1985: Η αιματοβαμμένη επέτειος του Πολυτεχνείου
Οι «σοσιαλιστές» είναι στην εξουσία με σύνθημα «για ακόμα καλύτερες μέρες» και με άγρια οικονομικά μέτρα.
Υπουργοί δημόσιας τάξης: Θ. Τσούρας, Μ. Κουτσόγιωργας.
«Τραγωδία: Αστυνομικός εκτελεί 15χρονο στα Εξάρχεια». Ένας από τους πιο χαρακτηριστικούς τίτλους με τους οποίους την επομένη κυκλοφορούν οι εφημερίδες της εποχής. Η φωτογραφία με τον αιμόφυρτο 15χρονο μαθητή Μιχάλη Καλτεζά νεκρό στο έδαφος, κάνει το γύρω του κόσμου.
Φωτογραφίες με μαθητές να συμμετέχουν στις πορείες για την «μαύρη επέτειο» του Πολυτεχνείου. Τιμούν όλοι τον αγώνα των φοιτητών που έχασαν τη ζωή τους, εξεγερμένοι κατά της Χούντας των Συνταγματαρχών.
Από τη γιορτή της Δημοκρατίας… στην τραγωδία
Ο αστυνομικός Αθανάσιος Μελίστας πυροβόλησε στο πίσω μέρος του κεφαλιού, από απόσταση είκοσι περίπου μέτρων, τον Μιχάλη Καλτεζά στην οδό Στουρνάνη στα Εξάρχεια, καθώς ο νεαρός έτρεχε μαζί με άλλους διαδηλωτές για να διαφύγουν, αφού προηγουμένως σταθμευμένη κλούβα της αστυνομίας τυλίγεται στις φλόγες μετά από επίθεση.
Ακολουθεί η κατάληψη του Φυσικείου (Παλιό Χημείο) στη Σόλωνος και το Πολυτεχνείο. Την επομένη δίνεται άδεια στην ΕΛ.ΑΣ., από την Επιτροπή Πανεπιστημιακού Ασύλου, για επέμβαση στο Φυσικείο. Πραγματοποιείται εισβολή με χρήση δακρυγόνων και οι αστυνομικοί συλαμβάνουν 37 άτομα. Η κατάληψη του Πολυτεχνείου λήγει μετά από διαπραγματεύσεις, χωρίς επεισόδια.
Αυτόπτες μάρτυρες περιγράφουν τα γεγονότα
Στην οδό Στουρνάρη περί της 11.40 το βράδυ βρίσκεται ο Αθανάσιος Μελίστας. Κάθεται μαζί με συναδέλφους του σε μια σταθμευμένη κλούβα των ΜΑΤ, όταν μία ομάδα νεαρών πλησιάζει και πετάει μια μολότοφ.
Οι νεαροί φεύγουν προς τα Εξάρχεια.
Οι αστυνομικοί βγαίνουν από την κλούβα κρατώντας στα χέρια τους όπλα.
Ο Αθανάσιος Μελίστας ήταν ο μοναδικός που οι συνάδελφοι του τον περιγράφουν ως πανικόβλητο και εκτός εαυτού. Βλέποντας τους νεαρούς να φεύγουν σημάδεψε καλά και πυροβόλησε. Πυροβόλησε πισώπλατα.
Πέτυχε τον 15χρονο μαθητή Μιχάλη Καλτεζά (19 Ιουνίου 1970 - 17 Νοεμβρίου 1985) από απόσταση 20 - 25 περίπου μέτρων, στο πίσω μέρος του κεφαλιού.
Σε λίγο η είδηση θα διαδοθεί και στους γύρω δρόμους.
Στην πλατεία Εξαρχείων γύρω στις 11.45 βρίσκονται δημοσιογράφοι και διαδηλωτές μετά το τέλος της πορείας. Από την Στουρνάρη ακούγονται φασαρίες και πυροβολισμοί. Σπεύδουν στον τόπο της στυγνής δολοφονίας. Ένας αστυνομικός δολοφονεί εν ψυχρώ μαθητή. Μετά τους Κανελλοπούλου και Κουμή (18/11/1980), ένα ακόμη θύμα της αστυνομικής βίας που τελικά δεν είχε τελειώσει με τη Χούντα του 1973.
