Φωτιές: Mega-γραφειοκρατία μετατρέπει σε μάστιγα τις megafires - Tα συστήματα που αργούν να έρθουν

Το νέο δόγμα του Πυροσβεστικού Σώματος ναι μεν εξουδετέρωσε δεκάδες επικίνδυνες πυρκαγιές και πέτυχε την ταχύτερη πρώτη απόκριση, όμως για ακόμα μία αντιπυρική περίοδο νικήθηκε από μια megafire (μεγαπυρκαγιά), που έφτασε μέσα στον αστικό ιστό της Αττικής.

Όπως αναφέρει ο «Ελεύθερος Τύπος» ακόμα και η αστραπιαία πρώτη απόκριση στον Βαρνάβα, που αποτελούσε στοίχημα του υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, δεν απέτρεψε τη δραματική εξάπλωση της πυρκαγιάς, με το Πυροσβεστικό Σώμα να αναζητά ξανά τη «φόρμουλα» αποτροπής της καταστροφής.

Πώς εντοπίζεται η φωτιά

Μέχρι να καταστεί εφικτή η απόκτηση των Συστημάτων Εγκαιρης Προειδοποίησης (Early Warning Systems) μέσω του «ΑΙΓΙΣ», ο εντοπισμός της φωτιάς γίνεται από drones, έμφορτα εναέρια μέσα πυρόσβεσης, ακόμα και από αεροπλάνα της γραμμής, ενώ οι ευρωπαϊκές ενισχύσεις συνεχίζουν να φτάνουν με καθυστέρηση. Ο αριθμός-ρεκόρ των εναέριων μέσων και η ταχύτερη προσέγγιση στα πύρινα μέτωπα δεν εξασφάλισαν την έγκαιρη κατάσβεση, λόγω προβληματικής κατανομής.

Μετεωρολογικές συνθήκες, ποσότητα καύσιμης ύλης, τοπογραφία, αλληλεπίδραση φωτιάς-καιρού. Αναλύοντας αυτές τις συνθήκες, το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών είχε τη δυνατότητα μέσω της εφαρμογής IRIS να ενημερώνει μέσα σε 20-30 λεπτά με e-mail το Πυροσβεστικό Σώμα, δίνοντας εξάωρη πρόβλεψη για την εξάπλωση και τη συμπεριφορά της πυρκαγιάς. Περίπου 60 με 70 λεπτά αργότερα, το Αστεροσκοπείο θα μπορούσε να ενημερώνει τους αξιωματικούς με 24ωρη πρόγνωση. Ομως, ύστερα από δύο χρόνια, το μνημόνιο συνεργασίας μεταξύ Πυροσβεστικού Σώματος και Εθνικού Αστεροσκοπείου μπήκε στο συρτάρι, με επιστήμονες να υποστηρίζουν ότι η Πολιτική Προστασία αγνοεί ένα από τα πιο κρίσιμα προγνωστικά «εργαλεία» που ενδεχομένως να είχαν αποτρέψει αρκετές μεγάλες πυρκαγιές.

Αντί για την ανάλυση της «συμπεριφοράς» της φωτιάς σε πραγματικό χρόνο, το Ενιαίο Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων και Διαχείρισης Κρίσεων, είτε κατά τη διάρκεια της εκάστοτε πυρκαγιάς είτε μετά την κατάσβεση, αναζητά με χρονοτριβή αυτά τα στοιχεία αποτύπωσης μέσω του συστήματος COPERNICUS της Ευρωπαϊκής Ενωσης και του EFFIS (Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφόρησης για τις Δασικές Πυρκαγιές).

«Η συνεργασία του Κέντρου Επιχειρήσεων του Πυροσβεστικού Σώματος με το Αστεροσκοπείο σταμάτησε πριν από δύο χρόνια. Το Πυροσβεστικό Σώμα από το Κέντρο Επιχειρήσεων έδινε το γεωγραφικό στίγμα της έναρξης της πυρκαγιάς και το Αστεροσκοπείο εξέταζε όλα τα δεδομένα -μορφολογία εδάφους, υγρασία, θερμοκρασία, άνεμοι και λοιπά- και έδινε εικόνα για την πιθανή πορεία και την εξάπλωση της πυρκαγιάς. Ήταν σημαντική βοήθεια», σημειώνει στον Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής ο Κώστας Τσίγκας, πρόεδρος της Ένωσης Αξιωματικών του Πυροσβεστικού Σώματος.

