Κλείνουν τα ψυχιατρεία με εντολή της Ευρώπης

Της Μαρίας Γιαχνάκη

Μια φτιασιδωμένη είδηση χωρίς υπόβαθρο όμως που ενώ υπόσχεται πολλά η ιστορία έχει αποδείξει ότι όλα θα μείνουν στα λόγια, μιας και στην Ελλάδα ακόμη και πριν την κρίση το θέμα της ψυχικής υγείας ήταν εγκληματικά ξεχασμένο. Οι αντιδράσεις από τα σωματεία των γιατρών και των νοσηλευτών έχουν καπελωθεί από τις βαρύγδουπες δηλώσεις στο παρελθόν των προηγούμενων υπουργών Υγείας, Λοβέρδου και Γεωργιάδη, που έκαναν ακριβώς αυτό που τους διέταξε η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Όμως κανείς ως τώρα από όλους όσοι έχουν πάρει αυτές τις άδικες αποφάσεις για το τόσο ευαίσθητο κομμάτι της κοινωνίας μας, δεν σκέφτηκε ποιο θα είναι πραγματικά το μέλλον αυτών των ανθρώπων.

Οδηγίες από το υπουργείο Υγείας καταφθάνουν στα ιδρύματα για την ασφαλή μεταφορά των χρόνιων ασθενών σε δημόσια νοσοκομεία, σε νέα τμήματα ψυχικής υγείας που έχουν δημιουργηθεί. Οι ασθενείς των χρόνιων τμημάτων, χρήζουν όχι μόνο φαρμακευτικής βοήθειας αλλά και υποστηρικτής βοήθειας από το νοσηλευτικό προσωπικό. Άρα το να επισκεφθούν το τμήμα ψυχιατρικής σε ένα παθολογικό νοσοκομείο απλώς για να πάρουν φάρμακα δεν θα βοηθήσει κανέναν.

Η σκληρή πραγματικότητα είναι η εξής:

Οι ψυχικά ασθενείς που βρίσκονται στα ιδρύματα και τους ξενώνες αυτήν την στιγμή δεν είναι ικανοί να φροντίσουν μόνοι τους τον εαυτό τους ούτε βεβαίως έχουν την ικανότητα να πάρουν μόνοι τους τα φάρμακά τους. Αν δεν είναι κοντά τους οι γιατροί και οι νοσηλευτές, τότε μπορούν να υποτροπιάσουν και να καταλήξουν σε επικίνδυνες καταστάσεις έως και σε εγκληματική ενέργεια.

Το ευρωπαϊκό πρότυπο που θέλουν να ακολουθήσει η χώρα μας δεν είναι ένα πρότυπο που εύκολα μπορεί να εφαρμοστεί σε μια Ελλάδα που δυσκολεύεται ακόμη και να αναπνεύσει.

Ένας ασθενής που έχει μάθει να ζει μέσα σε έναν χώρο που τον θεωρεί οικείο, συνεργάζεται με γιατρούς και έχει ανά πάσα στιγμή τη βοήθειά τους κυρίως όταν πάθει κάποια κρίση. Πώς είναι δυνατόν από τη μια μέρα στην άλλη να βρεθεί αντιμέτωπος με την σκληρή καθημερινότητα και την δυσκολία επανένταξης.

Πώς θα μπορεί να φροντίσει τον εαυτό του, να κυκλοφορήσει στους δρόμους, να διεκδικήσει τα δικαιώματά του στην καθημερινή του ζωή;

Θα πηγαίνει μόνος του στο νοσοκομείο της περιοχής του, να περιμένει στην ουρά για να του γράφουν φάρμακα ή να τον εξετάζει ο γιατρός; Ειδικά αυτήν την περίοδο που τα νοσοκομεία βρίσκονται σε αυτήν την κατάσταση διάλυσης;

Αυτήν την στιγμή στα ιδρύματα ψυχικής υγείας υπάρχουν χρόνιοι ασθενείς, βαριά περιστατικά, άτομα που δεν συνεργάζονται εύκολα, ακόμη και εγκαταλελειμμένοι από τις οικογένειες τους, ασθενείς. Αυτοί όλοι οι άνθρωποι πού θα πάνε; Πού θα μείνουν, ποιος θα τους φροντίζει και ποιος εγγυάται ότι όταν κυκλοφορούν μόνοι τους δεν θα είναι επικίνδυνοι για τον εαυτό τους και για τους γύρω τους.

