Αλλαγές στην Κνωσό: Αυτοψία από την UNESCO - Έρχονται εμπειρογνώμονες ως τον Σεπτέμβρη
Σε γενναίες παρεμβάσεις για την αναμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου της Κνωσού με άμεσα μέτρα εντός 7-8 μηνών και άλλες, πιο ριζοσπαστικές, που θα ολοκληρωθούν σε βάθος τετραετίας αναφέρθηκε η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, με φόντο το αίτημα προς ένταξη του αρχαιολογικού χώρου στην UNESCO.
Μάλιστα, πληροφορίες αναφέρουν ότι μέχρι τον Σεπτέμβριο θα πρέπει να έχουν γίνει κάποιες άμεσες παρεμβάσεις στην περιοχή, όπως ο δρόμος μπροστά από την Κνωσό, τα πάρκινγκ και τα καταστήματα, καθώς οι ίδιες πηγές αναφέρουν ότι η υπουργός ενημέρωσε την Περιφέρεια Κρήτης και τον Δήμο Ηρακλείου ότι ως τότε (Σεπτέμβριο 2024) θα επισκεφτούν την Κνωσό για αυτοψία εμπειρογνώμονες από την UNESCO. Και αν συμβεί αυτό, τότε η πραγματική κατάσταση που θα καταγράψουν στην περιοχή θα είναι καθοριστική για τα επόμενα βήματα του ανακτόρου προς ένταξη στο Κέντρο Παγκόσμιας Κληρονομιάς.
Χαρακτηριστική ήταν δε η αναφορά της υπουργού, που επισκέφτηκε χθες το μεσημέρι το μνημείο με τη συνοδεία του περιφερειάρχη Κρήτης Σταύρου Αρναουτάκη και του δημάρχου Ηρακλείου Αλέξη Καλοκαιρινού, αλλά και υπηρεσιακών και πολιτικών παραγόντων ως προς το σφιχτό χρονοδιάγραμμα, λέγοντας ότι «άμεσα μέτρα θα εφαρμοστούν το επόμενο 7μηνο-8μηνο. Επιτέλους πρέπει να κλείσει αυτός ο συνολικός σχεδιασμός, για να ξέρει πια ο επισκέπτης πού κατευθύνεται, τι δυνατότητες έχει και τι παρεχόμενες υπηρεσίες του προσφέρονται για να διευκολύνει την επίσκεψή του».
Χαρτογράφηση αυθαιρέτων
Η κ. Μενδώνη αμέσως μετά έκανε λόγο για μια υπάρχουσα κατάσταση, η οποία δε συνάδει με τη σημασία του μνημείου, που είναι το δεύτερο σε επισκεψιμότητα στη χώρα μετά την Ακρόπολη των Αθηνών και θα υπάρξουν και μακροπρόθεσμες παρεμβάσεις που θα ολοκληρωθούν μέσα στην τετραετία, για τις οποίες θα καταλήξουν με κοινό σχεδιασμό Περιφέρεια, Δήμος και υπουργείο Πολιτισμού.
Το υπουργείο Πολιτισμού, έχοντας συμπαραστάτη την Περιφέρεια Κρήτης, που έχει ήδη εκπονήσει μελέτη εξωραϊσμού του περιβάλλοντος χώρου και, όπως αποκάλυψε η εφημερίδα “Νέα Κρήτη” και το neakriti.gr από τις 2 Μαρτίου, προβλέπει “εκκαθαρίσεις” κτηριακών όψεων, ακόμη και διακοπή διέλευσης της κυκλοφορίας οχημάτων μπροστά από το ανάκτορο και εκτροπή από οδό δυτικότερα που παρακάμπτει τον οικισμό, προσανατολίζεται σε βαθιές τομές ακόμη και με απαλλοτριώσεις κτηρίων, αφού η υπουργός Πολιτισμού όρισε ραντεβού στον δήμαρχο Ηρακλείου Αλέξη Καλοκαιρινού στις 27 Μαρτίου, στην Αθήνα, προκειμένου να της παρουσιάσει το υπόβαθρο της περιοχής με πλήρη χαρτογράφηση κάθε νόμιμου και αυθαίρετου κτίσματος.
Η χαρτογράφηση της περιοχής θα γίνει σε συνεργασία με την Αρχαιολογική Υπηρεσία, που έχει τον απόλυτο λόγο, καθώς πρόκειται για την “καρδιά” της Α' Αρχαιολογικής Ζώνης στο Ηράκλειο. Φυσικά, σε συνεργασία με την Περιφέρεια Κρήτης και τη μελέτη “μάστερ πλαν” για την περιοχή που έχει εκπονήσει. Όπως είπε η κ. Μενδώνη, χρειάζονται άμεσα μέτρα 7-8 μηνών για να κλείσει το θέμα, ώστε ο επισκέπτης να ξέρει πού κατευθύνεται όταν επισκέπτεται το ανάκτορο της Κνωσού.
