Ο Σταύρος Καλλέργης και η πρώτη Εργατική Πρωτομαγιά (photos)
Για πρώτη φορά εορτάζεται η Εργατική Πρωτομαγιά στη χώρα μας το 1893 από τον Σοσιαλιστικό Σύλλογο που είχε ιδρύσει ο Σταύρος Καλλέργης. Πρόδρομος του σοσιαλιστικού κινήματος στην Ελλάδα, αυτός ο πάμπλουτος νεαρός από την Κρήτη, πέθανε πάμπτωχος και κυνηγημένος. Μια ιστορία από τα παλιά που χει να μας διδάξει πολλά για το σήμερα...
Της Γεωργίας Λινάρδου
Η πρώτη φορά που πραγματοποιήθηκε πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση στην Ελλάδα, ήταν το 1893 από τον Σοσιαλιστικό Σύλλογο του Σταύρου Καλλέργη. Ο Καλλέργης δεν ήταν εργάτης και δεν καταγόταν από φτωχική οικογένεια. Γεννημένος στην Κρήτη και μεγαλωμένος «ανακτορικά» στην Αθήνα, ήταν εκείνος που ως μαθητής όχι μόνον μυήθηκε στον σοσιαλισμό, αλλά θεωρείται και ο πρόδρομος του Σοσιαλισμού στην Ελλάδα.
Στα 19 του, φοιτητής στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Πολυτεχνείου, ήταν ο πρώτος που οργάνωσε την πρώτη μεγάλη διαμαρτυρία φοιτητών (Ενωση Σπουδαστών Πολυτεχνείου) μπροστά από το παλάτι με συνθήματα: «Δωρεάν παιδεία και ισότης, αδελφότης, κοινοκτημοσύνη». Ο πατέρας του Γιώργος Καλλέργης ήταν σκληρός. Κι έγινε ακόμη σκληρότερος με τον γιο του, όταν εκείνη τη μέρα ειδοποιήθηκε από τον βασιλιά Γεώργιο να δει τα χαΐρια του γιου του! Ο πατέρας του είχε προσληφθεί στο Παλάτι όπου και ζούσε μαζί με τη γυναίκα του Ειρήνη και φυσικά με τον γιο του Σταύρο Καλλέργη.
Μετά από κείνη την διαδήλωση, ο πατέρας του υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει το Παλάτι και να επιστρέψει στην Κρήτη.
Ο Σταύρος Καλλέργης έμεινε στην Αθήνα και συνέχισε τον αγώνα.
Με τον Σοσιαλιστικό Συλλόγου και την διμηνιαία εφημερίδα που έβγαζε «Ο Σοσιαλιστής» (σε ηλικία 25 ετών) ήταν ο πρώτος που διεμήνυσε αιτήματα περί ελευθερίας λόγου και συνείδησης, οκτάωρη εργασία, κατώτατο μισθό, αργία την Κυριακή κτλ.
Ηταν εκείνος ο... τολμηρός της εποχής που διαμαρτύρονταν: «…παν άτομον διά της τριώρου εργασίας του ημερησίως θα απολαμβάνει δικαιωματικώς όλων των απολαύσεων και των αγαθών, άτινα απολαμβάνουσι σήμερον άτομα τινά αποκαλούμενα πλούσιοι»!
Σε κείνη την πρώτη συγκέντρωση Εργατικής Πρωτομαγιάς στην Ελλάδα το 1893, μπροστά από το Παναθηναϊκό Στάδιο βγήκαν στους δρόμους περί τους 2000 διαδηλωτές. Εκείνη τη χρονιά συλλαμβάνεται καθώς αναστάτωσε τη Βουλή. Επέμενε να διαβάσει ένα ψήφισμα που έφερε τις υπογραφές σοσιαλιστών εργατών. Αιτήματα; Οκτάωρη εργασία, Κυριακάτικη αργία, σύνταξη στα πενήντα κτλ. Διώκεται, συλλαμβάνεται και βασανίζεται.