Μαζί με μια ομάδα φοιτητών δημοσιογραφίας επισκέφθηκα τα ψυχιατρικά ιδρύματα για να ερευνήσουμε την πραγματική διάσταση της καθημερινότητας των ασθενών αυτών. Αντιληφθήκαμε όλοι μας ότι τα ιδρύματα αυτά δεν είναι πια τα ιδρύματα με εκείνη την έννοια που γνωρίζαμε. Τα ιδρύματα που έδεναν τον ασθενή, που τον χτυπούσαν. Τους περιβάλλουν με αγάπη, τους ταΐζουν στο στόμα, μιλούν μαζί τους σα να είναι το παιδί τους ή η μητέρα τους.

Ειδικά το Δρομοκαΐτειο είναι ένα ανοικτό ίδρυμα με δομές και πολλές ευκαιρίες για τον ασθενή. Σχολές ζωγραφικής εργαστήρια ξυλουργικής, κοπτοραπτικής και κοσμημάτων δίνουν στον ασθενή την ευκαιρία μέσα από την εργασία να συνεργάζεται καλύτερα και να βελτιώνεται.

Όμως εκτός από αυτό οι συγκεκριμένοι ασθενείς γίνονται μέρος του προσωπικού, συνεργάζονται με τους γιατρούς.

«Πολλοί από αυτούς αυτή την στιγμή αν φύγουν από το ίδρυμα θα κοιμούνται στα παγκάκια, αφού τους έχουν εγκαταλείψει» όπως μας ανέφερε ο πρόεδρος του Δρομοκαϊτείου, Ισίδωρος Πρώιος.

«Τον τελευταίο καιρό μάλιστα στο Δρομοκαΐτειο υπάρχει μεγάλο ποσοστό εισαγωγής νέων ανθρώπων που η οικονομική κρίση τους δημιούργησε ψυχικές διαταραχές με αποτέλεσμα να χρειαστούν νοσηλεία. Κάθε μέρα έχουμε νέες εισαγωγές» υποστηρίζει απογοητευμένος από τα νέα της διάλυσης των νοσοκομείων.

Στην έρευνα που πραγματοποιήσαμε για το newsbomb.gr και την sceptic production σε ψυχιατρικά ιδρύματα όπως το Δρομοκαϊτειο νοσοκομείο, για μια ολόκληρη εβδομάδα παρακολουθήσαμε την καθημερινότητα των ασθενών, είτε στα οξέα περιστατικά είτε στις δομές του ιδρύματος, που είναι ανοιχτές και μπορεί ο ασθενής να κυκλοφορεί πιο ελεύθερα.

Όλοι οι ασθενείς και οι γιατροί και οι νοσηλευτές ζουν σαν μια οικογένεια. Η ιδιαίτερη φροντίδα μάλιστα σε κάποιους ασθενείς από το προσωπικό είναι παραδειγματική αφού τους συμπεριφέρονται σαν να είναι συγγενείς τους. Αυτοί οι άνθρωποι, οι ανήμποροι, αυτοί που δεν έχουν συγγενείς, άλλοι που δεν μπορούν να ζήσουν μόνοι τους, πώς θα φύγουν από αυτά τα ιδρύματα για να βρεθούν στους δρόμους;

Οι δομές για την αντιμετώπιση τέτοιου προβλήματος είναι ακόμα στην Ελλάδα σε πρώιμο στάδιο. Όσο και αν έχουν γίνει προσπάθειες για την ψυχιατρική μεταρρύθμιση, όπως η δημιουργία ξενώνων από ΜΚΟ, τα αποτελέσματα ακόμα δεν είναι θετικά.
Προφανώς δεν έχουν κατανοήσει αυτοί που παίρνουν αυτές τις αποφάσεις ότι στα γενικά νοσοκομεία ήδη υπάρχουν ελλείψεις και προβλήματα, πώς λοιπόν θα καταφέρουν να φροντίσουν και τους ψυχικά ασθενείς. Εκτός και αν στο μυαλό τους έχουν την εικόνα των ψυχικά ασθενών να κοιμούνται κάτω από γέφυρες σε παγκάκια και να αποτελούν κίνδυνο για τον εαυτό τους και τους γύρω τους, ξεσπούν οι γιατροί.

