Το Ελληνο-Βλαχο-Αλβανικό λεξικό του Καβαλιώτη στα Τίρανα

Σύμφωνα με δημοσιεύματα του αλβανικού Τύπου, πρόκειται για το έργο «Πρωτοπειρία», το μοναδικό αυθεντικό αντίτυπο του οποίου βρίσκεται στη Ρουμανία.

Το έργο του Καβαλιώτη περιέχει τρίγλωσσο Ελληνο-Βλαχο-Αλβανικό λεξικό, γραμμένο με ελληνικούς χαρακτήρες και, όπως αναφέρουν στα σχετικά δημοσιεύματά τους οι εφημερίδες “Panorama” και “Shekulli”, έχει μεγάλη σημασία για την αλβανική γλώσσα.

Ο Θεόδωρος Αναστασίου (1718-1789) ήταν Μακεδόνας λόγιος, από τις σημαντικότερες πνευματικές μορφές του ελληνικού κόσμου τον 18ο αιώνα. Γεννήθηκε, στην Καβάλα,[1] γιαυτό και ονομάστηκε Καβαλιώτης.

Λόγω της ευφυίας του και της κλίσης του προς τα γράμματα, το Σωματείο των Χαλκέων τον έστειλε στα Γιάννενα για να μαθητεύσει στον Ευγένιο Βούλγαρη.

Αφού μαθήτευσε εκεί αρκετό καιρό, ακολούθησε τον Βούλγαρη και στην Κοζάνη για να συνεχίσει τις σπουδές του. Αργότερα πήγε στη Μοσχόπολη (Αλβανία περιοχή Βορείου Ηπείρου), όπου έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του, και για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα (1743-1769) διετέλεσε καθηγητής και διευθυντής (από το 1750) μιας από τις πιο γνωστές ελληνικές σχολές του 18ου αιώνα, της Νέας Ακαδημίας. Παντρεύτηκε και χειροτονήθηκε ιερέας.

Μετά από λίγο ονομάστηκε μέγας πρωτοπαπάς. Αφού δίδαξε για πολλά χρόνια, πήγε στην Πόλη και διορίστηκε από τον Πατριάρχη ιεροκήρυκας της πρώτης Ιουστινιανής Αχριδών. Αποδήμησε στη Γερμανία αναζητώντας περαιτέρω μόρφωση. Επέστρεψε στην Μοσχόπολη και απεβίωσε το το 1786.