Αργύρης Σφουντούρης: «Να διεθνοποιήσουμε το θέμα των γερμανικών αποζημιώσεων»
Δύο φωτογραφίες έχει ο Αργύρης Σφουντούρης από τα παιδικά του χρόνια. Δύο φωτογραφίες κι ένα... βαθύ τατουάζ ψυχής. «Θα φύγει μόνον αν σκίσω την ψυχή μου», δηλώνει στο newsbomb.gr
Ο ΑΡΓΥΡΗΣ ΣΦΟΥΝΤΟΥΡΗΣ ΜΙΛΑ ΣΤΟ NEWSBOMB ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΓΝΩΣΤΕΣ ΠΤΥΧΕΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΤΟΥ ΚΑΙ ΤΗ ΣΦΑΓΗ ΣΤΟ ΔΙΣΤΟΜΟ
Συνέντευξη στη Γεωργία Λινάρδου
Τους μισούς μήνες του χρόνου ζει στη Ζυρίχη και τους άλλους μισούς στην Αθήνα. Μετά την εμφάνισή του στο ZTF, το τηλέφωνο του δεν σταματά να χτυπά και ο υπολογιστής του να δέχεται e-mail. Το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης για τις θηριωδίες των Γερμανών στο Δίστομο έχει φουντώσει μετά την παρουσία του Α. Σφουντούρη στη σατυρική εκπομπή του ZTF. Μεγάλες γερμανικές εφημερίδες ζητούν συνεντεύξεις. Ενδιαφέρον δείχνουν και τα αυστριακά μέσα, ενώ ομάδες πολιτών τον προσκαλούν σε εκδηλώσεις για να μιλήσει για το Δίστομο.
Ο Αργύρης Σφουντούρης σώθηκε από τύχη, όπως περιγράφει, από τη σφαγή του Διστόμου που στοίχισε και την ζωή των γονιών του. Μαζί με αυτόν και οι τρεις αδελφές του. Η μία δεν βρίσκεται στη ζωή. Η άλλη μεταφέρθηκε σε ένα ορφανοτροφείο της εποχής. Οι πληγές της δεν έγιαναν, αντιθέτως βυθίστηκαν όλο και περισσότερο.
«Εμείς τα παιδιά, κατά σύμπτωση επιζήσαμε. Στην αρχή μας πήγαν σε ένα Ίδρυμα στο Μαρούσι. Δε με κράτησαν, ήμουν πολύ χάλια. Δεν είχαν τη δυνατότητα περίθαλψης. Για περίπου δυόμιση χρόνια έζησαν με τον παππού και την γιαγιά. Η αδελφή μου έμεινε στο Μαρούσι μέχρι που ενηλικιώθηκε. Ήταν στην πιο ευαίσθητη ηλικία, 6 ετών. Έμεινε στο Ίδρυμα μέχρι τα 22. Η άλλη μου αδελφή ήταν 10 (πέθανε πριν από έξι χρόνια) και η μεγάλη στα δώδεκα. Η πρώτη δεν ήταν καν στο χωριό, έμενε στην Αθήνα σε μία θεία μου. Εκεί πήγαινε σχολείο γιατί με τον πόλεμο δεν είχαμε δασκάλους στο χωριό. Οταν έγινε η σφαγή, το πρώτο που ρώτησε ήταν: τι έγιναν τα αδέλφια μου».
Η μεγάλη του αδελφή η οποία έχει ζήσει τα πάντα στο Δίστομο και φυσικά θυμάται και τα πάντα, είναι 83 ετών. «Είναι αρκετά καλά», περιγράφει. Και για την τρίτη του αδελφή, εκείνη που ίσως η θηριωδία στο Δίστομο όχι μόνον σημάδεψε, αλλά κυριολεκτικά «καταράστηκε» τη ζωή της «βρίσκεται σε Ίδρυμα. Θεωρώ ότι τα τελευταία είκοσι χρόνια, ίσως να είναι και τα καλύτερα στη ζωή της».
Δύο φωτογραφίες έχει από τα παιδικά του χρόνια. Η μία είναι της Βούλας Παπαϊωάννου (Μουσείο Μπενάκη) και τραβήχτηκε ένα χρόνο μετά την σφαγή στο Δίστομο. Έμαθε την ύπαρξή της μόλις το 1993. Η δεύτερη φωτογραφία είναι από το αεροδρόμιο του Ελληνικού, Χασάνι το λέγανε τότε, όταν μαζί με άλλα ορφανά (Μάρτιος 1949) είχαν στηθεί μπροστά από τη Ντακότα που θα τους ταξίδευε στην Ελβετία. «Τώρα τελευταία μου την έστειλε ταχυδρομικώς μία κυρία που δούλευε στην Ολυμπιακή».
