Η Γερμανία κατασκευάζει καταφύγια - Πού βρίσκονται στην Αθήνα (αναλυτικοί χάρτες)
Από τον Λυκαβηττό μέχρι την Καστέλα - Αυτά είναι τα μυστικά καταφύγια πολέμου στην Αθήνα
Αίσθηση προκάλεσε η είδηση πως η Γερμανία έχει καλέσει τους πολίτες να δημιουργήσουν καταφύγια στα σπίτια τους, λόγω της κρίσης στην Ουκρανία.
Μάλιστα, προ μηνών είχε γίνει και επιθεώρηση στα καταφύγια της Κρήτης μετά από διαβαθμισμένα σήματα μυστικών υπηρεσίων.
«Είμαστε από τους πρώτους Δήμους της Ελλάδας που συνέστησαν αυτοτελές Γραφείο Πολιτικής Άμυνας το 2023. Είμαστε σε επικοινωνία με την Αποκεντρωμένη, που είναι αρμόδια, και τις επόμενες ημέρες θα ενημερώσει προσωπικά τον δήμαρχο για τα σημεία που υπάρχουν τα καταφύγια, γιατί είναι διαβαθμισμένες πληροφορίες που δεν πρέπει να γνωστοποιούνται ούτε στον αντιδήμαρχο. Εμείς πρέπει να τα οργανώσουμε, να τα εξοπλίσουμε, να τα επανδρώσουμε. Αν χρειάζονται να μπουν κουβέρτες, ξηρά τροφή, νερό, θα το κάνουμε», δήλωσε σχετικά ο αντιδήμαρχος Πολιτικής Προστασίας και προϊστάμενος του Γραφείου Πολιτικής Άμυνας του Δήμου Ηρακλείου, Γιώργος Καραντινός.
«Αυτά είναι για την Εθνική Άμυνα και θα χρησιμοποιηθούν σε περίπτωση πολέμου. Είναι απευκταίο για επίθεση και ο πόλεμος έχει πάει σε οικονομικό επίπεδο. Έπρεπε να είναι πάντα οργανωμένα. Το θέμα είναι μη μας δώσουν πάλι αρμοδιότητα χωρίς απαραίτητους πόρους», κατέληξε ο ίδιος μιλώντας στο ΚΡΗΤΗ ΤV.
Αυτά είναι τα καταφύγια της Αθήνας
Με αφορμή αυτές τις ενέργειες από τον δήμο Ηρακλείου, ας θυμηθούμε που βρίσκονται ακριβώς βρίσκονται τα μεγάλα καταφύγια της ελληνικής πρωτεύουσας αλλά και πώς ακριβώς μοιάζουν.
Πιο συγκεκριμένα, την Αττική υπάρχουν αρκετά υπόγεια αντιαεροπορικά καταφύγια της εποχής του Β΄ Παγκοσμίου. Επίσημη καταγραφή τους προφανώς δεν υπάρχει, αν και στο διαδίκτυο υπάρχουν αρκετές πληροφορίες για την ύπαρξη τους.
Στην Αθήνα (Λυκαβηττός, Αρδηττός, Πολύγωνο κ.α.), στον Πειραιά (Προφ. Ηλίας, Καστέλα, Δραπετσώνα κ.α.), στα νότια προάστια (Ελληνικό, Βούλα, Γλυφάδα), στα βόρεια (Κηφισιά, Παπάγου, Ψυχικό), στο Σούνιο, στη Ραφήνα. Ανάμεσα σ' αυτά τα καταφύγια υπάρχουν μερικά όπως της «Μεγάλης Βρετανίας», του Μεγάρου της Εθνικής Ασφαλιστικής, της Τραπέζης της Ελλάδος, του Μετοχικού Ταμείου Στρατού και το υπόγειο του Μεγάρου του Αρείου Πάγου.
Το 1999 υπολογιζόταν ότι στην Ελλάδα σώζονταν περίπου 200 δημόσια καταφύγια. Τα περισσότερα, όπως προκύπτει από την έρευνα που είχε κάνει στο παρελθόν η εφημερίδα «Έθνος», βρίσκονταν στο χείλος της κατάρρευσης, κι όμως έχουν ακόμη έντονα τα σημάδια του παρελθόντος με χαραγμένα συνθήματα στους τοίχους ή και παλαιά αντικείμενα.
