Τι θα γίνουν τα «Προσφυγικά» της Αλεξάνδρας;

Ρεπορτάζ: Νεφέλη Σκαρλίδου

Αρκετοί είναι αυτοί που αναρωτιούνται, πώς είναι δυνατόν να κατοικεί κάποιος σε αυτά τα κτίρια, που με την πρώτη ματιά μοιάζουν έτοιμα να καταρρεύσουν, υπάρχουν όμως και εκείνοι που γνωρίζουν την ιστορία που κρύβουν αυτές οι ταλαιπωρημένες πολυκατοικίες.

Είναι τα αποκαλούμενα Προσφυγικά της Αλεξάνδρας και κουβαλούν μια ιστορία 80 χρόνων, μια ιστορία όχι και τόσο ρόδινη.

Κεφάλαιο ΤΑΙΠΕΔ

Θολό είναι το τοπίο για το μέλλον των ιστορικών «Προσφυγικών» πολυκατοικιών της λεωφόρου Αλεξάνδρες. Δυο μήνες μετά την είδηση της αξιοποίησης τους από το ΤΑΙΠΕΔ (Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου) και οι αρμόδιοι της υπηρεσίας, άφαντοι.

Τα προσφυγικά της λ. Αλεξάνδρας εκτείνονται σε 14,5 στρέμματα, αποτελούμενα από οκτώ πολυκατοικίες με 228 διαμερίσματα, 50 τ.μ. το καθένα. Από αυτά, τα 40 ανήκουν στο ΥΠΕΚΑ, τα 51 σε ιδιοκτήτες και τα υπόλοιπα 137 στο Δημόσιο.

Τα σενάρια που ακούστηκαν για την αξιοποίηση των κατοικιών που χτίστηκαν για να στεγάσουν τους πρόσφυγες της Μικρασιατικής Καταστροφής παραμένουν ακόμα... σενάρια. Όπως είχαν αναφέρει στο παρελθόν, πηγές από το ΤΑΙΠΕΔ, μερικές από τις προσφυγικές κατοικίες θα μπορούσαν να «μεταμορφωθούν» σε σύγχρονη -ως προς τη λειτουργικότητά τους- φοιτητική εστία ή πολιτιστικό κέντρο, αλλά τίποτα από αυτά δεν έγινε.

Το Newsbomb.gr επικοινώνησε με την υπηρεσία προκειμένου να λάβει μια σαφή απάντηση για το μέλλον των ιστορικών πολυκατοικιών της Αλεξάνδρας, αλλά κανείς έδωσε μια σαφή απάντηση.

Σε επικοινωνία μας με την Διεύθυνση Νεώτερης και Σύγχρονης Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, οι υπεύθυνοι μας απάντησαν απλά: «Δεν έχουμε καμία ενημέρωση για γκρέμισμα. Το ότι άλλαξε ιδιοκτήτη δεν συνεπάγεται βλάβη και φθορά. Σημαίνει αλλαγή ιδιοκτήτη. Το κτίσμα προστατεύεται και θα πρέπει να αποχαρακτηριστεί για να σταματήσει να προστατεύεται, κάτι το οποίο είναι πάρα πολύ δύσκολο να συμβεί».

Τα προσφυγικά της Λεωφόρου Αλεξάνδρας «...αποτελούν κτίρια με ιδιαίτερη κοινωνική και ιστορική σημασία, άρρηκτα συνδεδεμένα με την αποκατάσταση και ένταξη των Μικρασιατών προσφύγων στον παραγωγικό και κοινωνικό ιστό της χώρας». Aυτό αναγραφόταν σε απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού το 2009, με την οποία ανήγαγε το σύνολο των πολυκατοικιών σε ιστορικό διατηρητέο μνημείο, απόφαση που απαγορεύει πιθανή κατεδάφιση.

Οι παλιές οικογένειες των Προσφυγικών αρνούνται να εγκαταλείψουν το σπίτι τους

80 χρόνια μετά την ανοικοδόμηση τους υπάρχουν ακόμα οικογένειες Σμυρναίων που δεν θέλουν να εγκαταλείψουν το σπίτι τους, τον τόπο όπου γεννήθηκαν και μεγάλωσαν.

Το μόνο που ζητούν είναι να ξεκαθαριστεί η κατάσταση και να λάβουν μια σίγουρη απάντηση για το μέλλον του οικοδομικού συγκροτήματος, ώστε να γνωρίζουν πώς θα κινηθούν από την μεριά τους.

Ο Δημήτρης Ευταξιόπουλος, αρχιτέκτονας, ο όποιος γεννήθηκε στα προσφυγικά, έφυγε σε ηλικία οκτώ χρόνων και επέστρεψε έπειτα από χρόνια, στο κτίριο που θεωρεί πραγματικό σπίτι του, μίλησε στο Newsbomb.gr.

