Σήμα κινδύνου για το νερό σε Αττική και σε νησιά - Φόβοι λειψυδρίας στο άμεσο μέλλον

Στα μέσα του περασμένου Απριλίου, μια είδηση από τη Μπογκοτά της Κολομβίας, έκανε τον γύρω του κόσμου ως ένας ιδιαίτερα κακός οιωνός για ολόκληρο τον πλανήτη. Στη πρωτεύουσα της Κολομβίας μιας πόλης 8 εκατομμυρίων κατοίκων, ανακοινώθηκε ότι το νερό θα δίνεται με δελτίο εξαιτίας της παρατεταμένης ξηρασίας και μεγάλης έλλειψης υδάτινων αποθεμάτων. Μάλιστα, σύμφωνα με τους υπολογισμούς το νερό στη περιοχή επαρκούσε μονάχα για 54 ημέρες.

Η υδροδότηση ξεκίνησε να διακόπτεται εκ περιτροπής για τουλάχιστον 24ωρες και ο δήμαρχος κάλεσε τους κατοίκους να πλένονται... ανά ζευγάρια. Το μήνυμα από την άλλη άκρη της Γης και πιο συγκεκριμένα από την Κολομβία, έφτασε ηχηρό και στη χώρα μας, η οποία φέτος είναι αντιμέτωπη με συνθήκες έντονης ξηρασίας και με μια σοβαρή λειψυδρία να βρίσκεται προ των πυλών. Η κατάσταση επιδεινώνεται μάλιστα από τις αυξανόμενες τουριστικές πιέσεις, από τις περιορισμένες φετινές βροχοπτώσεις και τις υψηλές θερμοκρασίες.

Σύμφωνα με την εφημερίδα «Τα Νέα» στα τέλη Μαΐου ολόκληρη η ελληνική επικράτεια χαρακτηριζόταν από το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Ξηρασίας, ως «σε κατάσταση προειδοποίησης», ενώ τμήματα της ήταν «σε κατάσταση συναγερμού». Τη δεδομένη χρονική στιγμή, σύμφωνα με τους επιστήμονες, η τεχνητή λίμνη του Μόρνου, από την οποία υδροδοτείται η Αττική, εμφανίζεται συρρικνωμένη κατά 15-20% σε σχέση με τη μέση τιμή των τελευταίων 14 ετών. Σύμφωνα επίσης με τα δορυφορικά δεδομένα που επεξεργάστηκε το climatebook, στις 2 Ιουλίου 2023, η συνολική έκταση της επιφάνειας της λίμνης ήταν περίπου 16,5 τετραγωνικά χιλιόμετρα, ενώ στις 26 Ιουνίου 2024 υπολογίστηκε σε περίπου 12,8 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Το ίδιο μάλιστα συμβαίνει και με τα αποθέματα νερού στο Μόρνο τα οποία είναι μειωμένα κατά 30% σε σχέση με πέρυσι. Συνολικά τα αποθέματα των ταμιευτηρίων της ΕΥΔΑΠ σε ολόκληρη τη χώρα ήταν μέχρι χθες σχεδόν 805 εκατ. κ.μ, ποσότητα μικρότερη κατά 24% σε σχέση με την αντίστοιχη μέρα του 2023 (περίπου 1.060 εκατ. κ.μ. νέρου)

Μονάδες αφαλάτωσης

Η Λέρος, κηρύχθηκε πριν από λίγες ημέρες σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης για ένα μήνα εξαιτίας της λειψυδρίας, με απόφαση της Γενικής Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας. Μιλώντας μάλιστα στα «ΝΕΑ» ο δήμαρχος Λέρου, Τιμόθεος Κωττάκης αποδίδει το πρόβλημα στην πλημμελή συντήρηση των μονάδων αφαλάτωσης του νησιού επιρρίπτοντας την ευθύνη στη προηγούμενη Δημοτική Αρχή. «Η μια μονάδα έχει τεθεί εκτός λειτουργίας από τον Οκτώβριο ενώ η δεύτερη παράγει 11κ.μ νερό την ώρα ενώ όταν λειτουργούσαν κανονικά είχαμε ημερήσια παραγωγή 2.000 κ.μ. Αναγκαστικά υπεραντλούμε τις γεωτρήσεις, οι οποίες λόγω της κλιματικής αλλαγής έχουν πολύ λίγο νερό και δεν επαρκούν- παλαιότερα επαρκούσαν χωρίς να χρησιμοποιούμε τις αφαλατώσεις. Αντιλαμβάνεστε ότι έχουμε θέμα. Ύστερα από καλή συνεργασία με τα υπουργεία Κλιματικής Αλλαγής και Νησιωτικής Πολιτικής αλλά και με την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου εξασφαλίστηκε χρηματοδότηση για τη συντήρηση των μονάδων αφαλάτωσης και για την αγορά μια νέας, όμως ώσπου να γίνουν όλα αυτά το υδροφόρο πλοίο του υπουργείου Εθνικής Άμυνας θα φέρνει νερό στο νησί από τη Ρόδο. Αναζητούμε και δεύτερο πλοίο για να καλυφθούν οι ανάγκες».