Ο δολοφόνος Αθανάσιος Μελίστας στην πρώτη δίκη ψέλλισε «συγγνώμη» στην οικογένεια του Καλτέζα και είπε: «Έχασα την ψυχραιμία μου».
Τα νέα για την δολοφονία διαδίδονται. Οι πρώτοι που το μαθαίνουν καταλαμβάνουν το Χημείο που γρήγορα περικυκλώνεται από πάνοπλες δυνάμεις καταστολής.
Το κέντρο της Αθήνας ζει άγριες ώρες με χιλιάδες διαδηλωτές, κατάληψη του ΕΜΠ και κοινό αγώνα «αγανακτισμένων πολιτών» της ΠΑΣΚΕ με φασιστικές ομάδες κατά υποτίθεται της «αναρχίας».
Το πρωί της 18ης δόθηκε άδεια από την Επιτροπή Πανεπιστημιακού Ασύλου, με πρόεδρο τον πρύτανη Μιχάλη Σταθόπουλο, να μπει η αστυνομία στο Χημείο. Η εισβολή έγινε με χρήση δακρυγόνων. Για πρώτη φορά μετά το 1976! Οι αστυνομικοί συνέλαβαν 37 άτομα τα οποία ξυλοκόπησαν, ενώ λίγοι κατάφεραν να φτάσουν στην κατάληψη του Πολυτεχνείου από τους υπονόμους. Αυτή ήταν και η πρώτη άρση ασύλου από την επίσημη θεσμοποίησή του το 1982. Τα επεισόδια στην Αθήνα συνεχίστηκαν και τις επόμενες ημέρες.
Ύστερα από τα γεγονότα υπέβαλλαν τις παραιτήσεις τους για λόγους ευθιξίας ο υπουργός Εσωτερικών και Δημόσιας Τάξης Μένιος Κουτσόγιωργας και ο αναπληρωτής υπουργός Εσωτερικών και Δημόσιας Τάξης Θανάσης Τσούρας, τις οποίες ο πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου δεν έκανε δεκτές. Με απόφαση του Θανάση Τσούρα απομακρύνθηκαν από τις θέσεις τους ο Αρχηγός της Ελληνικής Αστυνομίας Γεώργιος Ρωμοσιός, ο Κλαδάρχης Ασφάλειας Τάξης Μανώλης Μποσινάκης και ο Γενικός Διευθυντής Αστυνομίας Αττικής Στέλιος Τζανάκης, προκειμένου να προχωρήσει η έρευνα σε βάθος.
Στις 30 Νοεμβρίου, μετά από εισήγηση του Θανάση Τσούρα, το Υπουργικό Συμβούλιο αποφάσισε να επανέλθουν στις θέσεις τους οι Ρωμοσιός και Μποσινάκης, με το αιτιολογικό πως δεν φέρουν καμία ευθύνη. Τον Στέλιο Τζανάκη στα καθήκοντα του Αττικάρχη αντικατέστησε ο Αστυνομικός Διευθυντής Αρκουδέας.
Στις 26 Νοεμβρίου του 1985 η οργάνωση "17 Νοέμβρη", σε αντίποινα για την δολοφονία του Καλτεζά, επιτέθηκε με βόμβα σε κλούβα των ΜΑΤ κοντά στο Χίλτον, με αποτέλεσμα να σκοτωθεί ένας αστυνομικός και να τραυματιστούν δεκατέσσερις.
Η μητέρα του Μιχάλη Καλτεζά, Ζωή, θρηνεί τον δικό της νεκρό σε κάθε επέτειο του Πολυτεχνείου. Ξαναζεί εκεί την ημέρα που έχασε τον γιο της… τον 15χρονο γιο της. Το μόνο που ήθελε ήταν δικαιοσύνη. «Δεν αποδόθηκε», θα πει σε συνεντεύξεις της.
Στο δικαστήριο θα μάθουμε ότι ο εκτελεστής αστυνομικός ήταν… καφετζής!