Ριζική αναμόρφωση
Στις αλλεπάλληλες συσκέψεις που πραγματοποιήθηκαν κεκλεισμένων των θυρών με την Περιφέρεια Κρήτης και τον Δήμο Ηρακλείου, η κ. Μενδώνη αναφέρθηκε στη μελετητική πρόταση της Περιφέρειας Κρήτης, που ως φαίνεται υιοθετεί πλήρως και προβλέπει την εκτροπή της κυκλοφορίας από άλλη διαδρομή από το Βενιζέλειο ως τα Σπήλια πιθανόν μέσω της παλαιάς οδού από το Ενετικό Υδραγωγείο, ενώ στο πλάνο μπαίνουν πλέον, όπως γίνεται αντιληπτό, και βαθιές τομές στην περιοχή μπροστά από το Ανάκτορο, με εκκαθάριση και απαλλοτριώσεις ακινήτων. Εξ ου και το γεγονός ότι ζητήθηκε τεκμηριωμένο υπόβαθρο της παρούσας κατάστασης με κάθε νόμιμο και αυθαίρετο κτίσμα.
Όπως είπε η κ. Μενδώνη, η Κνωσός είναι ο δεύτερος σε επισκεψιμότητα αρχαιολογικός χώρος μετά την Ακρόπολη των Αθηνών και χρειάζεται αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών στους επισκέπτες. Η αυτοψία που έγινε παρουσία περιφερειάρχη Κρήτης και δημάρχου Ηρακλείου έχει να κάνει με τον σχεδιασμό που θα εφαρμοστεί σε βάθος τετραετίας για την Κνωσό.
«Ο περιβάλλων χώρος της Κνωσού χρειάζεται ριζική αναμόρφωση, καθώς σήμερα είναι διαμορφωμένος, και ο ευρύτερος χώρος σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να ανταποκριθεί στη σημασία και την ποιότητα αρχαιολογικού συνόλου», είπε, καταλήγοντας: «Επομένως, είναι αγαθή συγκυρία που και ο κ. περιφερειάρχης και ο κ. δήμαρχος κι εμείς στο υπουργείο Πολιτισμού είμαστε όλοι στην ίδια κατεύθυνση, να βελτιώσουμε την εικόνα αυτή του αρχαιολογικού χώρου».
Σειριακή εγγραφή
Προφανώς και ο προσανατολισμός της επίσκεψης της υπουργού το τελευταίο τριήμερο στην Κρήτη είχε να κάνει με την αναβάθμιση της Κνωσού και τα βήματα προς την UNESCO, καθώς στο πρόγραμμα που επισήμως ανακοινώθηκε από το υπουργείο Πολιτισμού, προαναγγέλλοντας την κάθοδο της κ. Μενδώνη στο Ηράκλειο, είχε οριστεί από την αρχή σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε χθες το απόγευμα για τις Ολοκληρωμένες Χωρικές Επενδύσεις (ΟΧΕ) των μινωικών ανακτορικών κέντρων, δηλαδή των μνημείων από την Κρήτη που με σειριακή εγγραφή θα μπουν στον κατάλογο του Κέντρου Παγκόσμιας Κληρονομιάς.
Η επίσκεψη Μενδώνη στην Κνωσό σχετίζεται άμεσα με τις παρεμβάσεις και τα βήματα για τον φάκελο στην UNESCO, ο οποίος δε θα περιλαμβάνει μόνο την Κνωσό, αλλά και άλλα πέντε μινωικά ανάκτορα στην Κρήτη, όπως των Μαλίων, της Ζωμίνθου, της Φαιστού, της Κυδωνίας και της Ζάκρου, επιλέγοντας τη σειριακή εγγραφή των σπουδαίων μνημείων ώστε να κατορθωθεί... το ακατόρθωτο εδώ και μία 20ετία, δηλαδή να ενταχθεί και η Κνωσός στην UNESCO!
Στη συζήτηση, όπως ανακοινώθηκε από κοινό δελτίο Τύπου που εξέδωσε ο Δήμος Ηρακλείου για την αυτοψία στην Κνωσό και τη σύσκεψη στο Πολιτιστικό Κέντρο για τα ενετικά τείχη που προηγήθηκε, «συμμετείχαν επίσης οι αντιπεριφερειάρχες Γωγώ Μηλάκη και Γιάννης Αναστασάκης, καθώς και υπηρεσιακά στελέχη της Περιφέρειας Κρήτης».