Το κτήριο της οδού Κοραή 4
Στο κτήριο της οδού Κοραή 4, της Εθνικής Ασφαλιστικής, στα δύο υπόγεια (έξι μέτρα κάτω από την επιφάνεια της γης) οι μηχανικοί Ε. Κριεζής και Α. Μεταξάς είχαν κατασκευάσει τα πιο σύγχρονα αντιαεροπορικά καταφύγια, με μεταλλικές πόρτες (γερμανικής προέλευσης) που έκλειναν αεροστεγώς, αλλά και επικοινωνία μεταξύ των 2 ορόφων με εσωτερικό κλιμακοστάσιο.
Στην Κατοχή εγκαταστάθηκαν στο μέγαρο διάφορες υπηρεσίες των γερμανικών στρατευμάτων κατοχής και η Kommandatur και τα υπόγεια αντιαεροπορικά καταφύγια μετατράπηκαν σε φυλακές. Στους χώρους αυτούς κρατήθηκαν πολλοί έλληνες πατριώτες , ενώ πέρασαν πολλοί έλληνες πολίτες κάθε ηλικίας, μέχρι και παιδιά 14 ετών, για ασήμαντα παραπτώματα. Σε όλη την έκταση των τοίχων του δευτέρου και σε περιορισμένο τμήμα του πρώτου υπογείου οι κρατούμενοι έγραφαν ή χάραζαν με όποιο αιχμηρό αντικείμενο είχαν στη διάθεσή τους μηνύματα, ονόματα, χρονολογίες και σχέδια, κληροδοτώντας στις επόμενες γενιές ανεξίτηλη την ιστορική μνήμη. Οι Γερμανοί έβαφαν επανειλημμένα τους τοίχους, οι οποίοι κάθε φορά ξαναγέμιζαν με μηνύματα.
Το υπόγειο καταφύγιο του Λυκαβηττού
Η στρατιωτική βάση του Λυκαβηττού κατασκευάστηκε πριν από τον πόλεμο του '40 και περιλάμβανε καταφύγιο, αλλά και θέσεις πολυβολείων λαξευμένες στο βράχο. Κατά τον πόλεμο χρησιμοποιήθηκε από τους Γερμανούς, ενώ μετά την απελευθέρωση παρέμεινε σε λειτουργία ως το 1970, κι έπειτα εγκαταλείφθηκε.
Το υπόγειο καταφύγιο του Λυκαβηττού κατασκευάστηκε γύρω στο 1936, κοντά στη σπηλαιοεκκλησιά των Αγ. Ισιδώρων. Εκτείνεται σε βάθος 100 μέτρων μέσα στο βράχο, διαθέτει δύο εισόδους, και είναι μεγαλύτερο και σε καλύτερη κατάσταση από το γνωστότερο μα εγκαταλειμμένο καταφύγιο του Αρδηττού. Συντηρημένο, φρεσκοβαμμένο, αλλά με φανερά τα σημάδια του χρόνου, με ρεύμα, τουαλέτες και λουτρά. Οι εγκαταστάσεις του περιλαμβάνουν επίσης: δύο μεγάλες αίθουσες και άλλες μικρότερες, διαδρόμους, πολυβολείο (φωλιά πολυβόλου), αποθηκευτικούς χώρους, συσκευές και αγωγούς εξαερισμού, δεξαμενές, πίνακες και διακόπτες ηλεκτρικού, τηλεφωνικό κέντρο της εποχής του.
Και οι δύο είσοδοι, καταλήγουν στην κεντρική μεγάλη αίθουσα όπου και στεγάστηκε το Αρχηγείο Αντιαεροπορικής Άμυνας για τις ανάγκες του πολέμου του 1940. Πιο συγκεκριμένα, η αρχική χρήση του ήταν στρατιωτική και ξεκίνησε όταν εγκαταστάθηκε εκεί το 1936 ή 1937 η Υπηρεσία Επιτήρησης Συναγερμού Αέρος Θαλάσσης και ο Σταθμός Ασυρμάτου, της διεύθυνσης Ραδιοτηλεγραφικής Υπηρεσίας του Πολεμικού Ναυτικού.