«Από αέρος πετούσε -και όχι σε όλες τις πυρκαγιές- το συντονιστικό ελικόπτερο της Πυροσβεστικής που έδινε εικόνα μέσω ασυρμάτου ή τηλεφωνικά και όχι με εικόνα πάντα (διότι δεν είχε πάντα καλό σήμα για να τη μεταφέρει). Τώρα αυτό συμβαίνει μέσω drones στην Αττική και σε κάποιες περιοχές ανά την επικράτεια που υπάρχουν μισθωμένα drones από τις πολιτικές περιφέρειες, καθώς επίσης και τα drones του Πυροσβεστικού Σώματος με την κωδική ονομασία «Ικαρος», αναφέρει ο πρόεδρος της Ενωσης Αξιωματικών του Πυροσβεστικού Σώματος, περιγράφοντας τη σημαντική συνδρομή των Μη Επανδρωμένων Εναέριων Μέσων στον γρήγορο εντοπισμό της πρώτης εστίας το φετινό καλοκαίρι.

Παρά το γεγονός ότι οι προηγούμενες ηγεσίες του υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας είχαν προαναγγείλει την τμηματική εγκατάσταση των Early Warning Systems (Συστήματα Εγκαιρης Προειδοποίησης), τα οποία θα έδιναν τη δυνατότητα στην Πολιτική Προστασία να αποκτήσει ένα «παράθυρο» έγκαιρης αντίδρασης σε περίπτωση πυρκαγιάς, μέχρι στιγμής η απόκτησή τους παραμένει «εγκλωβισμένη» σε γραφειοκρατικές διαδικασίες. Τα σύγχρονα βοηθήματα θα αποκτηθούν, μέσω του προγράμματος «ΑΙΓΙΣ», σε ορίζοντα πενταετίας και αναμένεται η ολοκλήρωση των απαραίτητων διαγωνισμών, για να δρομολογηθούν η αγορά και η εγκατάσταση.

Θερμικές κάμερες

Ανάμεσα στα νέα σύγχρονα μέσα υπήρχαν θερμικές κάμερες, αισθητήρες-ανιχνευτές καπνού με αλγόριθμο που θα εντόπιζαν έγκαιρα τις φωτιές που ξεσπούν σε μικτές ζώνες «συνύπαρξης» δάσους και αστικού ιστού και θα «συνελάμβαναν» ύποπτους και επίδοξους εμπρηστές. Μέχρι στιγμής, όμως, το μόνο πρόσθετο υποβοήθημα στην προσπάθεια έγκαιρης επέμβασης σε πυρκαγιές είναι τα drones και τα συστήματα «έξυπνης» πυρανίχνευσης, που έχουν τοποθετηθεί πιλοτικά, σε πυλώνες του ΑΔΜΗΕ.

«Το ΕΣΚΕΔΙΚ αυτήν τη χρονική στιγμή δέχεται εικόνα μόνο από τα drones, τα οποία εντοπίζουν καπνό και την έναρξη της πυρκαγιάς και στη συνέχεια δείχνουν την πορεία της πυρκαγιάς, την ένταση της, καθώς επίσης την καιόμενη βλάστηση ή τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν στο σημείο. Αλλά μέσα εντοπισμού είναι τα πυροφυλάκια, που είναι σε ψηλά σημεία στα βουνά, τα περιπολικά οχήματα του Π.Σ., της ΕΛΑΣ, του Στρατού και άλλα εθελοντικά που περιπολούν», σημειώνει ο Κώστας Τσίγκας.

Ενδεικτικό της δυσκολίας που υπάρχει στον εντοπισμό έναρξης φωτιάς εκτός Αττικής είναι το γεγονός ότι σε αρκετές πυρκαγιές, το Πυροσβεστικό Σώμα ενημερώνεται ακόμα και από… διερχόμενα αεροπλάνα της γραμμής. «Υπάρχουν πάρα πολλές περιπτώσεις όπου αεροπλάνα της γραμμής δίνουν καπνό σε νησιά και σε πολλές άλλες ηπειρωτικές περιοχές, ακόμη και στην Αττική. Κατά την καλοκαιρινή περίοδο κάποια ελικόπτερα ή και αεροσκάφη έμφορτα επιτηρούν περιοχές με υψηλό δείκτη επικινδυνότητας και σε πολλές περιπτώσεις εντοπίζουν καπνό και κάνουν ρίψη στην αρχική εστία της πυρκαγιάς», αναφέρει ο πρόεδρος της Ενωσης Αξιωματικών Πυροσβεστικού Σώματος.

