Από τη δίκη του Φιλιππίδη στη δίκη της Φρύνης: Όταν η Δικαιοσύνη επηρεάζεται από την «αισθητική»

Γράφει ο Τάλως Φουράκης

Η παρατήρηση του εισαγγελέα στην δίκη του Πέτρου Φιλιππίδη, ως μέρος του σύγχρονου δικαστικού διαλόγου, προκαλεί προβληματισμό σχετικά με τη στάση και την προσέγγιση της δικαιοσύνης, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις ευαίσθητων εγκλημάτων, όπως οι απόπειρες βιασμού. Ο δικαστής βρίσκεται, αν μη τι άλλο, σε πλάνη με την δήλωσή του:

«Στη Γαλλία έχουν 51 βιασμούς, εδώ έχουμε μια απόπειρα, μην τρελαθούμε κιόλας». Στη συνέχεια, ρώτησε: «Ρωτούσε την κοπέλα τι βρακί φορούσε, αν ήταν κανονικό ή αν ήταν τάνγκα. Δηλαδή, αν ήταν τάνγκα ή αν δεν φορούσε καθόλου, θα έφταιγε η κοπέλα;» (Χωρίς σχόλιο).Εδώ δεν δικάζεται το ωραίο αλλά η βία που άσκησε κάποιος σε μια γυναίκα.

Ωστόσο, μια γυναίκα που είναι όμορφη μπορεί να δημιουργήσει πλάνη ακόμα και στους αδέκαστους δικαστές. Πότε έχει ξανασυμβεί κάτι τέτοιο;

Ας δούμε την αντιπαραβολή με τους δικαστές της δίκης της Φρύνης, όπως περιγράφονται από τον Αθήναιο.Στο βιβλίο των «Δειπνοσοφιστών», Αθήναιος περιγράφει την δίκη της Φρύνης, η οποία ήταν κατηγορούμενη για ασέβεια.

Στην αφήγηση, αναφέρεται ότι η Φρύνη σώθηκε όταν ο συνήγορός της, Υπερείδης, αποκάλυψε τα κάλλη της στους δικαστές, προκαλώντας τον θαυμασμό τους. Η υπόθεση αυτή εγείρει θέματα σχετικά με την αντικειμενικότητα και την συναισθηματική επιρροή στους δικαστές, δεδομένου ότι η τελική απόφαση βασίστηκε όχι στα αποδεικτικά στοιχεία, αλλά στην αισθητική αντίδραση των δικαστών.

Σχέση με τους σημερινούς δικαστές

1. Πλαίσιο Δικαίου: Στην δίκη της Φρύνης, οι δικαστές φαίνεται να επηρεάστηκαν περισσότερο από εξωδικαστικούς παράγοντες (όπως η φυσική εμφάνιση), παρά από τα δεδομένα της υπόθεσης. Σήμερα, παρά την ύπαρξη αυστηρών νομικών πλαισίων, παρατηρούνται περιπτώσεις όπου τα σχόλια ή οι αποφάσεις φαίνονται να αγνοούν τη σοβαρότητα των περιστάσεων.
2. Κοινωνικές Επιρροές: Η περίπτωση της Φρύνης αντικατοπτρίζει την κοινωνική διάσταση της δικαιοσύνης στην αρχαιότητα, όπου οι αξίες της εποχής μπορούσαν να επηρεάσουν τις αποφάσεις. Στην σύγχρονη εποχή, σχόλια όπως του εισαγγελέα φανερώνουν πώς οι κοινωνικές αντιλήψεις (ή προκαταλήψεις) εξακολουθούν να διεισδύουν στην ερμηνεία του νόμου.
3. Αντικειμενικότητα και Ευθύνη: Στην αρχαία Ελλάδα, το δικαστικό σώμα δεν είχε την ίδια θεσμική αυστηρότητα με την σημερινή δικαιοσύνη, αλλά οι δύο περιπτώσεις δείχνουν ότι η ανθρώπινη φύση μπορεί να υπονομεύσει την αντικειμενικότητα, είτε πρόκειται για αισθητικά κριτήρια είτε για φαινομενική υποβάθμιση σοβαρών εγκλημάτων.

Η δίκη της Φρύνης προσφέρει έναν καθρέφτη για να εξετάσουμε την διαχρονική πρόκληση της ανθρώπινης αδυναμίας στην απονομή δικαιοσύνης.

Στην περίπτωση της σημερινής δήλωσης του εισαγγελέα, παρατηρούμε ότι η ελαχιστοποίηση της σοβαρότητας ενός εγκλήματος μπορεί να είναι εξίσου προβληματική με την υποχώρηση σε συναισθηματική επιρροή.

Περίληψη στην δίκη της Φρύνης: Η Φρύνη από τις Θεσπιές κατηγορήθηκε από τον Ευθία για έγκλημα που επέσυρε θανατική ποινή, αλλά αθωώθηκε. Ο Υπερείδης, βλέποντας ότι οι δικαστές θα την καταδίκαζαν, αποκάλυψε τα στήθη της για να προκαλέσει τον οίκτο και τον φόβο θεού, σώζοντάς την. Μετά τη δίκη, θεσπίστηκε νόμος που απαγόρευε την πρόκληση συναισθημάτων λύπης ή την εμφάνιση κατηγορουμένων γυμνών.Η ομορφιά της ενέπνευσε τον Απελλή για την «Αφροδίτη Αναδυομένη» και τον Πραξιτέλη για την «Αφροδίτη της Κνίδου».

Ο Πραξιτέλης, ερωτευμένος μαζί της, έπλασε και το άγαλμα του Έρωτα, αφιερωμένο στη Φρύνη. Στις εορτές των Ελευσίνιων και Ποσειδώνιων, μπροστά σε όλους, έλυνε τα μαλλιά και βουτούσε στη θάλασσα, ενισχύοντας τον μύθο γύρω από τη θεϊκή της μορφή.

Σχετικές ειδήσεις

• Πώς αντιμετωπιζόταν το έγκλημα σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων στην αρχαία Ελλάδα;
• Το Ηρώδειο που θα πας, ξέρεις με τι χρήματα έγινε;