Σήμερα ο χώρος ανήκει στην υπηρεσία ΠΣΕΑ (Πολιτική Σχεδίαση Εκτάκτων Αναγκών) του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη (πρώην Δημοσίας Τάξεως).
Το καταφύγιο του Αρδηττού
Το καταφύγιο του Αρδηττού επιτάχθηκε από τους Γερμανούς κατά τη διάρκεια του πολέμου και με το τέλος του χρησιμοποιήθηκε σαν ορμητήριο των αντιστασιακών. Επί βασιλείας Παύλου αποτέλεσε βασιλικό καταφύγιο και ίσως εξαιτίας αυτού στη συνείδηση του κόσμου να επικράτησε η αντίληψη πως επικοινωνεί υπογείως με τα βασιλικά ανάκτορα.
Καταφύγιο Επτανήσων και Πιπίνου στην Κυψέλη
Στην πολυκατοικία των οδών Πιπίνου και Επτανήσων στην Κυψέλη, που χτίστηκε το 1938 σε σχέδια του αρχιτέκτονα Λεωνίδα Μπόνη για την οικογένεια του εφοπλιστή Βούλγαρη. Υπάρχει ένα ευρύχωρο υπόγειο καταφύγιο που μπορεί να φιλοξενήσει 63 άτομα και αποτελείται από μία κεντρική αίθουσα, δύο τουαλέτες, μία κουζίνα, ένα πλυσταριό και δύο μικρότερους βοηθητικούς χώρους.
Τα καταφύγια Βούλας - Γλυφάδας
Στα υπόγεια των εγκαταστάσεων του ΠΙΚΠΑ στη Βούλα υπάρχει καταφύγιο σε πάρα πολύ καλή κατάσταση, Διαθέτει διπλή είσοδο (και διπλή έξοδο) προς τους υπόγειους θαλάμους και διαδρόμους, οκτώ δωμάτια και δύο τουλάχιστον φωλιές για πολυβόλα. Τα τοιχώματα είναι κατασκευασμένα από λιθοδομή (πέτρα), ενώ η αψιδωτή (καμπυλωτή) οροφή από σκυρόδεμα (μπετόν). Κοντά στην έξοδο υπάρχει εγκατάσταση μιας τριπλής ανοικτής δεξαμενής νερού, υπάρχει πεπαλαιωμένη ηλεκτρική εγκατάσταση και ίχνη υδραυλικής εγκατάστασης.
Στην ίδια ευρύτερη περιοχή αλλά μέσα στα όρια της Γλυφάδας, υπάρχει ένα ακόμη (δίδυμο) καταφύγιο της εποχής του 1940. Το καταφύγιο της Γλυφάδας είναι σχεδόν πανομοιότυπο με αυτό της Βούλας, λίγο όμως μεγαλύτερο και εντελώς εγκαταλειμμένο και αφρόντιστο.
Το υπόγειο καταφύγιο του λόφου «Οχυρού» της Ραφήνας
Η ιστορία του οχυρού και του υπόγειου καταφυγίου της Ραφήνας ξεκινά την πρώτη Μαΐου του 1941 με την είσοδο των Γερμανών στην περιοχή, οι οποίοι κατασκεύασαν οχυρωματικά έργα για την επίβλεψη του παρακείμενου λιμένα στο λόφο Παναγίτσα που βρίσκεται νοτιοδυτικά από το κέντρο της πόλης της Ραφήνας και αποτελεί φυσική προέκταση των νοτιοανατολικών παρυφών του Πεντελικού όρους. Σήμερα καλύπτεται από πευκόφυτο δάσος που ονομάζεται Δάσος Οχυρό.
Για την ακρίβεια, πάνω στο λόφο δημιουργήθηκαν ανοικτές θέσεις πυροβόλων, αποθήκες, δεξαμενές, ορύγματα, καταλύματα και υπόγειες στοές. Παρόλο που κατασκευάστηκαν στις αρχές της δεκαετίας του '40, οι σήραγγες και οι αίθουσες διατηρούνται σε εξαιρετικά καλή κατάσταση.
