Τα πολλαπλά οφέλη που συνδέονται με την πίστη και την παραμονή στον γάμο
Μάλιστα, όπως επισημαίνει ο ψυχολόγος Δημήτρης Τσιάκος, η ευρύτερη ελληνική οικογένεια αναλαμβάνει «χρέη πλαισίου» ώστε να διασφαλίσει την ισορροπία της κοινωνίας.
Όσον αφορά τον θεσμό του γάμου, αναφέρεται -μεταξύ άλλων- στα οφέλη της παραμονής σ’ αυτόν, για τα οποία έχουν γίνει πολλές έρευνες. Χαρακτηριστικά, η παραμονή σ’ έναν γάμο θεωρείται πως επιφέρει συναισθηματική και ψυχολογική ευεξία, με τον γάμο να συνδέεται με την ύπαρξη ενός πλαισίου προστασίας και συμμαχίας. Επιπλέον, σημειώνεται πως ο γάμος, παρέχοντας ένα σταθερό και στοργικό περιβάλλον, συχνά θεωρείται πως είναι το κατάλληλο πλαίσιο για την ανατροφή των παιδιών.
Στη συνέχεια μπορείτε να διαβάσετε αναλυτική τη συνέντευξη του κ. Τσιάκου, ψυχολόγου στο Γραφείο Ψυχολόγων «Λένα Καστρησίου & Συνεργάτες» & Επιστημονικού Διευθυντή Institute for Contemporary Psychotherapy Athens (ICPA):
Παρά τις αλλαγές στην ελληνική κοινωνία, μελέτες αναδεικνύουν πως ο γάμος θεωρείται ακόμα σημαντικός πυλώνας για την κοινωνία. Πώς το σχολιάζετε αυτό;
Καταρχάς, ένα βασικό χαρακτηριστικό της ελληνικής κοινωνίας είναι η πλήρης έλλειψη υποστηρικτικών θεσμών από την ελληνική πολιτεία. Συνεπώς, σε αντίθεση με πολλές ευρωπαϊκές χώρες, το σύνολο του υποστηρικτικού δυναμικού που χρειάζεται ένας πολίτης εξαντλείται στους οικογενειακούς δεσμούς. Παραδοσιακά, η ευρύτερη ελληνική οικογένεια αντικαθιστούσε και υποκαθιστούσε οποιαδήποτε παροχή βοήθειας προς τα μέλη της και αναλαμβάνει «χρέη πλαισίου» προκειμένου να διασφαλίσει την ισορροπία της κοινωνίας. Επιπλέον, η ποιότητα των οικογενειακών σχέσεων χαρακτηρίζεται από κοντινή έως συγχωνευτική (συμβιωτική), δηλαδή τα όρια των σχέσεων είναι πολύ δυσδιάκριτα και συγκεχυμένα, με αποτέλεσμα την επιπλέον ενδυνάμωση των δεσμών. Η μετάδοση αυτού του τρόπου «σχετίζεσθαι» μεταφέρεται δια-γενεολογικά -είτε ρητά είτε άρρητα- και οι απόγονοι μαθαίνουν να αντιδρούν με παρόμοιο τρόπο. Βέβαια, η κοντινότητα αυτού του τύπου έχει και μια αρνητική πλευρά που συχνά αποτελεί εστία αντιπαραθέσεων και εντάσεων όταν τα όρια καταπατούνται -και εκεί αρχίζει το δυσλειτουργικό σημείο της σχέσης.
