Φωτιές: Τα Βάτικα ξυπνούν ενώ θρηνούν...
Της Γεωργίας Λινάρδου
Η Νεάπολη και τα Βάτικα δοκιμάστηκαν άγρια από τη μεγάλη πυρκαγιά της περασμένης εβδομάδας. Ενας άνθρωπος έχασε τη ζωή του, λίγο πριν οι φλόγες μπουν στο χωριό του. Αλλοι έχασαν τα σπίτια τους. Ορισμένοι εξ αυτών τα είχαν χτίσει με ταλαιπωρίες ως ναυτικοί στα καράβια. Δεκάδες χιλιάδες λιόδεντρα καήκανε κυρίως στον Άγιο Νικόλαο Βοιών. Εργάτες της γης σε απόγνωση να μην έχουν ρούχα ν’ αλλάξουν μια και το βιος τους κάηκε στη φωτιά. Χιλιάδες ζωντανά να μην έχουν να τραφούν μια που φωτιά δεν άφησε άκαυτο ούτε ένα βοσκοτόπι! Επαγγελματίες του τουρισμού να γεμίζουνε τους κάδους με χαλασμένες προμήθειες.
Δε χρειαζόταν άλλη θλίψη τούτος εδώ ο τόπος, αλλά του την κεράσανε. Ακόμη δεν έχει διευκρινιστεί από τι προκλήθηκε η πυρκαγιά που έκαψε έναν σημαντικό πνεύμονα της Λακωνίας. Από καλώδιο της ΔΕΗ, από εμπρησμό ή από κάποιον τρίτο παράγοντα;
Οπως και να’ χει, βρισκόμαστε πια στο «μετά».
Το Οδοιπορικό στην καμμένη γη της Λακωνίας προκαλεί θλίψη. Σε μία περίοδο που δυστυχώς -για τη χώρα- η θλίψη εορτάζει ως... μοναδικό πρωτογενές πλεόνασμα. Πολλοί άνθρωποι οι οποίοι ζουν σ’ αυτήν τη... γωνιά τόπου, θα πρέπει να αρχίσουν τη ζωή τους από το ΜΗΔΕΝ!
Το Δραματικό Χρονικό: Η Μεγάλη Παρασκευή στα Βάτικα
Ο Παναγιώτης Σταθάκης είναι μόνιμος κάτοικος Νεάπολης. Συνταξιούχος μηχανικός στα καράβια και για χρόνια δημοτικός σύμβουλος στη Μονεμβασία, κατέγραψε από την πρώτη στιγμή που ξέσπασε η μεγάλη πυρκαγιά στα Βάτικα της Λακωνίας, ένα συγκλονιστικό χρονικό. Μιλήσαμε μαζί του. Για την γη που χτίστηκε από μετανάστες που έλειπαν για χρόνια από την πατρίδα τους, άλλοι μεταλλωρύχοι, άλλοι ναυτικοί κτλ., και ξαναγύρισαν για να βρουν ισκιάδα στον τόπο που τους γέννησε και τώρα τον βλέπουν να μη μπορεί να ανασάνει στ’ αποκαϊδια.
Το συγκλονιστικό χρονικό της μεγάλης πυρκαγιάς από τον Π.Σταθάκη.
Παρασκευή 17 Ιουλίου 2015
Ώρα επτά το πρωί: «Μαύρη αυτή η Παρασκευή του Ιουλίου για τα Βάτικα , θα χαθούν στην πύρινη λαίλαπα περιουσίες που έγιναν από Βατικιώτικο μόχθο στα ξένα. Φωτιά από τα ξημερώματα στα Βάτικα, πύρινη κόλαση από το Φαρακλό, Καλλένια και προς Παλιόκαστρο. Πυροσβεστικά αεροπλάνα μέχρι τώρα 07:00 δεν έχουν φανεί. Το Λάχι εκκενώνεται από ανθρώπους και ειδικά τους μεγάλους σε ηλικία με την βοήθεια συγγενών και εθελοντών.