Οι Γερμανοί έφυγαν από τη Ραφήνα στις 12 Οκτωβρίου του 1944, αφού φρόντισαν πρώτα να πάρουν τα πάντα από το λόφο του οχυρού, και φεύγοντας να τον ανατινάξουν. Η μεγάλη αυτή έκρηξη κατέστρεψε μεγάλο μέρος του, με αποτέλεσμα να μείνει μόνο ό,τι βλέπουμε σήμερα περπατώντας στο λόφο: ορύγματα, τάφροι, φυλάκια και οχυρωματικά έργα κάτω από τα δέντρα, αλλά και το υπόγειο αυτό καταφύγιο. Οι τσιμεντένιες στοές του έχουν μείνει ανέπαφες από την έκρηξη, αφήνοντάς μας ένα ακόμη αττικό δείγμα υπόγειας οχυρωματικής αρχιτεκτονικής του Β΄ Παγκοσμίου.
Διαθέτει τρεις εισόδους, η μία από τις οποίες, η κεντρική, είναι κλειδωμένη με βαριά πόρτα και πάνω είναι γραμμένο «ΚΑΤΑΦ. 2-3». Η ακριβής τοποθεσία του είναι στη Δραπετσώνα, απέναντι από τις δεξαμενές του Βασιλειάδη στο λιμάνι και δίπλα ακριβώς από την Πυροσβεστική. Είναι ένα αρκετά μεγάλο σύμπλεγμα υπόγειων διαδρόμων, που αποτελείται από δύο παράλληλες βασικές στοές και άλλες μικρότερες που τις συνδέουν μεταξύ τους, κάθετα προς αυτές, ενώ υπάρχουν και άλλες που είναι τυφλές (καταλήγουν σε βράχο). Υπάρχουν εσωτερικές μεταλλικές πόρτες και μερικά σημεία διαμορφωμένα και χτισμένα με σύγχρονα τούβλα.
Στο μεγαλύτερο μέρος τους οι γαλαρίες αυτές είναι λαξευμένες σε βράχο και μάλιστα σε κάποια σημεία πολύ σαθρό, κάτι που έχει ως αποτέλεσμα μεγάλα τμήματα της οροφής να έχουν σε διάφορες θέσεις καταπέσει, καθιστώντας την πρόσβαση αρκετά επικίνδυνη – ίσως να επρόκειτο για στοές παλιού λατομείου. Την εποχή του Μεταξά που άρχισαν να κατασκευάζονται τα καταφύγια (τέλη δεκαετίας του 1930), ανακατασκευάστηκε και το συγκεκριμένο, μέρος των στοών του οποίου σήμερα είναι επενδυμένες από οπλισμένο σκυρόδεμα και διαθέτουν παλαιές εγκαταστάσεις φωτισμού και ύδρευσης. Υπάρχει μια μικρή μεταλλική υδατοδεξαμενή, που συνδέεται με ένα σωλήνα τροφοδοσίας, κι έναν άλλο που καταλήγει σε μια βρύση. Επίσης, παλαιές εγκαταστάσεις ηλεκτροδότησης στα τσιμεντένια τοιχώματα.
Το διώροφο εγκαταλειμμένο καταφύγιο της Καστέλας
Kαταφύγιο, κρυμμένο στο κέντρο της Καστέλας, που φαίνεται να έχει κατασκευαστεί την εποχή του Μεταξά. Η ιδιαιτερότητά του είναι η εξής: είναι ισόγειο διώροφο, αλλά και υπόγειο ταυτόχρονα, έχοντας κατασκευαστεί στα πρανή ενός υψώματος. Το συγκεκριμένο καταφύγιο καλύπτει σχετικά μικρή επιφάνεια (γι' αυτό και διώροφο) αλλά διαθέτει υδραυλικές εγκαταστάσεις και ρεύμα (βρύσες, τουαλέτες, φωτισμός), που βρίσκονται σε πολύ κακή όμως κατάσταση σήμερα, ερειπωμένα και κατεστραμμένα.Σκάλες συνδέουν τα δύο κύρια επίπεδα μεταξύ τους, αλλά και άλλους συγκεκριμένης σημασίας χώρους του επάνω ορόφου, που βρίσκονται λίγο ψηλότερα (WC, δεξαμενή νερού).