Με ποιες έννοιες παρατηρείτε ότι σχετίζουμε τον θεσμό του γάμου;
Υπάρχουν πολλές έρευνες που έχουν γίνει σχετικά με τα οφέλη της παραμονής σε έναν γάμο και έχουν καταδειχτεί τα οφέλη που προσκομίζει κάποιος μέσα σε αυτόν. Αρχικά, η παραμονή σε έναν γάμο επιφέρει συναισθηματική και ψυχολογική ευεξία γιατί διατίθεται συναισθηματική υποστήριξη, επάγεται η συντροφικότητα και αναπτύσσεται μια αίσθηση του «ανήκειν». Η ανταποδοτικότητα που ενυπάρχει σε μια σχέση αγάπης και αφοσίωσης μπορεί να βελτιώσει την ψυχική και συναισθηματική υγεία, κυρίως μέσω της αμοιβαιότητας της φροντίδας και της καλλιέργειας μιας αίσθησης ότι δεν είσαι μόνος. Ταυτόχρονα, μέσω του γάμου, υπάρχει ένα πλαίσιο προστασίας και συμμαχίας, είτε μέσω της οικονομικής σταθερότητας είτε μέσω της συναισθηματικής ενθάρρυνσης. Επιπλέον, ο γάμος μπορεί να προσφέρει οικονομική σταθερότητα και ασφάλεια, με τους συντρόφους να μοιράζονται τις οικονομικές ευθύνες, και θεωρείται συχνά ως το κατάλληλο πλαίσιο για την ανατροφή των παιδιών μέσω της παροχής ενός σταθερού και στοργικού περιβάλλοντος.
Ποιες είναι οι προκλήσεις που μπορεί να έχουν αντίκτυπο στον θεσμό του γάμου στην Ελλάδα;
Τη σημερινή εποχή βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ένα πολυπαραγοντικό πρόβλημα που προκύπτει από τον συνδυασμό πολλών ετών οικονομικής κρίσης και των ψυχικών συνεπειών της πανδημίας. Η σύγχρονη άποψη για τη σύναψη και διατήρηση σχέσεων βασίζεται περισσότερο στο ατομικό συμφέρον και ελαχιστοποιείται η έννοια της ομαδικότητας και συνεργασίας. Γενικά, το ψυχικό ανάλογο που μας έμεινε μετά την πανδημία είναι μια αίσθηση προσωρινότητας, μια ανάγκη εκτόνωσης και διασκέδασης σαν αντίβαρο στην απομόνωση και τον εγκλεισμό, μια έλλειψη πίστης στο αύριο και την ελπίδα ότι όλα θα καλυτερέψουν. Συνοπτικά, οι άνθρωποι απομακρύνθηκαν από την έννοια της «ψυχικής επένδυσης» και στράφηκαν στην αμεσότητα της ικανοποίησης και την ακόρεστη «πείνα» για εγωκεντρική διάθεση του εαυτού τους. Η διατήρηση μόνιμης σχέσης στους νέους ανθρώπους θεωρείται σημάδι αδυναμίας και η συνεχής εναλλαγή συντρόφων και «τύπου σχέσεων» ως ένδειξη εξερεύνησης και χειραφέτησης. Ταυτόχρονα, η πολύ έντονη κυριαρχία στην καθημερινότητα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης προβάλλει έναν τρόπο συσχέτισης που βασίζεται περισσότερο σε επιφανειακές και εξωτερικές διαστάσεις και έτσι ξεθωριάζει σιγά σιγά η εμβάθυνση και το σταδιακό χτίσιμο της σχέσης. Εν κατακλείδι, σήμερα όλο και περισσότερο βλέπουμε μια «σχεσιακή κουλτούρα» που κατευθύνεται σε αυτό που ονομάζεται στροφή στο «situationship vs relationship». Οι προαναφερόμενες διαστάσεις προκαλούν συχνά ένα ασυνείδητο ερώτημα του τύπου «θα μπορούσα να είμαι κάπου αλλού καλύτερα και πιο εύκολα» γεγονός που αναπόφευκτα επιφέρει έκπτωση στην υπάρχουσα σχέση ή δημιουργεί τεράστιες απαιτήσεις από την επόμενη.
