Πανελλήνιες 2024: Πώς διαχειριζόμαστε το άγχος των εξετάσεων; Οδηγός για γονείς και μαθητές

Οδηγό διαχείρισης άγχους για μαθητές της Γ' Λυκείου, ενόψει των Πανελληνίων εξετάσεων, που ξεκινούν μέσα στην εβδομάδα, καθώς και για τους γονείς τους, δημιούργησε η επιστημονική ομάδα του «Μαζί για το Παιδί». Πρόκειται για συμβουλές στους μαθητές που διαγωνίζονται φέτος στις πανελλαδικές εξετάσεις αλλά και του περιβάλλοντός τους, για τα προβλήματα άγχους.

Σύμφωνα με τους ειδικούς επιστήμονες του «Μαζί για το Παιδί», «το άγχος των εξετάσεων συνήθως πηγάζει από το συναίσθημα του φόβου, και πρωτίστως του φόβου της αποτυχίας. Μελέτες έχουν αποδείξει πως πίσω από το άγχος κρύβονται πεποιθήσεις σχετικά με το πόσο σημαντικό είναι για τα παιδιά ή και για τους άλλους να τα πάνε καλά και να πετύχουν. Με αποτέλεσμα, τα παιδιά να έχουν αγωνία για το ποιες θα είναι οι συνέπειες αν δεν τα καταφέρουν, ή αν θα αλλάξει ο τρόπος που τους βλέπουν οι σημαντικοί τους άνθρωποι, είτε αυτοί προέρχονται από το οικογενειακό ή και φιλικό περιβάλλον».

Πώς δημιουργήθηκε ο οδηγός για τις πανελλήνιες εξετάσεις

Η ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια του συμβουλευτικού κέντρου του "Μαζί για το Παιδί", Μάγια Μεταξοπούλου, σε συνέντευξή της στο ΑΠΕ-ΜΠΕ εξηγεί τους λόγους που οδήγησαν τους επιστήμονες στη αποτύπωση αυτού του οδηγού για τη διαχείριση του άγχους: "Στον οδηγό έχουμε αποτυπώσει συμβουλές για τους γονείς και τους εφήβους. Είναι αναμενόμενο πολλοί από τους εφήβους να δυσκολεύονται, καθώς το έχουν συνδυάσει με την μελλοντική τους ευτυχία και επιτυχία. Εμείς θέλουμε, πριν τις εξετάσεις αλλά και κατά την διάρκεια, να στεκόμαστε δίπλα στα παιδιά, είτε είμαστε οι καθηγητές τους, είτε οι γονείς. Να μιλάμε για το γεγονός, ότι υπάρχουν εναλλακτικές και ότι δεν αλλάζει ο τρόπος που βλέπουμε τους εφήβους, από ένα αποτέλεσμα. Πως ό,τι έχουν κατακτήσει με το διάβασμα τους και με τον κόπο τους είναι κτήμα τους και δεν το στερούνται αναλόγως του βαθμού, αυτό θέλουμε να τονίσουμε".

Οι ειδικοί επιστήμονες του "Μαζί για το Παιδί" έχοντας εμπειρία όλα τα χρόνια από την επικοινωνία με τους μαθητές, κατέληξαν σε μια σειρά από συμβουλές που έχει διαπιστωθεί πως ωφελούν αυτές τις δύσκολες στιγμές όπως είναι η φροντίδα για ελεύθερο χρόνο και η ποικιλία στις δραστηριότητες τους, η εκδήλωση των συναισθημάτων τους σε φίλους και σε ενήλικες με τους οποίους αισθάνονται ασφάλεια. Ακόμη όπως σημειώνεται στον οδηγό, τα παιδιά δεν πρέπει να αποφύγουν το άγχος τους καθώς όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά "προσπαθεί απλά να σας θυμίσει ότι θέλετε να τα πάτε καλά. Παρατηρήστε το και αφήστε το να φύγει μόνο του".

Αναφερόμενη στα θέματα συμβουλευτικής, η κ. Μεταξοπούλου επισημαίνει πως τα παιδιά χρειάζονται διαλλείματα από το καθημερινό διάβασμά τους: "Κάτι πάρα πολύ σημαντικό που ξεχνάμε είναι η ποικιλία στις δραστηριότητες, γιατί καθαρά νευρολογικά να το δούμε, ο εγκέφαλος μας όταν κάνει συνεχώς το ίδιο πράγμα επέρχεται γρηγορότερα η κούραση και επέρχεται και ένα τέλμα. Οπότε η φυσική δραστηριότητα είναι απαραίτητη. Ο καλός ύπνος είναι απαραίτητος, ενώ ένα εμπόδιο για το οποίο συχνά δεχόμαστε κλήσεις στην ειδική γραμμή, είναι η κατανάλωση ενεργειακών ποτών. Ίσως και το τσιγάρο που αφορά κάποιους εφήβους, όλα αυτά είναι διεγερτικά και επιτείνουν το άγχος, επομένως πάντα όταν μιλάμε με τους γονείς και τους εφήβους, τους τονίζουμε πως δεν γίνεται το σώμα να είναι μονίμως σε αυτή την διέγερση. Όπως και στο πιο ανθρώπινο κομμάτι της επαφής, τα παιδιά πρέπει να βγουν μια βόλτα, να αποφορτιστούν".