Τότε ο Αργύρης Σφουντούρης ήταν 8,5 ετών.
«Από τα οκτώμιση μεγάλωσα στην Ελβετία».
-Πριν από κείνα τα χρόνια;
«Τα πρώτα χρόνια, τα καλά χρόνια, έχουν απολύτως ξεχαστεί. Θυμάμαι μικρές λεπτομέρειες. Το γεγονός της Σφαγής του Διστόμου έχει σφραγίσει την ψυχή μου κι έχει διώξει κάθε τι το παλαιότερο. Τραγικές εικόνες».
-Κι όταν στο μεγάλωμα σας έρχονταν ξανά και ξανά εκείνες οι εικόνες;
«Ωραίο ήταν όταν δεν λειτουργούσαν οι εικόνες αυτές. Ορατές δεν ήταν. Αισθητές δεν ήταν. Ηταν τατουάζ στην ψυχή που με τίποτα δε σβήνει αν δεν σκίσεις την ψυχή».
Μεγάλωσε στο Παιδικό Χωριό Πεσταλότσι στο Τρόγκεν της Ελβετίας.
«Δεν έκανε υιοθεσίες αυτό το Χωριό. Ιδρύθηκε από εράνους στην Ελβετία. Ουσιαστικά ήταν ένα Ιδρυμα του ελβετικού λαού για να βοηθήσουν τα ορφανά του πολέμου απ' όλες τις χώρες της Ευρώπης. Ακόμη κι από την Γερμανία (Αμβούργο) είχαν έρθει εκεί παιδιά. Το μέλημα ήταν να έχουμε μία καλή παιδεία, να μη γίνουμε εθνικιστές».
-Και η συμβολή της ελληνικής πολιτείας τότε;
«Η πολιτεία μας φρόντισε στην αρχή. Το 1951 το υπουργείο Πρόνοιας μας έστειλε σε κατασκηνώσεις του ΠΙΚΠΑ στο Καβούρι και τη Βούλα, για να γνωρίσουμε την πατρίδα μας. Υπήρχε μια συμπαράσταση. Από την άλλη μεριά, όμως, το υπουργείο Παιδείας δυσκολευόταν πολύ να στείλει δασκάλους στο Παιδικό Χωριό. Κάθε χρόνο είχαμε και αλλαγή δασκάλων. Στην τελευταία τάξη του δημοτικού, αρχίσαμε να μαθαίνουμε γερμανικά –ζούσαμε στο γερμανόφωνο μέρος της Ελβετίας- και μόνον κάθε Τετάρτη απόγευμα κάναμε στο Εθνικό Σπίτι, ιστορία ή γλώσσα, ανάλογα τι θεωρούσε ο κάθε δάσκαλος. Ομως, ερχόντουσαν απροετοίμαστοι από την Ελλάδα. Δεν ήταν πάντα οι πιο κατάλληλοι. Ηταν λιγότερο πετυχημένοι από τους δασκάλους των άλλων Εθνών».
-Και τώρα πως νιώθετε για τη χώρα μας με δεδομένο, μάλιστα, ότι και σε αυτή τη φάση της Ιστορίας η Γερμανία πρωταγωνιστεί;
«Την τελευταία φορά που ήμουν στην Αθήνα κι έβλεπα τη φτώχεια, τους ανθρώπους σκεπασμένους με χαρτόνια στις εσοχές των πολυκατοικιών, μ' έπιασε μεγάλη απελπισία. Πως γίναμε έτσι; Πως κατάφεραν να μας ξεπουλήσουν έτσι; Είναι πολύ δύσκολο για μένα να βλέπω αυτό το χάλι. Απελπίστηκα. Παρατηρώ ότι δεν υπήρξαν προσπάθειες για μια καλή λύση. Ν' αλλάξει κυρίως η τιμιότητα των πολιτικών αλλά και όσων εργάζονται στον κρατικό μηχανισμό. Μέχρι το τέλος του περασμένου χρόνου, δεν αγγίχτηκε τίποτα. Δεν έγινε τίποτα που θα βελτιώσει την κατάσταση».