«Ο Μελίστας που φαίνεται πως είχε «μέσον» και ελπίδες για μεγάλη σταδιοδρομία στην Αστυνομία, σπούδαζε στη Νομική και για να διευκολύνεται στις σπουδές του είχε μετατεθεί στο υπουργείο Δημόσιας Τάξης, όπου έκανε τον... καφετζή. Εκείνες τις ημέρες υπήρχε έλλειψη αστυνομικού προσωπικού εξ αιτίας των συνεχών επεισοδίων και έτσι ο Μελίστας βρέθηκε στη γραμμή του πυρός. Όπως φάνηκε όμως, δυστυχώς, ήταν εξοικειωμένος με τα όπλα».
O Μελίστας καταδικάστηκε πρωτόδικα σε δυόμισι χρόνια φυλάκιση με αναστολή και σε δεύτερο βαθμό αθωώθηκε στις 26/1/1990 από το Μικτό Ορκωτό Εφετείο με ψήφους 6-1. Από τους δικαστές που τον έκριναν αθώο, πέντε υποστήριξαν πως επρόκειτο για ανθρωποκτονία από πρόθεση εν βρασμώ ψυχικής ορμής σε κατάσταση άμυνας (τρεις υποστήριξαν πως έγινε υπέρβαση των ορίων της άμυνας λόγω φόβου, ταραχής και πανικού) και ένας πως επρόκειτο για ανθρωποκτονία ενσυνείδητης αμέλειας καθ' υπέρβαση των ορίων άμυνας λόγω φόβου και ταραχής. Συνήγορος υπεράσπισης ήταν ο Αλέξανδρος Λυκουρέζος.
Η αθώωσή του προκάλεσε νέα σοβαρά επεισόδια με κατάληψη του Πολυτεχνείου από δυνάμεις κυρίως της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς.
Σήμερα, ο Αθανάσιος Μελίστας είναι μετανάστης στην Αυστραλία. Αφού πέρασε από ψυχιατρική κλινική της Πάτρας, όπου νοσηλεύτηκε για μεγάλο χρονικό διάστημα, έφυγε για την Αυστραλία όπου βρίσκονται οι συγγενείς του.
Ο Μάνος Χατζηδάκις με αφορμή την αθώωση του Μελίστα για την δολοφονία του 15χρονου μαθητής είχε πει, «Όταν έχω να κρίνω ανάμεσα σ’ ένα παιδί 15 χρόνων, που πετάει μολότοφ κι έναν τριαντάρη εκπαιδευμένο αστυνομικό, που κρατάει πιστόλι, εγώ είμαι με το μέρος του παιδιού και όχι του αστυνομικού. Εκτιμώ βαθύτατα ένα παιδί που εξεγείρεται και βγαίνει στους δρόμους για να διαμαρτυρηθεί, έστω κι αν υπερβάλλει, έστω και αν κρατάει μολότοφ. Και δεν εκτιμώ καθόλου έναν αστυνομικό που το πυροβολεί. Ό,τι και αν έχει γίνει, όπως και αν έχουν τα πράγματα, θεωρώ τραγικό λάθος την αθώωση του αστυνομικού. Και πολύ κακό μήνυμα, που στέλνουμε στα νέα αυτά παιδιά, το υγιέστερο κομμάτι της κοινωνίας μας, που δεν έχει ακόμη διαφθαρεί, όπως εμείς.»
Διαβάστε επίσης:
Κυκλοφοριακές ρυθμίσεις για την επέτειο του Πολυτεχνείου
Κλειστό το κέντρο της Θεσσαλονίκης την Κυριακή λόγω Πολυτεχνείου
Δείτε ποιοι σταθμοί του μετρό θα είναι κλειστοί αύριο
Οι Έλληνες τιμούν την 40η επέτειο από την εξέγερση του Πολυτεχνείου
ΑΚΟΥΣΤΕ LIVE: Mετάδοση των εργαζομένων της ΕΡΤ από το Πολυτεχνείο
Η «μαύρη» 7η επέτειος του Πολυτεχνείου
«Φρούριο» η Αθήνα ενόψει της 40ης επετείου του Πολυτεχνείου
Κατάθεση λουλουδιών και στεφανιών στο Πολυτεχνείο (pics)
«Διδακτικός ο τρόπος της εξέγερσης των φοιτητών στο Πολυτεχνείο»