Κατά τη διάρκεια της ανάκρισης του αναφέρει: «Πατρίς μου είνε ολη η Γη και αδελφοί μου πάντες οι πάσχοντες».
Ενας από τους γιους του, ο ηθοποιός Λυκούργος Καλλέργης έχει περιγράψει για τον πατέρα του: «Το 1890 ο Καλλέργης οργανώνει κατ’ αρχήν κάποιες συγκεντρώσεις, το 1891 κάποιες άλλες συγκεντρώσεις, που συμβόλιζαν την Εργατική Πρωτομαγιά, το 1893 οργανώνει επίσημα την Εργατική Πρωτομαγιά. Στο στάδιο απέξω συγκεντρώθηκαν κάπου δύο χιλιάδες άνθρωποι. Η εφημερίδα του ο Σοσιαλιστής , εν τω μεταξύ είχε κυκλοφορήσει και είχε δημιουργηθεί ένα κίνημα οπότε δύο χιλιάδες για την εποχή εκείνη με σύνολο πληθυσμού εκατόν πενήντα χιλιάδες Αθήνα – Πειραιάς ήταν πολύ σημαντικός σταθμός. Αυτή ήταν η έναρξη μετά τον επόμενο χρόνο έγινε η Εργατική Πρωτομαγιά».
Δεύτερος εορτασμός Εργατικής Πρωτομαγιάς
Την επόμενη χρονιά, ο εορτασμός της Πρωτομαγιάς –πάλι στο Παναθηναϊκό Στάδιο, υπό την οργάνωση του Στ. Καλλέργη- περιγράφεται ενωτικός με τη συμμετοχή πολλών περισσότερων οργανώσεων και πολιτών. Αυτή τη φορά, όμως, η καταστολή από την πλευρά της Κυβέρνησης είναι άγρια.
Ο Καλλέργης διώκεται ξανά. Οι υπόλοιπες συλλήψεις δεν ήταν μόνον δέκα, όπως το 1893, αλλά πολλές περισσότερες. Μένει φυλακισμένος στην Παλιά Στρατώνα για δύο μήνες. Στη συνέχεια αθωώνεται και φεύγει για το Παρίσι.
Ο αείμνηστος Λυκούργος Καλλέργης περιέγραφε για τον πατέρα του: «Το 1894 που οργανώθηκε η 2 ενωτική επίσημη Πρωτομαγιά στον ίδιο χώρο συγκεντρώθηκαν 6.000 χιλ., άτομα γεγονός που συντάραξε το παλάτι και την κυβέρνηση και διατάχθηκαν συλλήψεις, καταδίκες, κ/α .Τελικά αθωώθηκε και έφυγε για το Παρίσι για δυο χρόνια. Διατηρούσε βέβαια επαφή με την Κρήτη. Τελικά πήρε την απόφαση το 1902, μάζεψε πολλά υλικά της εφημερίδας και έρχεται στην Κρήτη και εντάσσεται στο Κίνημα το επαναστατικό της εποχής για την απαλλαγή της Κρήτης. Είχε συνεργαστεί και με τον Βενιζέλο, αλλά δεν τα πήγαν καλά, γιατί ήταν προχωρημένες οι ιδέες του».
Στο Παρίσι...
Στο Παρίσι είχε την τύχη να συναντηθεί και συναναστραφεί με εξέχουσες προσωπικότητες της εποχής όπως ο Ζαν Ζωρές, ο Εμίλ Ζολά, ο Πιοτρ Κροπότκιν, ένας από τους πρώτους θεωρητικούς του αναρχοκομμουνισμού και άλλους.
