Βία ανηλίκων: Δυστυχώς μεγαλώνουμε παιδιά χωρίς συναισθηματική νοημοσύνη και αξίες
Καθημερινά φαινόμενα βίας, ακόμα και ακραίας, μεταξύ ανηλίκων, δεν σταματούν να σοκάρουν την κοινωνία μας. Σε έκταση και ένταση, αποτελούν πρωτοφανή φαινόμενα και οι ειδικοί προσπαθούν να διερευνήσουν τι δεν έχει πάει καθόλου καλά με τα παιδιά μας, ώστε αυτά να εκφράζονται συχνά με εγκληματική βιαιότητα κατά συνομηλίκων τους, για ασήμαντες αφορμές.
Είναι κάτι παραπάνω από εμφανές, ότι αυτό που λείπει -δηλαδή αυτό που δεν τους δίδαξαν οι μεγαλύτεροι- είναι αυτό που η σύγχρονη ψυχολογία αποκαλεί «συναισθηματική νοημοσύνη», καθώς όσοι τη διαθέτουν, είναι βέβαιο ότι κάνουν πράξη ζωής την αρχή «μην κάνεις στον άλλον αυτό που δεν θέλεις να σου κάνουν». Αλλά αυτοί, όπως διαπιστώνουμε από το αστυνομικό δελτίο, μάλλον γίνονται όλο και λιγότεροι…
Η διαπίστωση ενός προβλήματος, λένε, είναι το ήμιση για τη λύση του. Εφόσον κατανοήσουμε την πραγματικότητα, και, κυρίως, την αιτία, για αυτό το έλλειμμα στον συναισθηματικό κόσμο των παιδιών, τότε ίσως να έχουμε διανύσει τον μισό δρόμο. Εάν δε εμφυσήσουμε στα παιδιά, αυτό που φαίνεται ότι τους λείπει, τότε ίσως -ή σίγουρα όπως εκτιμούν οι ειδικοί- χτυπήσουμε το πρόβλημα στη ρίζα του…
Η Πολύβια Γεράκη, Ψυχολόγος - Γνωσιακή Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεύτρια και συνεργάτιδα της ΕΛ.ΑΣ., έχει διαχειριστεί πλείστες όσες περιπτώσεις παιδικής ή νεανικής «αποκλίνουσας» -κυρίως παραβατικής με εκρήξεις βίας- συμπεριφοράς, και είναι σε θέση να σχηματίσει ολοκληρωμένη εικόνα για αυτόν τον τεράστιο κίνδυνο, για το παρόν, αλλά κυρίως για το μέλλον, της κοινωνίας μας.
Σε συνέντευξή της στο Newsbomb.gr, η ψυχολόγος ξεδιπλώνει όλα αυτά τα συμπεράσματα του «σκοτεινού» αυτού σημείου των καιρών μας, και το κυριότερο, προτείνει λύσεις, απευθυνόμενη τόσο στην κοινωνία γενικά, όσο και στους νέους γονείς ειδικότερα, προκειμένου το κακό να μην γίνει ανεπανόρθωτο, για τις ψυχές που ακόμα διαπλάθονται.
Όπως εξηγεί, αυτή η κοινωνική παθογένεια της ανεξέλεγκτης βίας των παιδιών, αποτελεί την κατάληξη μιας αλυσίδας καταστάσεων με το θλιβερό αποτέλεσμα αυτό, όπως έχει διαμορφωθεί η σύγχρονη ζωή, να έρχεται μάλλον… φυσιολογικά.
Αν μπορούμε να δώσουμε έναν «τίτλο» στην αιτία, αυτός θα ήταν η διαχρονική κρίση αξιών που χαρακτηρίζει την εποχή μας, που επιφέρει, σε συνδυασμό και με άλλους παράγοντες, την έλλειψη συναισθηματικής νοημοσύνης και την καλλιέργειά της.