Αναρωτιόμαστε αν είμαστε υπέρ ή κατά του κλεισίματος των ψυχιατρικών ιδρυμάτων. Έχουμε φτάσει δηλαδή ήδη στο πέμπτο σκαλοπάτι, χωρίς να έχουμε βάλει τα θεμέλια, χωρίς να έχουμε χτίσει ακόμα το πρώτο, το δεύτερο, το τρίτο και το τέταρτο σκαλοπάτι.

Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, το Αρθ. 69 ΠΚ έχει μπει σε εφαρμογή. Ασθενείς με ψυχικά προβλήματα που έχουν διαπράξει εγκλήματα, φυλάσσονται σε τμήματα «ακαταλόγιστων» ( δικαστικό ψυχιατρείο), γυρίζοντας το χρόνο είκοσι χρόνια πίσω...

Τα τμήματα αυτά «ξυπνούν» μνήμες του εγγλέζικου προτύπου High Security Hospitals, όπου οι ασθενείς παρακολουθούνται όχι από νοσηλευτικό προσωπικό αλλά από φύλακες. Στους χώρους υπάρχουν κάμερες και συρματοπλέγματα. Επιπλέον με πρόταση της «επιτροπής σοφών» νέοι που πάσχουν από την λεγόμενη ασθένεια «διπολική διαταραχή», (SDPD) θα νοσηλεύονται στο ίδιο τμήμα.

Σε ένα κοινωνικό κράτος συνταγματικά κατοχυρωμένο όπως είναι η Ελλάδα, τα δικαιώματα των ψυχικά ασθενών, πού είναι; Η μέριμνα για την πρόληψη, η μέριμνα για την αντιμετώπιση των προβλημάτων ψυχικής υγείας πότε θα μπει σε εφαρμογή και πότε θα δούμε τα αποτελέσματα; Στην γειτονική μας χώρα, την Ιταλία τα ψυχιατρικά ιδρύματα έχουν κλείσει με το νόμο 180/78 και έχουν παραμείνει μόνο 6 δικαστικά ψυχιατρεία.

Η εικόνα είναι αποκρουστική:

Στις αρχές Αυγούστου, συναντήθηκε με το Σωματείο των εργαζομένων του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής «Δαφνί» η υφυπουργός Υγείας, Κατερίνα Παπακώστα, παρουσία του Διοικητή του Δαφνίου, Παύλου Θεοδωράκη, και της Διευθύντριας Ψυχικής Υγείας του Υπουργείου, Φωτεινής Κουλούρη.

Η κ. Παπακώστα επεσήμανε ότι στόχος της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης είναι η αποασυλοποίηση των ψυχικά πασχόντων, η προστασία των δικαιωμάτων τους και η άρση του κοινωνικού στίγματος σε βάρος τους. Όπως τόνισε, ο μετασχηματισμός των υφιστάμενων Ψυχιατρικών Νοσοκομείων, θα ολοκληρωθεί μέχρι τον Ιούνιο του 2015, με σταθερά βήματα και με πρόγραμμα. Όμως είναι σίγουρο ότι κανείς από όλους όσοι υποστηρίζουν το νέο πρόγραμμα ψυχικής υγείας δεν έχουν σκεφτεί ότι σε λίγο καιρό από την εφαρμογή του οι ψυχικά ασθενείς θα ανακατεύονται μαζί με τους αλλοδαπούς, τους τοξικομανείς και τους άστεγους στις πλατείες και σε ερειπωμένα σπίτια.

Τα αποσπάσματα είναι από το ντοκιμαντέρ «Γυμνές Ψυχές» για το newsbomb.gr από την Μαρία Γιαχνάκη και ομάδα φοιτητών δημοσιογραφίας.

Διαβάστε επίσης:

«Οδηγείται σε κατάρρευση η ψυχιατρική μεταρρύθμιση»

0107

0207

0307

0407

0507

0607

0707