«Οι καταληψίες είναι πάσης φύσεως», λέει ο κ. Ευταξιόπουλος και εκφράζει στην κάμερα του Newsbomb.gr τις απόψεις του για το μέλλον των «Προσφυγικών» και τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσε να αξιοποιηθεί αυτή η έκταση των 14,5 στρεμμάτων.

Κάτοικος εδώ και 77 χρόνια των προσφυγικών της Αλεξάνδρας, που θέλει να διατηρήσει την ανωνυμία της, μας εξομολογείτε ότι όλα αυτά τα χρόνια έχουν αγωνιστεί με νύχια και με δόντια για να «κρατήσουν όρθιο» αυτό το κομμάτι της ιστορίας, όπως αποκαλεί τις πολυκατοικίες.

"Με ρωτούν συχνά, εσείς πώς μπορείτε και ζείτε εδώ, σε αυτά τα ετοιμόρροπα σπίτια, εγώ τους απαντώ, αν το δικό σου είναι καλό απ' έξω, έλα να δεις το δικό μου μέσα", αναφέρει η κάτοικος των Προσφυγικών στην κάμερα του Newsbomb.gr και αναρωτιέται "Προς τη όλη αυτή η αδιαφορία, γιατί η κυβέρνηση δεν φροντίζει γι' αυτά τα σκουπίδια και την βρωμιά;"

Άγνωστη παραμένει η τελική απόφαση των φορέων, ωστόσο το μόνο σίγουρο είναι ότι θα πρέπει να εισακουστούν και οι δυο πλευρές και να βρεθεί μια ουσιαστική, δίκαιη λύση που θα αλλάξει την εικόνα της περιοχής.

Το ιστορικό των οικισμάτων

Το Σεπτέμβριο του 1922 το μέτωπο της Μικράς Ασίας κατέρρευσε, τότε ξεκίνησε ο ξεριζωμός εκατοντάδων προσφύγων που εγκατέλειπαν τα σπίτια τους.
Η άφιξη των προσφύγων βρήκε απροετοίμαστο το πάμφτωχο ελληνικό κράτος, που ανέλαβε μια από τις δυσκολότερες αποστολές.

Παρόλο που η αποκατάσταση των προσφύγων ήταν μείζον ζήτημα για το ελληνικό κράτος, οι προσπάθειες για οργανωμένη στέγαση, άργησαν να ξεκινήσουν. Το 1933, δηλαδή 11 ολόκληρα χρόνια μετά την έλευση τους στην Ελλάδα, άρχισε η ανέγερση των προσφυγικών πολυκατοικιών στη λεωφόρο Αλεξάνδρας. Ο οικισμός, αποτελείται από οχτώ πολυκατοικίες τοποθετημένες η μία δίπλα στην άλλη, παράλληλα με τη λεωφόρο Αλεξάνδρας.

Συνολικά διαθέτει 228 διαμερίσματα των περίπου 50 τετραγωνικών μέτρων το καθένα. Το συγκρότημα χτίστηκε από τους αρχιτέκτονες Κιμ. Λάσκαρη, Δ. Κυριακό, Β.Τσαγρή και παραδόθηκαν το 1936. Μέσα στα μικρά διαμερίσματα οι πρόσφυγες κατάφεραν να στήσουν τη ζωή τους από την αρχή.

Τα προσφυγικά της Αλεξάνδρας δέχτηκαν πυρά στα Δεκεμβριανά

Οι προσφυγικές πολυκατοικίες της λεωφόρου Αλεξάνδρας φέρουν μέχρι σήμερα τα σημάδια από τα πυρά που δέχτηκαν κατά τα Δεκεμβριανά. Ήταν η περίοδος που οι δυνάμεις της αριστεράς συγκρούονταν σφοδρά με τις Βρετανικές και κυβερνητικές δυνάμεις στην Αθήνα. Πολλοί αριστεροί μαχητές είχαν βρει καταφύγιο στα προσφυγικά, όπου υπήρχαν φιλικοί θύλακες και έτσι οι πολυκατοικίες υπέστησαν πολλές ζημιές από τις οβίδες των Βρετανών, που χτυπούσαν από το Λυκαβηττό.

Οι απόγονοι των προσφύγων είναι περίπου 50 οικογένειες. Το 2009 το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο χαρακτήρισε το συγκρότημα «μνημείο», αναφέροντας πως «τα κτίρια έχουν ιδιαίτερη κοινωνική και ιστορική σημασία». Παρόλο που η σημερινή εικόνα των κτιρίων είναι αυτή της κατάρρευσης, οι πολυκατοικίες αποτελούν ένα από τα σημαντικότερα αρχιτεκτονικά κέντρα του 20ου αιώνα στην Ελλάδα.

Διαβάστε επίσης:

Σακελλαρίδης για τα προσφυγικά: Θα μας βρουν απέναντί τους! (vid)