Η Πολύβια Γεράκη διευκρινίζει:Η συναισθηματική νοημοσύνη αναφέρεται στο σύνολο των ακόλουθων ικανοτήτων: Αυτογνωσία, αυτορύθμιση, ενσυναίσθηση, καλλιέργεια κοινωνικών δεξιοτήτων και ικανότητα λήψης αποφάσεων. Η ενσυναίσθηση, δε, είναι να μπορώ να νιώσω τη συμπόνοια, να βρίσκομαι δηλαδή δίπλα στον συνάνθρωπο με συμπονετικό τρόπο.
«Αυτά θα πρέπει να καλλιεργηθούν πρωτίστως από την οικογένεια – τα συστατικά της οικογένειας όμως όπως την ξέραμε, σπάνια υπάρχουν πια», σημειώνει, και εξηγεί:
«Τα παιδιά έχουν ανάγκη από τρία πράγματα: Αγάπη, φροντίδα και αποδοχή. Αυτές οι ανάγκες όμως σήμερα εκπληρώνονται πολύ επιφανειακά στα παιδιά – η έμφαση δίνεται στο πρακτικό σκέλος της… επιβίωσης και στα… check list που πρέπει να κάνουν οι γονείς».
Γιατί συμβαίνει αυτό; «Ενώ οι γονείς είναι περισσότερο μορφωμένοι και ενημερωμένοι, είναι και περισσότερο «χαομένοι» , δηλαδή σε σύγχυση με τον δικό τους εαυτό και τις δικές τους ανάγκες. Δεν έχουν οι ίδιοι καλή επικοινωνία με τον σύντροφο τους και τα παιδιά τους. Ο χρόνος για την οικογένεια είναι πια λιγότερος, όχι μόνο στην ποσότητα αλλά και στην ποιότητα».
Και τελικά «αυτό που λείπει είναι η συναισθηματική σύνδεση, η επικοινωνία. Το να ενδιαφέρομαι να μάθω το παιδί μου, να ενδιαφέρομαι να μάθω για το παιδί μου. Έτσι, χάνεται η σύνδεση κι η εμπειρία – δεν διαμορφώνονται δεσμοί γονέων-παιδιών , κάτι το οποίο είναι πολύ σημαντικό και στη θεωρία της ψυχιατρικής».
«Τα παιδιά που προβαίνουν σε βία δεν είναι απαραίτητο ότι έχουν βιώσει βία. Μπορεί όμως να έχουν βιώσει αδιαφορία και παραμέληση», υπογραμμίζει η ψυχολόγος.
Κι αυτή η έλλειψη της σύνδεσης, ψυχικής και συναισθηματικής, όσο και η μη… διδαχή των αξιών που θα έπρεπε να έχουν τα παιδιά, είναι που προκαλεί επακόλουθα την απουσία της ενσυναίσθησης. Και το κακό είναι ότι αυτός ο «χαμένος χρόνος» στη σχέση των γονέων με το παιδί, αντικαθίσταται συνήθως με κάτι που κάνει τα πράγματα ακόμα χειρότερα…
Η Πολύβια Γεράκη περιγράφει: «Βλέπουμε ένα «παρκάρισμα» των παιδιών στην τεχνολογία. Όμως η μεγάλη χρήση τάμπλετ ενέχει και τον κίνδυνο του περιορισμού της ανάπτυξης των εγκεφαλικών λειτουργιών που είναι πολύ σημαντικές. Κι αυτές δεν αναπληρώνονται αργότερα». «Κι έτσι δεν αφήνεται το παιδί να βιώνει εμπειρίες και περιορίζεται σε ψηφιακό ερέθισμα», διευκρινίζει.
Έτσι, αποστεωμένα από συναισθήματα παιδιά, δεν μαθαίνουν ούτε να συμπονούν, ούτε τους κανόνες, ούτε και τα όρια…
Λύσεις, ωστόσο, υπάρχουν, αρκεί όπως αναφέρθηκε, να επέλθει πρώτα η συνειδητοποίηση του προβλήματος και ακολούθως, αν χρειαστεί, η βοήθεια της επιστήμης. Όχι για τα παιδιά. Για τους ενήλικες, που μεγαλώνουν παιδιά.
Δείτε τη συνέντευξη της Πολύβιας Γεράκη στο Newsbomb.gr:
Βίντεο/Φωτογραφίες: Χάρης Γκίκας