Ποιοι παράγοντες συμβάλλουν στην απόφασή μας να παντρευτούμε και να κάνουμε οικογένεια;
Η επιλογή συντρόφου ζωής περιλαμβάνει διαφορετικούς και ποικίλους παράγοντες. Οι άνθρωποι αποδίδουν διαφορετική προτεραιότητα σε αυτούς τους παράγοντες με βάση τις προσωπικές τους αξίες, τις εμπειρίες και το πολιτισμικό τους υπόβαθρο. Καταρχάς, πρέπει να υπάρχει πνευματική συμβατότητα και συμβατότητα τρόπου ζωής. Οι κοινές αξίες, οι πεποιθήσεις και οι στόχοι ζωής συμβάλλουν σε μια ισχυρή βάση για μια μόνιμη σχέση. Άτομα με διαφορετικές νοοτροπίες ζωής αδυνατούν να δομήσουν μια δυνατή και λειτουργική σχέση γιατί συγκρούονται οι πυρηνικές πεποιθήσεις τους για τη ζωή και δημιουργούν εστίες έντασης που επιφέρουν τρομερή φθορά στην καθημερινότητα. Βασική συνιστώσα ενός ισορροπημένου γάμου είναι ο σεβασμός των απόψεων, των ορίων και της ατομικότητας του άλλου. Κυρίαρχο ρόλο επίσης στην επιλογή συντρόφου είναι η συναισθηματική υποστήριξη και η σύμπλευση στον τρόπο επίλυσης των προβλημάτων. Προφανώς προϋπόθεση είναι η φυσική έλξη και οικειότητα και η διατήρηση ενός είδους σωματικού συντονισμού μεταξύ των συντρόφων.
Πόσο σημαντική είναι η ουσιαστική επικοινωνία ανάμεσα στο ζευγάρι για έναν υγιή γάμο;
Η αποτελεσματική επικοινωνία είναι ζωτικής σημασίας για μια υγιή σχέση. Η ικανότητα έκφρασης σκέψεων, συναισθημάτων και ανησυχιών βοηθά στην οικοδόμηση εμπιστοσύνης και κατανόησης. Η ανάπτυξη ενός γνήσιου και ειλικρινή διαλόγου ελαχιστοποιεί τις παρερμηνείες και τις διαστρεβλώσεις που προέρχονται από ασυνείδητες μεταφράσεις που σπάνια έχουν να κάνουν με το παρόν. Όταν το ζευγάρι κατακτήσει την ικανότητα αποτελεσματικής επικοινωνίας τότε είναι ικανό να αψηφά τις επιφανειακές έριδες και να εστιάζει στον πυρήνα του προβλήματος, έτσι ώστε να στοχεύει πάντα στην επίλυση και να μην ενθαρρύνει την ανάπτυξη φυγόκεντρων συναισθηματικών εξάρσεων.
Ποια η συσχέτιση που υπάρχει ανάμεσα στον υγιή γάμο και την ομαλή ανάπτυξη της προσωπικότητας των παιδιών;
Η υγιής σύνδεση μεταξύ των συντρόφων αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της ομαλής ανάπτυξης των παιδιών. Η συσχέτιση συντελείται σε δύο επίπεδα. Αρχικά, η παροχή ενός ασφαλούς και γεμάτου φροντίδας περιβάλλοντος προσφέρει τις ιδανικές συνθήκες για το πλήθος των απαραίτητων ζυμώσεων που απαιτεί η ομαλή ανατροφή όπως η ανάπτυξη συναισθηματικότητας, η καλλιέργεια κοινωνικότητας, οι καθρεπτισμοί για την δόμηση μιας θεωρίας του νου κλπ. Σε δεύτερο και βαθύτερο επίπεδο, τα παιδιά, βιώνοντας τη σχέση των γονέων, κατανοούν τους κανόνες και τις αρχές δόμησης και διατήρησης της σχέσης. Δηλαδή, τα παιδιά βιωματικά μαθαίνουν τι επιτρέπεται και τι απαγορεύεται σε μια σχέση, τους τρόπους διάδρασης, το πόση ειλικρίνεια αντέχει μια σχέση κ.ά. Ουσιαστικά, στη Σύγχρονη Διαπροσωπική Ψυχοδυναμική Θεραπεία λέμε ότι τα παιδιά μαθαίνουν τα «Σχεσιακά Μοτίβα» και τα μοτίβα αυτά μας συντροφεύουν για την υπόλοιπη ζωή, γιατί έχουν την τάση να αναπαράγονται ασυνείδητα και εκτός του ελέγχου μας και έτσι καθορίζουν το πώς σχετιζόμαστε.