εξάπλωσή τους.

Θύμα της εισβολής κοριών φέρεται να έπεσε ένα παραθαλάσσιο ξενοδοχείο σε παραλιακό προάστιο της Αττικής το οποίο αναγκάσθηκε να κλείσει μία πτέρυγα, ώστε να προχωρήσει σε απεντόμωση.

Ο κοριός θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «λαθρεπιβάτης» αφού κρύβεται στις αποσκευές και μεταφέρεται αθόρυβα σε οποιονδήποτε προορισμό.

Δημήτριος Μότσιος στο Newsbomb.gr: Ποια είναι τα «σημάδια» που αφήνει ο κοριός - Τρόποι αντιμετώπισης μετά το τσίμπημα

Ο Δημήτριος Μότσιος, Δερματολόγος - Αφροδισιολόγος, MD, Msc, που βρίσκεται στο Νοσοκομείο Ανδρέας Συγγρός μιλώντας στο Newsbomb.gr απάντησε σε όλα τα καίρια ερωτήματα για την απειλή από το τσίμπημα του κοριού.

Όπως ανέφερε ο κ. Μότσιος, οι κοριοί είναι μικροσκοπικά έντομα και η τροφή τους είναι το αίμα των ανθρώπων ή των ζώων.

«Οι κοριοί είναι ένα είδος εντόμων που συνήθως πίνουν το ανθρώπινο αίμα κατά τις νυχτερινές ώρες. Φωλιάζει στα κρεβάτια, στις ραφές και στα σεντόνια. Τα τσιμπήματα μοιάζουν με εκείνα του κουνουπιού με τη διαφορά ότι είναι πιο έντονα, καμιά φορά ο κοριός μπορεί να παραμείνει και στο σώμα, σε αυτή την περίπτωση ο ασθενής έρχεται για να το αφαιρέσουμε», ανέφερε αρχικά ο κ. Μότσιος στο Newsbomb.gr.

Ο ίδιος ανέφερε τα συμπτώματα από το τσίμπημα του κοριού ενώ εξήγησε πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τα μικροσκοπικά έντομα που τρέφονται με ανθρώπινο αίμα.

«Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί κάποιος να αισθάνεται κουρασμένος ή να ανεβάσει πυρετό, σε αυτή την περίπτωση ο ασθενής πρέπει να μεταφερθεί στο νοσοκομείο», πρόσθεσε.

«Σπανιότερα τα τσιμπήματα των κοριών μπορεί να προκαλέσουν νέκρωση του δέρματος ή αγγειίτιδα», συμπλήρωσε.

«Η θεραπεία είναι τοπική αντιβιοτική αγωγή με κάποιο σκεύασμα κορτιζόνης ή συνδυασμό αυτού. Αν ο ασθενής παρουσιάσει συμπτώματα όπως πυρετό ή κούραση θα πρέπει να χορηγηθεί αντιβίωση. Σε δεύτερο χρόνο στέλνουμε και εξετάσεις για μπορρέλια», τόνισε.

Φαφουτάκης, γεωπόνος στο Newsbomb.gr: «Πρέπει να τηρούμε συνθήκες καραντίνας»

Ο Παναγιώτης Φαφουτάκης, γεωπόνος και ιδιοκτήτης εταιρείας που κάνει απεντομώσεις μίλησε στο Newsbomb.gr σχετικά με το φαινόμενο της εξάπλωσης των κοριών ενώ παράλληλα έδωσε τρόπους αντιμετώπισης τους.

«Η υψηλή θερμοκρασία μπορεί να σκοτώσει τα αυγά του κοριού, σε αντίθεση με το ίδιο το έντομο, που πρέπει να ψεκάσουμε επιφάνειες για να μπορέσουμε να το εξοντώσουμε», ανέφερε αρχικά ο κ. Φαφουτάκη.

«Τα αυγά του κοριού μπορούν καταπολεμηθούν με συσκευές ατμού τις οποίες έχουν κυρίως οι απεντομοντές. Τα αυγά για να εξαφανιστούν χρειάζονται χημικό τρόπο και συσκευές ατμού με θερμοκρασίες κοντά στους 180 βαθμούς Κελσίου», συμπλήρωσε.

