Καταργείται το «κράτα τα ρέστα» - Με ή χωρίς φιλοδώρημα

Κάποτε αρκούσε ένα απλό «κρατήστε τα ρέστα» ή «αυτά είναι για σας» για να συνεννοηθούν πελάτης και σερβιτόρος. Συνήθως, οι πελάτες στρογγυλοποιούσαν το ποσό που πλήρωναν, δίνοντας ένα μικρό φιλοδώρημα. Ωστόσο, σήμερα, με την επικράτηση των ψηφιακών πληρωμών, η διαδικασία αυτή έχει αλλάξει και γίνει πιο περίπλοκη. Αν και παλιότερα τα φιλοδωρήματα δίνονταν κυρίως σε εστιατόρια ή σε υπηρεσίες όπως κομμωτήρια, μανικιούρ ή ταξί, σήμερα οι πελάτες καλούνται να αφήσουν φιλοδώρημα και σε περιπτώσεις που αυτό δεν ήταν συνηθισμένο, όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα της Deutsche Welle.

Σε ένα πολυτελές ζαχαροπλαστείο στη λεωφόρο Κουρφιρστενταμ του Βερολίνου, για παράδειγμα, οι επιλογές στο POS είναι 7%, 10% και 20%. Μόνο με προσεκτικότερη ματιά μπορεί κανείς να δει ότι υπάρχουν και άλλες επιλογές, όπως «Εισάγετε ποσό» ή «Χωρίς φιλοδώρημα». Λίγο πιο κάτω, σε ένα προσεγμένο εστιατόριο μπέργκερ, το POS επικοινωνεί με τους πελάτες μόνο στα αγγλικά, προσφέροντας επιλογές 0%, 10%, 15%, 20% και 25%. 25%; Είναι υπερβολικό, αναλογιζόμενοι 2,38 ευρώ για ένα διπλό τσίζμπεργκερ που κοστίζει 9,50 ευρώ, σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα.

Στις ΗΠΑ, πολλά εστιατόρια πληρώνουν τους υπαλλήλους τους λιγότερο από τον κατώτατο μισθό, θεωρώντας ότι τα φιλοδωρήματα θα καλύψουν τη διαφορά. Αμερικανοί ερευνητές αποδίδουν την τάση για υψηλότερα φιλοδωρήματα στην περίοδο της πανδημίας. Μια μελέτη δείχνει ότι οι καταναλωτές ήταν πιο γενναιόδωροι στην αρχή της πανδημίας, στηρίζοντας τους διανομείς που επηρεάζονταν από τα περιοριστικά μέτρα και τα λοκντάουν. Ακόμα και μετά το τέλος της πανδημίας, τα υψηλότερα φιλοδωρήματα φαίνεται να παραμένουν.

«Οι πελάτες πλέον ενημερώνονται όχι μόνο ότι το κατάστημα περιμένει φιλοδώρημα, αλλά και το ποσό που θεωρεί κατάλληλο», λέει ο οικονομολόγος Κρίστιαν Τράξλερ. Ωστόσο, αν τα φιλοδωρήματα εμφανίζονται μόνο ως προκαθορισμένες επιλογές σε υπερβολικά υψηλά ποσά στο POS, κάποιοι πελάτες ίσως δώσουν περισσότερα χρήματα, αλλά ταυτόχρονα μπορεί να αυξηθεί ο αριθμός αυτών που δεν δίνουν τίποτα.

Στη Γερμανία, υπάρχουν ακόμα δοχεία για φιλοδωρήματα στα ταμεία. Ο οικονομολόγος Σάσα Χόφμαν επισημαίνει ότι οι πελάτες δίνουν λιγότερα φιλοδωρήματα όταν πληρώνουν με κάρτα, κάτι που επηρεάζει αρνητικά τα εισοδήματα των εργαζομένων στον τομέα της εστίασης και άλλες υπηρεσίες. Τα ωρομίσθια σε αυτούς τους τομείς δεν είναι ιδιαίτερα υψηλά και οι εργαζόμενοι βασίζονται στα φιλοδωρήματα ως πρόσθετο εισόδημα. Αν καταργηθούν τα φιλοδωρήματα, η εστίαση και παρόμοιοι τομείς θα γίνουν λιγότερο ελκυστικοί, επιδεινώνοντας την έλλειψη εργατικού δυναμικού. Υπάρχει επίσης ο κίνδυνος οι πελάτες να αισθανθούν πιεσμένοι να δώσουν φιλοδωρήματα που δεν θα έδιναν υπό άλλες συνθήκες, με αποτέλεσμα να νιώσουν ότι έδωσαν υπερβολικά πολλά.

Αν υπάρχουν διαθέσιμες επιλογές για 5%, 10% και 15%, η «τάση προς τη μέση» μπορεί να οδηγήσει τους πελάτες να δώσουν περισσότερα. Το «φαινόμενο του δολώματος» επίσης λειτουργεί, κάνοντας τα χαμηλότερα ποσοστά να φαίνονται πιο αποδεκτά, αλλά και πάλι ο πελάτης μπορεί να δώσει περισσότερα από ό,τι θα έδινε αν αποφάσιζε ελεύθερα.

Τα προβλήματα σχετικά με τα φιλοδωρήματα πιθανόν προκύπτουν επειδή δεν συζητάμε ανοιχτά για αυτά, ίσως επειδή φοβόμαστε μήπως θεωρηθούμε τσιγγούνηδες.