-Ο ρόλος της Γερμανίας;
«Είναι πολύ διφορούμενος. Από τη μία, ενώ τα πρώτα χρόνια (μετά τον πόλεμο) θα μπορούσε να συμπαρασταθεί γιατί είχε και ηθική υποχρέωση να το κάνει, δεν το έκανε. Έγινε μια αποναζικοποίηση, αλλά σταμάτησε. Η εξουσία των Ναζί (όχι στην πρώτη γραμμή) συνέχισε να υπάρχει. "Γερμανοτσολιάδες" πίεζαν τους ανθρώπους να μη ζητήσουν αποζημιώσεις. Και βέβαια καταλήξαμε σε μία αισχρή εξάρτηση. Τους χαρίσαμε όλους τους κατάδικους Γερμανούς με την απλή υπόσχεση της Γερμανίας πως θα δικαστούν εκεί. Θυμάμαι την υπόθεση του Μαξ Μέρτεν (σ.σ. ναζιστής επονομαζόμενος και «ο χασάπης της Θεσσαλονίκης»). Τον Μέρτεν, όχι μόνον δεν τον καταδίκασαν, αλλά του έδωσαν και αποζημίωση για τις ημέρες φυλάκισης του στην Ελλάδα!»
Να διεθνικοποιήσουμε το θέμα των Γερμανικών αποζημιώσεων
«Η Γερμανία θα είναι πάντα μπροστά μας διότι είναι η μεγαλύτερη οικονομική δύναμη στην Ευρώπη. Θέλουμε δε θέλουμε, εμείς και οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι πρέπει να βρούμε έναν τρόπο συγκατοίκησης με την Γερμανία. Χαίρομαι που η νέα κυβέρνηση έθεσε με αυτόν τον τρόπο που το έκανε το θέμα των γερμανικών αποζημιώσεων. Η Γερμανία κρύβεται πίσω από το δάκτυλο της. Η κυβέρνηση μας πρέπει να επιμείνει. Κι εγώ θα προτιμούσα από προσωπικές εμπειρίες να παραβρεθούν και οι διοικήτριες δυνάμεις σε μία πολιτική συζήτηση για το θέμα των αποζημιώσεων. Η Γερμανία θα πρέπει να δεχθεί την νομιμότητα. Κι εμείς να διεθνικοποιήσουμε το θέμα. Δεν αρκεί να το συζητάμε μεταξύ μας. Πλέον, υπάρχει πίεση και από τον γερμανικό λαό, αλλά και στελέχη γερμανικών κομμάτων. Ακόμη και το πόρισμα που είχε βγάλει η Βουλή στη Γερμανία, δεν το δέχονται. Ενας πολύ σημαντικός νομικός στην Ελβετία μου έλεγε τις προάλλες πως όταν είχε υπογράψει η Γερμανία τη συμφωνία στο Λονδίνο ώστε να δοθεί αναστολή στο θέμα των αποζημιώσεων, υπήρχε όρος ότι δεν θα παραγραφούν τα χρέη αυτά. Ομως, θα πρέπει να κληθούν και οι διοικήτριες δυνάμεις».
Παλεύει το θέμα των αποζημιώσεων της Σφαγής του Διστόμου εδώ και είκοσι χρόνια. Με αγωγές, με συνέδρια, με ομιλίες. Και δεν σκοπεύει να σταματήσει.
«Να μην παραδεχόμαστε την αδικία»
Συνταξιούχος πια ο 75χρονος Αργύρης Σφουντούρης, περνά τις ημέρες του στην Ζυρίχη με αγαπημένες συνήθειες που τον ηρεμούν. Οπως το να κάνει μεγάλους περιπάτους καθημερινά με τους φίλους και τις φίλες του, να γράφει και να ακούει κλασσική μουσική.
«Από 12 ετών η μουσική με έχει βοηθήσει πάρα πολύ ν' αντέξω στη ζωή και να βρίσκω γωνίες και μέρη που μπορώ να αισθανθώ κρυμμένη ευτυχία ή κρυμμένη αξιοπρέπεια».
-Το σημαντικότερο δίδαγμα απ' τη ζωή;
«Δεν ξέρω ποιος μου ' χει δώσει το δίδαγμα. Τουλάχιστον η ζωή με έχει προστατέψει να πιστεύω και να αγωνίζομαι γι' αυτό: να μην παραδεχόμαστε την αδικία όσο μικρή ή μεγάλη και αν είναι. Να την πολεμούμε».