Σημειώνεται πως ιδίως με τη χημική απεντόμωση καλό θα είναι για ένα εύλογο χρονικό διάστημα ανάλογα και την επιφάνεια που θα ψεκαστεί να μην έρθει κάποιος σε επαφή.

«Προληπτικά μπορούμε να είμαστε σχολαστικοί με την καθαριότητα, να κάνουμε απολύμανση στα στρώματα και να τα βγάζουμε στον ήλιο. Επίσης η ηλεκτρική σκούπα βοηθά σε ορισμένες περιπτώσεις αλλά υπάρχει και η πιθανότητα να έχουμε διασπορά του κοριού. Επιπλέον, βοηθά το σίδερο και κάποιο σκουπάκι με υπεριώδης ακτινοβολία», πρόσθεσε.

«Όταν γυρίζουμε από ταξίδι πρέπει να είμαστε αρκετά προσεκτικοί με το πού ακουμπάμε τις βαλίτσες μας, πρέπει να τηρούμε συνθήκες καραντίνας», ανέφερε.

Όσον αφορά τα μέρη που κρύβονται οι κοριοί είναι οι ξύλινες επιφάνειες αλλά και οι ραφές των στρωμάτων. «Οι κοριοί πάνε σε χαλασμένο ξύλο, σε γωνίες στρωμάτων, εκεί που κοιμόμαστε και όπου βρίσκεται για ώρα ο άνθρωπος καθώς εμείς είμαστε το φαγητό τους», ανέφερε.

Πόσο κινδυνεύουμε από τους κοριούς;

Στο ερώτημα εάν οι κοριοί είναι μια νέα διεθνής απειλή, απαντά ο κ. Τηλέμαχος Ζαΐμης Επιμελητής Παθολόγος Metropolitan Hospital.

Οι κοριοί είναι παράσιτα με συχνότερους ξενιστές τα πουλιά, τις νυχτερίδες και τους ανθρώπους, ενώ πολυπληθέστερα είναι τα γένη Cimex Lectularius και Cimex Hemipterus. Αρχικά, αναπτύχθηκαν σε περιοχές της Ασίας, Αυστραλίας και Αφρικής αλλά πλέον, εδώ και τρεις δεκαετίες, έχουν επεκταθεί σε ολόκληρο τον κόσμο με επιδημιολογικές αναλύσεις να αναφέρουν ότι αυτό οφείλεται κυρίως στην αύξηση των διεθνών μεταφορών, της μετανάστευσης και της χρήσης μεταχειρισμένων προϊόντων και επίπλων. Ανατομικά αναπτύσσονται από προνύμφες μέχρι την ενηλικίωση εντός δύο εβδομάδων και φτάνουν σε μέγεθος τα 5 χιλιοστά. Έχουν κόκκινο/καφέ χρώμα και προσδόκιμο ζωής 6-12 μήνες, με τη δυνατότητα επιβίωσης χωρίς τροφή για 80-140 ημέρες. «Οι κοριοί τρέφονται εξολοκλήρου με αίμα, το οποίο εξασφαλίζουν μέσω δειγμάτων (τσιμπημάτων) στο δέρμα του ανθρώπου ή όποιου άλλου ξενιστή» επισημαίνει ο κ. Ζαΐμης.

«Αν και περισσότεροι από 40 μικροοργανισμοί έχουν αναφερθεί ότι μπορεί να μεταδοθούν μέσω των κοριών που προκαλούν ασθένειες όπως ο κίτρινος πυρετός, το τρυπανόσωμα (Chagas Disease), η λεϊσμάνια (νόσος kala azar), ωστόσο δεν υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι κάτι τέτοιο ισχύει και γι' αυτό δεν έχει κηρυχθεί παγκόσμια απειλή δημόσιας υγείας. Παρ' όλα αυτά, τα δήγματα έχουν συσχετιστεί με αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία, που περιλαμβάνουν αλλεργικές αντιδράσεις, δευτερογενείς βακτηριακές επιλοιμώξεις και ουλές λόγω του έντονου κνησμού. Οι κίνδυνοι για την υγεία αυξάνονται με την αλόγιστη και ακατάλληλη χρήση εντομοκτόνων, τα οποία μπορούν να οδηγήσουν σε χρόνια νόσο του αναπνευστικού.