«Γυρνώντας από το Παρίσι ο Σταύρος τον είχαν πιάσει στο καράβι με σκοπό να τον ρίξουν στη θάλασσα, φώναζε από το αμπάρι και πήγαν κάποιοι Κρητικοί. Κάποιος Κρητικός τον έβγαλε από το αμπάρι, αυτόν τον Κρητικό τον έλεγαν Γιακουμάκη. Υποσχέθηκε λοιπόν όταν φθάσει στην Κρήτη να βρει κάποια Γιακουμάκη να την παντρευτεί. Και τελικά όταν έφθασε οριστικά στην Κρήτη, έψαξε στα σαράντα του, τόσα χρόνια και βρήκε μια Γιακουμάκη 19 ετών και την παντρεύτηκε. Αυτή είναι η μητέρα μου και έκανε πέντε αγόρια και δύο κορίτσια. Μάλιστα μας έδωσε αρχαία ονόματα επειδή διάβαζε πολύ Πλάτωνα, και τους αρχαίους φιλοσόφους, Πλάτων – Σωκράτης – Λυκούργος – Θουκυδίδης – Αριστείδης – Ειρήνη – Αφροδίτη.
Όταν λοιπόν ήρθε στην Κρήτη εντάχθηκε στο Κίνημα, παντρεύτηκε, έκανε επτά παιδιά και το 1926 πέθανε στο Μπραχίμ Μυλοποτάμου, εκεί που είναι το άγαλμα και το σπίτι του», έχει περιγράψει ο Λ.Καλλέργης.
Οταν επέστρεψε στην Κρήτη, η κατάσταση ήταν διχασμένη. Ο Καλλέργης έκανε οικογένεια. Προσπάθησε να ανακάμψει οικονομικά. Ομως, ο πόλεμος που δεχόταν ήταν μεγάλος. Οτι προσπάθεια έκανε κατέληγε στο κενό. Εγιναν τρεις απόπειρες δολοφονίας εναντίον του.
Εν τέλει πέθανε το 1926 πάμπτωχος, καθώς η περιουσία του είχε γίνει «στάχτη» για την προώθηση του σοσιαλιστικού κινήματος στην Ελλάδα.
Περιγράφει ο Λ.Καλλέργης: «Ήταν ένας άνθρωπος που ήταν χαμένος μέσα στις ιδέες του, γιατί δεν ήταν ευχαριστημένος με την Κρήτη, ήταν όλα πολύ καθυστερημένα, η Κρήτη ήταν σκλαβωμένη. Και δεν αισθανόταν καλά. Ωστόσο έκανε μια ομάδα και πήρανε μέρος στην επανάσταση κ.λπ. Ήταν μια μορφή εξαλιωμένη, εγώ έτσι τον θυμάμαι. Όταν πέθανε δε, εγώ ήμουνα μικρός, στο σπίτι μας ήταν κάτω το πρώτο πάτωμα το σαλόνι και ένα δωμάτιο επάνω. Στον τοίχο εκεί είχε ένα τρίγωνο παραθυράκι, που έβλεπε κανείς κάτω, λοιπόν η τελευταία μου ανάμνηση και που ήταν ηθελημένη, σκέφθηκα ότι πρέπει να τον δω να θυμάμαι. Ανέβηκα λοιπόν τη σκάλα και πήγα από το παραθυράκι. Αποκρεμάσθηκα και τον έβλεπα κάτω που ήταν πεθαμένος, χαμογελαστός, με ένα περίεργο χαμόγελο. Αυτή η εικόνα μου έχει μείνει από τότε στο μυαλό. Αυτή είναι η εικόνα που θυμάμαι και ήμουν σε ηλικία 10-12 χρονών».
Αυτός είναι ο Σταύρος Καλλέργης που έχει πει: «Ο καταβάλλων κατά τας δυνάμεις του ν’ απολαμβάνη κατά τας ανάγκας του».
ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΑ ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ
Πηγές:
-Αγώνας της Κρήτης.
-Wikipedia
-Academia.edu
-Ρεθεμνιώτικα Νέα
.jpg)