Διαβάστε εδώ αναλυτικά για τα καταφύγια στην υπόλοιπη Ελλάδα
Το υπόγειο πολεμικό καταφύγιο του Προφήτη Ηλία
Ένα άλλο υπόγειο πολεμικό καταφύγιο που κατασκευάστηκε για τις ανάγκες του Β΄ παγκοσμίου βρίσκεται στον λόφο του Προφήτη Ηλία. Είναι ένα μικρό αντιαεροπορικό καταφύγιο, χωρίς ιδιαίτερα μεγάλους χώρους, αφού στην ίδια περιοχή υπάρχει και το προηγούμενο της Καστέλας, με το οποίο μοιάζουν κατασκευαστικά (όχι αρχιτεκτονικά), αλλά αυτό εδώ δεν διατηρεί τις εγκαταστάσεις του (υδραυλικά, ηλεκτρικά κλπ.). Τα τοιχώματα των στοών του είναι λιθόκτιστα και η οροφή τους τοξωτή από μπετόν. Στους υπόγειους διαδρόμους καταλήγουν περίπου 50 σκαλοπάτια, που οδηγούν γύρω στα 10-12 μέτρα κάτω από την επιφάνεια.
Δείτε φωτογραφίες από τα καταφύγια της Αθήνας στη Gallery του Newsbomb.gr
Δραματική έκκληση από Σκανδιναβικές χώρες: Μετρητά για μια εβδομάδα πρέπει να έχουν οι πολίτες
Εκατομμύρια Σουηδοί θα αρχίσουν να λαμβάνουν αντίγραφα ενός φυλλαδίου που θα συμβουλεύει τον πληθυσμό πώς να προετοιμαστεί και να αντιμετωπίσει σε περίπτωση πολέμου ή άλλων απροσδόκητων κρίσεων. Το φυλλάδιο «Εάν έρθει κρίση ή πόλεμος» έχει ενημερωθεί πριν από έξι χρόνια εξαιτίας αυτού που η κυβέρνηση στη Στοκχόλμη αποκαλεί επιδείνωση της κατάστασης ασφάλειας,λόγω της πλήρους εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία. Είναι επίσης διπλάσιο σε μέγεθος.
Η γειτονική Φινλανδία δημοσίευσε επίσης τις δικές της ανανεωμένες συμβουλές στο Διαδίκτυο σχετικά με την «προετοιμασία για περιστατικά και κρίσεις». Ενώ και οι Νορβηγοί έλαβαν επίσης πρόσφατα ένα φυλλάδιο που τους παροτρύνει να είναι έτοιμοι να τα καταφέρουν μόνοι τους για μια εβδομάδα σε περίπτωση ακραίων καιρικών συνθηκών, πολέμου και άλλων απειλών.
Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, η υπηρεσία διαχείρισης εκτάκτων αναγκών της Δανίας δήλωσε ότι έστειλε email σε ενήλικες Δανούς με λεπτομέρειες σχετικά με το νερό, τα τρόφιμα και τα φάρμακα που θα χρειάζονταν για να ξεπεράσουν μια κρίση για τρεις ημέρες. Σε μια λεπτομερή ενότητα για τη στρατιωτική σύγκρουση, το φινλανδικό ψηφιακό φυλλάδιο εξηγεί πώς θα αντιδρούσαν η κυβέρνηση και ο πρόεδρος σε περίπτωση ένοπλης επίθεσης, τονίζοντας ότι οι αρχές της Φινλανδίας είναι «καλά προετοιμασμένες για αυτοάμυνα».
Η Σουηδία εντάχθηκε στο ΝΑΤΟ μόλις φέτος, αποφασίζοντας όπως η Φινλανδία να υποβάλει αίτηση μετά την έναρξη του πολέμου της Μόσχας το 2022. Η Νορβηγία ήταν ιδρυτικό μέλος της δυτικής αμυντικής συμμαχίας. Σε αντίθεση με τη Σουηδία και τη Νορβηγία, η κυβέρνηση του Ελσίνκι αποφάσισε να μην εκτυπώσει ένα αντίγραφο για κάθε σπίτι, καθώς «θα κόστιζε εκατομμύρια» και μια ψηφιακή έκδοση θα μπορούσε να ενημερωθεί πιο εύκολα.
«Έχουμε στείλει 2,2 εκατομμύρια αντίτυπα σε χαρτί, ένα για κάθε νοικοκυριό στη Νορβηγία», είπε ο Tore Kamfjord, ο οποίος είναι υπεύθυνος για την εκστρατεία προετοιμασίας στη Νορβηγική Διεύθυνση Πολιτικής Προστασίας (DSB).
