Σήμα κινδύνου από τον ΟΟΣΑ: Η Ελλάδα «γερνάει» - Οι περισσότεροι εργαζόμενοι θα είναι ηλικιωμένοι

Μεγάλο το πρόβλημα της υπογεννητικότητας στην Ελλάδα

Σύμφωνα με την έκθεση, ο συνολικός δείκτης γονιμότητας είναι κάτω από το εκτιμώμενο επίπεδο αντικατάστασης.

Συγκεκριμένα, τα ποσοστά γονιμότητας μειώθηκαν απότομα στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα και έτειναν να σταθεροποιηθούν στον ΟΟΣΑ κατά μέσο όρο κατά το τελευταίο δύο δεκαετίες.

Εντύπωση προκαλεί πως ακόμα και στις οικονομικά ανεπτυγμένες χώρες, η ευημερία δεν έχει παίξει κανέναν ουσιαστικό ρόλο, καθώς αντί να αυξήσει τα ποσοστά των γεννήσεων, τα έριξε στα τάρταρα.

Στην Ελλάδα, τα στοιχεία είναι ακόμα χειρότερα, καθώς σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ:

• Το 1962 σε κάθε γυναίκα αντιστοιχούσαν κατά μέσο όρο 2,30 γεννήσεις
• Το 1982 η αναλογία είχε πέσει στις 2,10.
• Με την είσοδο στην Ευρωζώνη το ποσοστό των γεννήσεων είχε καταβαραθρωθεί στο 1,32.

Σύμφωνα με τις μετρήσεις του ΟΟΣΑ, από το 2022 καταγράφεται μια οριακή αύξηση, αλλά σε ορίζοντα 40 ετών, δηλαδή ως το 2062 δεν αναμένεται να έχει ξεπεράσει το 1,5. Να σημειωθεί πως αυτό είναι το χαμηλότερο ποσοστό στην Ευρώπη, μετά την Ιταλία και την Ισπανία.

Η εφιαλτική πρόβλεψη για την αγορά εργασίας

Μια ακόμα λίστα αφορά την αγορά εργασίας.

Σε αυτή αποτυπώνεται η αναλογία των ατόμων άνω των 65 ετών ανά 100 εργαζόμενους.

Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, αυτήν τη στιγμή αναλογούν 31 άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω, ανά 100 άτομα εργάσιμης ηλικίας (20 έως 64 ετών) κατά μέσο όρο σε όλα τα κράτη - μέλη του, όταν πριν από τριάντα χρόνια ήταν μόνο 20 και πριν από εξήντα χρόνια μόλις 16!

Η Ελλάδα και σε αυτόν το δείκτη βρίσκεται στον πάτο της λίστας.

Συγκεκριμένα:

• Στις αρχές της δεκαετίας του 1950, αναλογούσαν μόλις 12,9 άτομα άνω των 65 ετών σε 100 εργαζόμενους.
• Η πλήρης αντιστροφή της ηλικιακής πυραμίδας είχε αρχίσει να γίνεται αισθητή από τη δεκαετία του 1990, όταν η αναλογία αυξήθηκε στο 23,3.
• Σήμερα, οι άνω των 65 ετών ανά 100 εργαζόμενους είναι 39,3.

Οι προβλέψεις είναι εφιαλτικές.

• Το 2052 η αναλογία θα έχει φτάσει στο 70,7.
• Το 2082 οι άνω των 65 ετών ανά 100 εργαζόμενους θα είναι 79,4!

Οι προβλέψεις είναι ακόμα χειρότερες για την Ισπανία με 84,7 και την Ιταλία με 83,4.

Τα συνταξιοδοτικά συστήματα και η σύνδεσή τους με το προσδόκιμο ζωής

Σύμφωνα με τη μεγάλη Έκθεση του ΟΟΣΑ, το ερώτημα πλέον είναι αν αυτές οι δημογραφικές τάσεις απειλούν τα συνταξιοδοτικά συστήματα των κρατών.

Είναι αδύνατον να υπάρξει μια απάντηση στο παραπάνω ερώτημα. Το μόνο σίγουρο είναι ότι ειδικά στην Ευρώπη υπάρχει έντονη κινητικότητα και αλλαγές, ανάλογες με αυτές που έκανε η Ελλάδα τα προηγούμενα χρόνια.

Τα παραδείγματα των ευρωπαϊκών κρατών:

• Στη Γαλλία, η ελάχιστη ηλικία συνταξιοδότησης αυξήθηκε από τα 62 στα 64 έτη και ορισμένα ειδικά συνταξιοδοτικά συστήματα θα καταργηθούν σταδιακά.
• Η Ολλανδία πέρασε η συστημική μεταρρύθμιση των ιδιωτικών συντάξεων με κεφαλαιοποίηση από καθορισμένες παροχές σε καθορισμένες εισφορές.
• Η Σλοβακία επανέφερε τη σύνδεση ένα προς ένα μεταξύ της ηλικίας συνταξιοδότησης και του προσδόκιμου ζωής.
• Η Τσεχία αυστηροποίησε το δικαίωμα πρόωρης συνταξιοδότησης από πέντε σε τρία έτη πριν από τη νόμιμη ηλικία συνταξιοδότησης.
• Η Σουηδία αύξησε την ηλικία συνταξιοδότησης και θα τη συνδέσει με τα δύο τρίτα της αύξησης του προσδόκιμου ζωής.
• Όσον αφορά την Ελλάδα, οι τελευταίες παρεμβάσεις στο συνταξιοδοτικό εκτιμάται ότι σε βάθος χρόνου- που κατά τον ΟΟΣΑ είναι το ζητούμενο λόγω της γήρανσης του πληθυσμού- θα συμπιέσουν τις κρατικές δαπάνες ως ποσοστό του ΑΕΠ.

Συνολικά, μία στις τέσσερις χώρες του ΟΟΣΑ συνδέουν πλέον την ηλικία συνταξιοδότησης με το προσδόκιμο ζωής και σε αυτές συμπεριλαμβάνονται η Δανία, η Εσθονία, η Φινλανδία, η Ελλάδα, η Ιταλία, οι Κάτω Χώρες και η Πορτογαλία.

Το 2019, η Ελλάδα και η Ιταλία δαπάνησαν το μεγαλύτερο ποσοστό του εθνικού εισοδήματος για δημόσιες συντάξεις μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ, σε ποσοστό περίπου 16% του ΑΕΠ.

Πού οδεύει η κατάσταση για τις επόμενες δεκαετίες;

Οι δημόσιες συνταξιοδοτικές δαπάνες αναμένεται να αυξηθούν σε 22 χώρες του ΟΟΣΑ έως το 2050.

Σύμφωνα με αυτές τις προβλέψεις, πέντε άλλες χώρες θα καταγράψουν αύξηση περίπου 3 ποσοστιαίων μονάδων ή περισσότερο ως ποσοστό του ΑΕΠ: Βέλγιο, Τσεχία, Ουγγαρία, Ιρλανδία και Λουξεμβούργο.

Στον αντίποδα, η Δανία, η Εσθονία και η Πορτογαλία θα είχαν πτώση περίπου 2 ποσοστιαίων μονάδων του ΑΕΠ και η Ελλάδα πάνω από 3 ποσοστιαίες μονάδες.