Σε ό,τι αφορά το οικογενειακό περιβάλλον των υποψηφίων και όπως αποτυπώνεται στον οδηγό διαχείρισης άγχους, οι γονείς δεν πρέπει να υποτιμούν τα συναισθήματα του παιδιού. Χρειάζεται διαρκής καθησυχασμός αναφέροντας πως δεν πειράζει ή πως δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας, δεν πρέπει να ασκούν υπερβολικό έλεγχο στην προσωπική και σχολική ζωή του παιδιού και φυσικά, να μην αποκλείουν ποτέ την πιθανότητα αποτυχίας. Σε καμία περίπτωση, επιμένουν οι ειδικοί, δεν πρέπει να κατηγορούμε και να κρίνουμε τα παιδιά ή να τα κατακλύζουμε με υπερβολικό αριθμό συμβουλών ή ιδεών για το τι μπορεί να γίνει καλύτερα.

Ο οδηγός είναι απόρροια των ερωτήσεων των ίδιων των υποψηφίων αλλά και των γονιών τους κατά την διάρκεια των κλήσεων που πραγματοποιούν οι ίδιοι στην τηλεφωνική γραμμή στήριξης του "Μαζί για το Παιδί" 11525, όλα αυτά τα χρόνια. Έως σήμερα άλλωστε, το "Μαζί για το Παιδί" παρέχει δωρεάν συμβουλευτικές υπηρεσίες σε γονείς, έφηβους και εκπαιδευτικούς, στηρίζοντας χιλιάδες οικογένειες σε θέματα που αφορούν τα παιδιά από 0 έως 18 ετών σε κάθε γωνιά της Ελλάδας.

Σύμφωνα με τους υπευθύνους, τα πιο δημοφιλή θέματα που απασχολούν όσους καλούν αυτή τη γραμμή, ειδικά την περίοδο πριν τις εισαγωγικές εξετάσεις, είναι οι τρόποι διαχείρισης του άγχους τους, η επικοινωνία στην οικογένεια, ενώ οι κλήσεις τους υπόλοιπους μήνες σχετίζονται ως επί τω πλείστον και με άλλα θέματα, γενικότερης φύσεως, σχετικά με την καθημερινότητα των παιδιών εντός και εκτός σχολικού περιβάλλοντος, όπως ο σχολικός εκφοβισμός.

Σε ερώτηση για το εάν έχει παρατηρηθεί εντονότερο το άγχος στα παιδιά, τα τελευταία χρόνια, η ψυχολόγος της Γραμμής 11525, αναφέρει: "Παρατηρούμε τον παλμό της κοινωνίας και διαπιστώνουμε ότι μετά από περιόδους -γενικότερα μιλώντας- οικονομικών υφέσεων, δίνεται μεγαλύτερη προσοχή στο κομμάτι της σταθερότητας και της επαγγελματικής αποκατάστασης. Για αυτό τον λόγο προσπαθήσαμε να συμπυκνώσουμε το περιεχόμενο των συμβουλευτικών που κάνουμε μέσω του τηλεφώνου σε αυτό τον οδηγό. Για παράδειγμα, όταν κάποιος έφηβος ή κάποια έφηβη μας καλεί επειδή δεν έχει γράψει όπως περίμενε, μας καλούν σε αναστάτωση. Εμείς τονίζουμε πως εξασφαλίζουμε ένα ήρεμο περιβάλλον, πως όλα μπορούν να συμβούν".

Αυτό που προκύπτει από όλα αυτά τα χρόνια λειτουργίας του "Μαζί για το Παιδί", τονίζει η κ. Μεταξοπούλου, είναι πως "τα σημάδια του άγχους δεν εμφανίζονται μόνο στις Πανελλήνιες, αλλά συνήθως εμφανίζονται αρκετά νωρίτερα. Πρέπει να κοιτάμε πάντα από νωρίς, ακόμη και από το Δημοτικό. Οι γονείς έχουν μεγάλο φορτίο. Πρέπει όμως να καταλάβουν πως πρέπει να καθησυχάζουν τα παιδιά, όχι να τα αγχώνουν ακόμη περισσότερο. Αυτή την περίοδο των εξετάσεων, έχουμε κατακόρυφη αύξηση των κλήσεων από μαθητές, ενώ την υπόλοιπη περίοδο τα περισσότερα τηλεφωνήματα γίνονται από γονείς: ποιος είναι ο ρόλος των γονέων, που εμπλέκονται, πως διαχειρίζονται καταστάσεις από το πως φροντίζω το παιδί κατά την βρεφική ηλικία μέχρι το πως μιλάνε στα παιδιά την περίοδο των εξετάσεων".