Η «λίστα ασφαλείας» της Νορβηγίας περιλαμβάνει τρόφιμα και φάρμακα μακράς διαρκείας, συμπεριλαμβανομένων των δισκίων ιωδίου. Στις λίστες των αντικειμένων που πρέπει να φυλάσσονται στο σπίτι περιλαμβάνονται τρόφιμα μακράς διάρκειας, όπως τενεκέδες με φασόλια, ενεργειακές μπάρες και ζυμαρικά, καθώς και φάρμακα, όπως ταμπλέτες ιωδίου για το ακραίο -αλλά υπαρκτό για κάποιους σενάριο- πυρηνικού ατυχήματος.
Το Όσλο έστειλε μια παλαιότερη έκδοση το 2018, αλλά ο Kamfjord είπε ότι η κλιματική αλλαγή και τα πιο ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως οι πλημμύρες και οι κατολισθήσεις, είχαν αυξήσει τους κινδύνους. Για τους Σουηδούς, η ιδέα ενός βιβλιαρίου έκτακτης ανάγκης δεν είναι κάτι καινούργιο. Η πρώτη έκδοση του "If War Comes" δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια του Β 'Παγκοσμίου Πολέμου και ενημερώθηκε κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου.
Αλλά ένα μήνυμα έχει αλλάξει: «Εάν η Σουηδία δεχθεί επίθεση από άλλη χώρα, δεν θα τα παρατήσουμε ποτέ. Όλες οι πληροφορίες που υποστηρίζουν ότι θα σταματήσει η αντίσταση είναι ψευδείς». Δεν ήταν πολύ καιρό πριν που η Φινλανδία και η Σουηδία εξακολουθούσαν να είναι ουδέτερα κράτη, αν και η υποδομή και το «ολικό αμυντικό σύστημα» τους χρονολογούνται από τον Ψυχρό Πόλεμο.
Ο υπουργός Πολιτικής Άμυνας της Σουηδίας Carl-Oskar Bohlin είπε τον περασμένο μήνα ότι καθώς το παγκόσμιο πλαίσιο είχε αλλάξει, οι πληροφορίες για τα σουηδικά νοικοκυριά έπρεπε επίσης να αντικατοπτρίζουν τις αλλαγές. Νωρίτερα αυτό το έτος προειδοποίησε ότι «θα μπορούσε να υπάρξει πόλεμος στη Σουηδία», αν και αυτό θεωρήθηκε ως αφύπνιση επειδή ένιωθε ότι οι κινήσεις προς την ανοικοδόμηση αυτής της «ολικής άμυνας» προχωρούσαν πολύ αργά.
Λόγω των συνόρων που μοιράζεται με τη Ρωσία και της εμπειρίας της στον πόλεμο με τη Σοβιετική Ένωση στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η Φινλανδία διατηρούσε πάντα υψηλό επίπεδο άμυνας. Η Σουηδία, ωστόσο, μείωσε τις υποδομές της και μόλις τα τελευταία χρόνια άρχισε να προετοιμάζεται ξανά.
Οι οδηγοί περιλαμβάνουν οδηγίες για το τι πρέπει να κάνουν σε περίπτωση διαφόρων σεναρίων και ζητούν από τους πολίτες να βεβαιωθούν ότι μπορούν να φροντίσουν μόνοι τους τον εαυτό τους, τουλάχιστον αρχικά, σε περίπτωση κρίσης. Οι Φινλανδοί ερωτώνται πώς θα τα κατάφερναν χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα για μέρες συνεχόμενες με χειμερινές θερμοκρασίες τόσο χαμηλές όσο -20 βαθμούς Κελσίου.
Η λίστα περιλαμβάνει επίσης ταμπλέτες ιωδίου, καθώς και εύκολα τρόφιμα, τροφές για κατοικίδια και εφεδρική τροφοδοσία. Η σουηδική λίστα ελέγχου συνιστά πατάτες, λάχανο, καρότα και αυγά μαζί με κονσέρβες σάλτσας μπολονέζ και έτοιμες σούπες.
Σχετικές ειδήσεις
Trending
.jfif)