Απόκριση σε χρόνο ρεκόρ

Στα 4 λεπτά έφτασε το πρώτο ελικόπτερο
Ωρα 15.02 και 18 δευτερόλεπτα. Drone της Πάρνηθας καταγράφει την έναρξη της πυρκαγιάς στον Βαρνάβα. Μόλις 4 λεπτά αργότερα, στις 15.06, εμφανίζεται το πρώτο ελικόπτερο και ένα λεπτό αργότερα προβαίνει σε ρίψη. Σε χρόνο-ρεκόρ, τα έμφορτα εναέρια μέσα που πραγματοποιούσαν περιπολίες στον αττικό ουρανό, λόγω του υψηλού δείκτη επικινδυνότητας, κατάφεραν να φτάσουν στο σημείο έναρξης της φωτιάς, με στόχο τον άμεσο περιορισμό της. Αυτό είχε συμβεί στα περισσότερα επικίνδυνα μέτωπα του φετινού καλοκαιριού, καθώς ο νέος σχεδιασμός της Πολιτικής Προστασίας είχε αποδώσει καρπούς, επιτρέποντας την ταχύτερη πρώτη απόκριση.

Ακραίες συνθήκες

Στη φωτιά του Βαρνάβα, όμως, οι θυελλώδεις άνεμοι έντασης 8 μποφόρ και οι έντονες κηλιδώσεις θα προκαλέσουν την άμεση ανάπτυξη της φωτιάς. Είναι ενδεικτικό ότι το πρώτο πυροσβεστικό όχημα, το οποίο έφτασε σε μόλις 10 λεπτά στο σημείο, εγκλωβίστηκε και παραδόθηκε στις φλόγες. Για περίπου 6 ώρες, 29 εναέρια μέσα πραγματοποιούσαν συνεχώς ρίψεις, όμως η πυρκαγιά είχε κινηθεί προς Μικροχώρι, Καλέντζι, Σταμάτα, Λίμνη Μαραθώνα, Γραμματικό, Μαραθώνα, δημιουργώντας ένα πύρινο «τόξο». Κατά τη διάρκεια της νύχτας η φωτιά έκανε παρακάμψεις και μέσω Ροδόπολης και Ραπεντώσας έφθασε στον Διόνυσο και από εκεί σε 14,5 λεπτά πέρασε στο Πεντελικό Ορος, απειλώντας Ντράφι, Διώνη, Νταού Πεντέλης, Καλλιτεχνούπολη, Δασαμάρι Ραφήνας και στη συνέχεια Νέα Μάκρη, Μαραθώνα και Γραμματικό.

«Παρά την ταχύτατη επιχειρησιακή απόκριση -το νέο δόγμα που σε συνδυασμό με την τεχνολογική υποστήριξη των drones όλο το καλοκαίρι εφαρμόστηκε σε εκατοντάδες πυρκαγιές που αντιμετωπίστηκαν- όταν επικρατούν ακραίες συνθήκες το πρόβλημα γίνεται ανυπέρβλητο. Είχαμε επίπεδο επικινδυνότητας 5 με ανέμους 7-8 μποφόρ, παρατεταμένη ξηρασία και σε περιοχή δύσβατη με τα χαρακτηριστικά αυτά – βουνό, δάσος, αλλά και οικισμοί, διάσπαρτα σπίτια. Δεν μιλάμε δηλαδή για μια απλή φωτιά που, δυστυχώς, ξέφυγε… Μιλάμε για το δυσκολότερο και πιο επικίνδυνο για όλους τους πυροσβέστες, επιχειρησιακούς και κατοίκους, σκηνικό. Αυτή είναι η πραγματικότητα και αυτήν αντιμετωπίσαμε», ανέφερε χαρακτηριστικά ο υπουργός Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, Βασίλης Κικίλιας.