Το πρόβλημα ωστόσο δεν αφορά μόνο τη Λέρο. Σύμφωνα με τον Αντιδήμαρχο Λευκάδας Φίλιππο Σκληρό, το νησί αντιμετωπίζει φέτος σοβαρό κίνδυνο, καθώς η στάθμη του νερού στη κεντρική γεώτρηση έχει πέσει σε επίπεδα συναγερμού λόγω της παρατεταμένης ξηρασίας.

Διακοπές υδροδότησης ανακοινώθηκαν μάλιστα λόγω της λειψυδρίας και στο Μεγανήσι. «Η κλιματική αλλαγή είναι γεγονός, η μείωση των βροχοπτώσεων κατά τη διάρκεια του χειμώνα και οι νωρίς αυξημένες θερμοκρασίες έχουν ως αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση των υδάτινων αποθεμάτων. Πρόβλημα που πλέον αντιμετωπίζουμε και στη γεώτρηση της Βαυκερής, η οποία αποτελεί την κύρια πηγή υδροδότησης του Μεγανησίου» αναφέρει μεταξύ άλλων η ανακοίνωση της Δημοτικής Αρχής.

Σοβαρό πρόβλημα αντιμετωπίζει και η Χίος. «Η φετινή χρονιά είναι χειρότερη από πέρυσι«, λέει στα «ΝΕΑ» ο Κυριάκος Μυριαγκός, μέλος του ΔΣ της ΔΕΥΑ Χίου. «Αν συνεχιστεί έτσι, δεν ξέρω τι θα γίνει το 2025» λέει. «Το μεγαλύτερο πρόβλημα εντοπίζεται στη Νότια Χίο όπου βρίσκονται και τα χωριά της μαστίχας. Εκεί, στο φράγμα του Κατράρη, φέτος δεν μπήκε ούτε ένα λίτρο νερό. Ως το τέλος του καλοκαιριού το νερό θα έχει τελειώσει και θα έχουμε σοβαρό θέμα. Πρόβλημα εντοπίζεται, επίσης, στο Βροντάδος και στη περιοχή των Καμποχωρίων, οπού το νερό των γεωτρήσεων είναι πολύ λίγο και κακής ποιότητας. Και όλα αυτά ενώ η Χίος το καλοκαίρι υπερτριπλασιάζει τον πληθυσμό της φτάνοντας του 150.000 κατοίκους».

Χωρίς βροχές και χιόνια

Όπως εξηγεί στα «ΝΕΑ», ο διευθυντής Ερευνών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών Κώστας Λαγουβάρδος, η φετινή χρονιά ήταν πολύ κακή από πλευράς βροχοπτώσεων και χιονοπτώσεων για την Ελλάδα. Και ήταν η δεύτερη συνεχόμενη κακή χρονιά. Σε κάποιες περιοχές, συμπεριλαμβανομένης της Αθήνας, οι βροχές ήταν μειωμένες ακόμη και στο μισό.

«Τη φετινή υδρολογική περίοδο, σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας με εξαίρεση τη Δυτική Μακεδονία και την Ήπειρο, είχαμε περιορισμένες βροχοπτώσεις, ειδικά στις Κυκλάδες και στην Ανατολική Κρήτη. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι στις Μοίρες Ηρακλείου οι βροχοπτώσεις ήταν ίσες με το 40% της μέσης τιμής για τη δεκαετία 2010-19, στη Νεμέα και στον Πύργο ίσες με το 50%, στη Θεσσαλονίκη στο 52%, στον Άγιο Νικόλαο Κρήτης στο 55%, στην Αθήνα στο 57%, στην Τήνο στο 65% «επισημαίνει». «Για τα νησιά όπου ούτως ή άλλως οι βροχοπτώσεις είναι λίγες, μια κακή χρονιά προκαλεί σίγουρα πρόβλημα ενώ αρνητικό ρόλο παίζει και η χαμηλή χιονοκάλυψη που είχαμε φέτος στην Ελλάδα».