Από την άλλη, ίσως ο μεγαλύτερος "κίνδυνος" είναι η ψυχολογική πίεση στους ανθρώπους που έρχονται αντιμέτωποι με τους κοριούς. Τα εν λόγω παράσιτα έχουν οδηγήσει σε σαφή επίπτωση στην ποιότητα ζωής των ανθρώπων που αποικίζουν με διάφορους τρόπους: Συχνότερα φαινόμενα είναι οι διαταραχές στον ύπνο, η κοινωνική αποξένωση, η έλλειψη αυτοεκτίμησης και το κοινωνικό στίγμα, ενώ ταυτόχρονα, οι ασθενείς έχουν να αντιμετωπίσουν και τα οικονομικά κόστη (με το σχετιζόμενο στρες) για την απαραίτητη απεντόμωση.

Το τυπικό μοτίβο των δηγμάτων του κοριού είναι πολλαπλά κνησμώδη κηλιδοβλατιδώδη εξανθήματα διαμέτρου 0,5-2 εκατ. που συνήθως διατάσσονται εν σειρά, δηλαδή 2 ή περισσότερα εξανθήματα σε μια ευθεία. Προσβάλλονται συχνότερα οι περιοχές του σώματος που εκτίθενται κατά τη διάρκεια του ύπνου και το βασικότερο σύμπτωμα είναι ο έντονος κνησμός στην περιοχή. Συνήθως τα εξανθήματα είναι αυτοπεριοριζόμενα και μπορούν να ιαθούν εντός δύο εβδομάδων χωρίς ιατρική παρέμβαση, επομένως η αντιμετώπιση είναι συμπτωματική. Συνήθη μέτρα είναι η χρήση τοπικών ή από του στόματος αντιισταμινικών ή/και κορτιζόνης, ενώ φαίνεται ότι οι κρύες κομπρέσες μπορεί να προσφέρουν ανακουφιστικά αποτελέσματα. Η αντιβιοτική θεραπεία ενδείκνυται μόνο στις περιπτώσεις βακτηριακής επιλοίμωξης της βλάβης, δηλαδή όταν προκύψει μόλυνση στο ήδη υπάρχον εξάνθημα, συνήθως λόγω του κνησμού», επισημαίνει ο ιατρός.

Η Αμερικανική Ακαδημία Δερματολογίας έχει προτείνει ορισμένους τρόπους πρόληψης κατά των κοριών, οι οποίοι μειώνουν αλλά δυστυχώς δεν εξαλείφουν τον κίνδυνο αποικισμού. Σημάδια που μπορεί να δείχνουν την παρουσία κοριών σε κρεβάτια ή έπιπλα είναι οι κόκκινες κηλίδες αίματος ή υπολείμματα του σκελετού του παρασίτου.

Εάν υπάρχει υποψία ότι ένας χώρος που έχετε επισκεφτεί μπορεί να έχει προσβληθεί από κοριούς, ο βασικότερος τρόπος ώστε να προληφθεί η μετάδοση στο σπίτι είναι να ελέγξετε όλα τα αντικείμενα, όπως ρούχα, παπούτσια, τσάντες και βαλίτσες για κοριούς ή για τα προαναφερθέντα σημάδια. Επιπλέον, ένας απλός τρόπος εξάλειψής τους είναι η πλύση σε υψηλές θερμοκρασίες, ακόμα και των ρούχων ή κλινοσκεπασμάτων που δεν έχουν χρησιμοποιηθεί.

«Συμπερασματικά, είναι ασφαλές να πούμε ότι οι κοριοί δεν είναι παρά ένα πρόβλημα που περιορίζεται σε τοπικό δερματολογικό και αισθητικό επίπεδο. Δεν μεταδίδουν νόσους και επομένως δεν αποτελούν διεθνή απειλή για τη δημόσια υγεία. Παρ' όλα αυτά, είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι τα παράσιτα αυτά προσβάλλουν και "ζουν" μαζί με τους ανθρώπους εδώ και χιλιετίες. Επομένως, είναι απαραίτητη η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση της κοινωνίας ώστε να μειωθεί το στίγμα που επιφέρει αλλά και να αντιμετωπιστεί ο "κοριός του κρεβατιού", ο οποίος από την πλευρά του δεν κάνει διακρίσεις μεταξύ των ανθρώπων που προσβάλλει» καταλήγει ο κ. Ζαΐμης.