Ελλάδα SOS: Οι κατσαρίδες «Σβαρτσενέγκερ» στη Λάρισα και η πολιορκία από κουνούπια στην Επικράτεια

Ιπταμενες κατσαρίδες σε σμήνη και κουνούπια πολιορκούν την Ελλάδα. Στη Λάρισα εµφανίστηκε φέτος το είδος Periplaneta americana, µεγάλες κατσαρίδες οι οποίες µπορούν να πετάξουν. Στη Λάρισα διαγνώστηκε φέτος και το πρώτο κρούσµα λοίµωξης από τον ιό του ∆υτικού Νείλου, ο οποίος µεταδίδεται κυρίως µε το τσίµπηµα µολυσµένων κουνουπιών. Αλλά δεν πλήττεται µόνο η µεγαλύτερη πόλη της Θεσσαλίας από την έξαρση εντόµων στη χώρα.

Οι ιπτάµενες κατσαρίδες εµφανίστηκαν και στη Θεσσαλονίκη, ενώ σµήνη άλλων ειδών του εντόµου έχουν καταγραφεί σε Βόλο και Αττική, µεταξύ άλλων περιοχών. Τα κουνούπια, κάποια εξ αυτών του είδους τίγρης, πολιορκούν τους κατοίκους όλης της επικράτειας. Εντοµα καραντίνας, που περιλαµβάνονται στον κατάλογο επιβλαβών οργανισµών, έχουν παρατηρηθεί στην Κρήτη και στην Αθήνα. Είναι η κλιµατική αλλαγή υπαίτια;

«∆εν υπάρχουν αριθµητικά δεδοµένα, αλλά η γενικότερη εντύπωση είναι ότι έχουµε πολύ µεγάλους πληθυσµούς ιδιαίτερα σε κατσαρίδες, µυρµήγκια και κουνούπια», λέει στην «Καθημερινή» ο καθηγητής Εφαρµοσµένης Ακαρολογίας και Εντοµολογίας στο ΑΠΘ ∆ηµήτρης Κωβαίος. «Οι παρατεταµένης διάρκειας αυξηµένες θερµοκρασίες επηρεάζουν πάρα πολύ τον πληθυσµό των εντόµων», συνεχίζει, τονίζοντας πως αυτό δεν αφορά µόνο την πιο ζεστή άνοιξη και το καυτό καλοκαίρι, αλλά και τους ηπιότερους χειµώνες.

Οπως εξηγεί στην «Καθημερινή» ο Εµµανουήλ Ροδιτάκης, αναπληρωτής καθηγητής Γεωργικής Εντοµολογίας και Φαρµακολογίας στο Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήµιο, τα έντοµα είναι ποικιλόθερµα, οργανισµοί δηλαδή των οποίων οι βιοχηµικές αντιδράσεις εξαρτώνται από τη θερµοκρασία. «Αν κάνει κρύο, το σώµα τους θα είναι κρύο, αν κάνει ζέστη, θα είναι ζεστό», αναφέρει. Υπάρχουν έντοµα για τα οποία οι πολύ υψηλές θερµοκρασίες µπορούν να αποβούν θανατηφόρες, όπως κάποια κουνούπια. «Αλλά µια µεσοσταθµική αύξηση της θερµοκρασίας την άνοιξη µπορεί όντως να επηρεάσει την πληθυσµιακή πυκνότητα εντόµων», σηµειώνει.

Το βραδινό κουνούπι, π.χ., το ευνοούν οι ζεστές νύχτες, όταν η θερµοκρασία ξεπερνά τους 30 βαθµούς Κελσίου. Από την άλλη, το κουνούπι τίγρης είναι τροπικό έντοµο που δραστηριοποιείται την ηµέρα και θέλει ζεστές θερµοκρασίες, αλλά όχι ακραίες, για αυτόν τον λόγο ο παρατεταµένος καύσωνας του καλοκαιριού δεν το ευνοεί. Παρ’ όλα αυτά, από τον ∆εκέµβριο του 2022 ξεκίνησε να παρατηρείται η αδιάκοπη παρουσία του στη χώρα, λέει στην «Κ» ο Αντώνιος Μιχαηλάκης, προϊστάµενος του Εργαστηρίου Εντόµων και Παρασίτων Υγειονοµικής Σηµασίας στο Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο. «Ενώ η δράση του σταµατούσε κανονικά µέχρι τον Νοέµβριο, από τα τέλη του 2022 είδαµε για πρώτη φορά τον τίγρη να µη σταµατάει. Και ήρθε ο Ιανουάριος του 2024 και ο τίγρης δεν είχε σταµατήσει καθόλου, βρήκαµε µέχρι και αυγά του. Βλέπουµε κουνούπια τον χειµώνα που έχουν µέσα τον ιό του ∆υτικού Νείλου, που παραδοσιακά έσβηνε τον Σεπτέµβριο», προσθέτει.

Οι πολίτες, µε τη σειρά τους, µπορούν να δράσουν για να αποφύγουν τις εστίες αναπαραγωγής. Εχουµε τη λανθασµένη εντύπωση ότι ελλείψει βροχοπτώσεων δεν θα είχαµε κουνούπια, συµπληρώνει ο κ. Μιχαηλάκης, τονίζοντας πως στο αστικό περιβάλλον η αλόγιστη χρήση νερού δηµιουργεί µικροεστίες. «Το κέντρο της Αθήνας, π.χ., έχει κακά φρεάτια, κακές αποχετεύσεις, τις οποίες θα εκµεταλλευθεί το κουνούπι», εξηγεί, ενώ τα συγκεκριµένα είναι εύφορα περιβάλλοντα και για κατσαρίδες και τρωκτικά.

Στο σπίτι τους, οι πολίτες µπορούν να αδειάζουν συχνά το πιατάκι κάτω από τις γλάστρες και να φροντίζουν γενικά να µη συσσωρεύεται νερό στο µπαλκόνι ή στην αυλή, για να αποφεύγονται οι εστίες αναπαραγωγής των κουνουπιών, και να λαµβάνουν µέτρα καθαριότητας στον περιβάλλοντα χώρο τους, ή ακόµα και να καλύψουν τα σιφώνια τους, για να αποφύγουν τις κατσαρίδες και τα µυρµήγκια, λένε στην «Κ» οι ειδικοί.

Αλλά η κλιµατική αλλαγή δεν επηρεάζει την πληθυσµιακή πυκνότητα των εντόµων µόνο λόγω των αλλαγών στη θερµοκρασία. «Απόρροιά της ήταν και οι περυσινές πληµµύρες στη Θεσσαλία, ο οποίες επηρέασαν πάρα πολύ τον πληθυσµό των εντόµων και δηµιούργησαν κατάλληλα οικοσυστήµατα για την ανάπτυξη κουνουπιών και κατσαρίδων», σηµειώνει ο κ. Κωβαίος.