Το Δικταίο στο Ταμείο Ανάκαμψης
Να σημειωθεί ότι σήμερα η κ. Μενδώνη θα συναντήσει τον Αρχιεπίσκοπο Κρήτης κ.κ. Ευγένιο στον Άγιο Μηνά, όπου θα δοθούν 5 εκατ. ευρώ για την αναστήλωσή του, όπως ανακοίνωσε ο περιφερειάρχης Κρήτης Σταύρος Αρναουτάκης προχθές, ευρισκόμενος στη σύσκεψη της υπουργού στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου. Ακόμη σήμερα η κ. Μενδώνη θα έχει συνάντηση με τον δήμαρχο Οροπεδίου Γ. Αθανασάκη και τους υπευθύνους της “Δαίδαλος ΑΟΤΑ” κ. Γιώργο Μαυρογιάννη και κ. Βαγγέλη Κουτάντο για το Δικταίο Άντρο.
Πληροφορίες αναφέρουν ότι δρομολογείται η υπογραφή, ώστε το Δικταίο Άντρο να ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης.
Παραχώρηση των ενετικών τειχών στον Δήμο Ηρακλείου
Θετική για την παραχώρηση των ενετικών τειχών στον Δήμο Ηρακλείου υπήρξε η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, μετά τη σύσκεψη με τον δήμαρχο Ηρακλείου, δημοτικών υπηρεσιακών και πολιτικών παραγόντων. Η κ. Μενδώνη τόνισε ότι η προγραμματική συμφωνία θα γίνει υπό όρους και κριτήρια αλλά και προϋποθέσεις, που οφείλει ο Δήμος Ηρακλείου σε αυτή τη φάση να επεξεργαστεί, και μέσα σε αυτά θα συμπτυχθεί το θέμα της παραχώρησης και της προγραμματικής συμφωνίας.
Η υπουργός έκανε μάλιστα και ειδική αναφορά στην προγραμματική συμφωνία με τον Δήμο Ρόδου, που υπογράφτηκε το 2023, ενώ αναφερόμενη στην περίπτωση του Ηρακλείου, είπε ότι για πρώτη φορά τα τείχη παραχωρήθηκαν στον Δήμο Ηρακλείου το 1985, ωστόσο τώρα είναι πολύ πιο αυστηρό το θεσμικό πλαίσιο και για τη νέα συμφωνία που τίθεται υπό επεξεργασία ορίστηκε ραντεβού για υπογραφή αυτής μετά το Πάσχα ή τον Μάιο στο Ηράκλειο.
Την παρακολούθηση της προγραμματικής συμφωνίας θα αναλάβει μια επιτροπή αποτελούμενη από εκπροσώπους του Δήμου, της Περιφέρειας Κρήτης και του υπουργείου Πολιτισμού, με πρόεδρο τον δήμαρχο Ηρακλείου, όπως πρότεινε η υπουργός Πολιτισμού.
Αξίζει να σημειωθεί, όπως αναφέρει ανακοίνωση του Δήμου Ηρακλείου, «ότι παραμένει ανοιχτή η ατζέντα συνεργασίας μεταξύ του Δήμου Ηρακλείου και του υπουργείου Πολιτισμού, ατζέντα στην οποία περιλαμβάνονται σημαντικά ζητήματα, όπως είναι οι αθλητικοί χώροι επί των τειχών, οι χώροι στάθμευσης στην τάφρο, οι παρεμβάσεις του Δήμου Ηρακλείου σε περιοχές εντός των τειχών (λ. Καλοκαιρινού, Αγία Τριάδα, κ.α.), το κτήριο “Μίνως”, το Πολιτιστικό Συνεδριακό Κέντρο Ηρακλείου κ.ά. Θέματα για τα οποία η συζήτηση συνεχίζεται, τόσο σε πολιτικό όσο και σε υπηρεσιακό επίπεδο».
Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε με τη συμμετοχή του γενικού γραμματέα του υπουργείου Γιώργου Διδασκάλου, διευθυντών και υψηλόβαθμων στελεχών του υπουργείου, της διευθύντριας της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας Ηρακλείου Βάσως Συθιακάκη, των αντιδημάρχων Γιώργου Σισαμάκη, Νίκου Γιαλιτάκη, Στέλλας Αρχοντάκη-Καλογεράκη και Ρένας Παπαδάκη-Σκαλίδη, του προέδρου της ΔΕΠΑΝΑΛ Α.Ε. Κώστα Βαρβεράκη, της γενικής γραμματέως του Δήμου Μαρίας Σκραφνάκη, της προϊσταμένης της Διαχειριστικής Αρχής της Περιφέρειας Κρήτης Μαρίας Κασωτάκη και υπηρεσιακών στελεχών.