Ώρα 08.00
Από ώρα 08:00 μέχρι 09:30 προσπαθήσαμε να προσεγγίσουμε τα μέτωπα της φωτιάς από την δυτική πλευρά των Βατίκων. Στη διαδρομή προς το Παραδείσι από τον παλιό δρόμο σταματήσαμε στην ανηφοριά μετά την Ψαφάκα γιατί οι υψηλές φλόγες της φωτιάς δεν επέτρεπαν να προχωρήσουμε προς τον Άγιο Γεώργιο. Καταλαβαίνεις όμως ότι στο ρέμα του Παραδεισιού, οι ζημιές πρέπει να είναι μεγάλες. Στην περιοχή του Αγίου Βασιλείου η φωτιά έφτασε δίπλα στην Εκκλησία, αλλά επειδή γύρω ήταν καθαρά πιστεύω ότι αποφεύχθηκαν τα χειρότερα. Στο ρέμα του Αγίου Βασιλείου και απέναντι στο νέο δασύλλιο με τα πεύκα, η φωτιά καίει ό,τι βρίσκει μπροστά της. Δύο αεροπλάνα επιχειρούν ρίψεις νερού κατά προτεραιότητα νομίζω στις κατοικίες και μετά στο δασύλλιο.
Ώρα 11.00
Πήγαμε από το Πετονάκι και τον περιφερειακό της Νεάπολης μέχρι την εκκλησία της Παναγίας στο Παραδείσι, από τα Καλλένια. Οι ζημιές είναι μεγάλες αλλά δεν είδαμε σπίτια ή εκκλησίες κατεστραμμένες. Οι φωτιές τώρα είναι έντονες στο Φαρακλό που δεν φαίνεται από τους καπνούς και στα ρέματα προς την θάλασσα.
Σάββατο 18 Ιουλίου 2015
Σήμερα το απόγευμα αποφασίσαμε ένα οδοιπορικό στο τόπο της πυρκαγιάς από το σημείο που θεωρητικά ξείμησε η πυρκαγιά και φωτογραφίζοντας συνεχώς θα φτάναμε μέσα στο Φαρακλό, μετά στο Μεσοχώρι και εν συνεχεία μέχρι Νεάπολη.... Διαπιστώσαμε ότι το σημείο που ξεκίνησε η φωτιά είναι ... η τοποθεσία «Λάκα». Περίπου δύο χιλιόμετρα το μετρήσαμε με το counter του αυτοκινήτου από το Φαρακλό και φυσικά πολλά χιλιόμετρα πριν την άνω Καστανιά. Παρ’ότι ελέγξαμε όλες τις κολώνες και τους μετασχηματιστές στην διαδρομή δεν καταφέραμε να διαπιστώσουμε κάτι που να προκάλεσε arc, δηλαδή επαφή δυο καλωδίων, όλα φαίνονται σε άριστη κατάσταση αν και οι ειδικοί βλέπουν πάντα περισσότερα. Ίδωμεν τι θ’ αποδείξει η ανάκριση .
Στο Φαρακλό κάηκε μια παλιά κατοικία που ανήκει στον πρόεδρο του χωριού Πέτρο Δεληγιάννη ο οποίος πάλευε τρεις ημέρες με την φωτιά για να σώσει όλα τα σπίτια του χωριού και κάηκε μόνο το δικό του. Ειρωνεία της ζωής...
Στο Μεσοχώρι κάηκαν τέσσερα σπίτια σπίτια, τρία παλιά και ένα νεώτερης κατασκευής που ανήκει στον πρώην πρόεδρο Παναγιώτη Αρώνη. Ειρωνεία και εδώ... Τα άλλα τρία ανήκουν στον κύριο Τσάκο, στον κύριο Λιωνή και στον κύριο Ρέτζικα.
Είδαμε ότι τα σπίτια που έπαθαν ζημιές στα δυο αυτά χωριά ήταν πολύ μικρές σε σχέση με την καταστροφή των ελαιοδέντρων που είναι τεράστια.
Κυριακή 19 Ιουλίου 2015
Ώρα 11:30
Επιστρέψαμε πριν λίγο από την περιοχή του Συνοικισμού του Αδιάκοπου του Κάμπου κοντά στην Εκκλησία του Αγίου Κωνσταντίνου. Ψηλά στο βουνό προς το μέρος της Νεάπολης υπάρχουν ακόμη τέσσερις εστίες φωτιάς που καίνε συνεχώς. Η πυροσβεστική με πολλά οχήματα αλλά και αγρότες με τα ψεκαστικά τους μηχανήματα είναι έτοιμοι να αντιμετωπίσουν μια αλλαγή της διεύθυνσης του ανέμου που τώρα είναι βόρειος, αλλά κάποιες στιγμές γίνεται και γρέγος και έτσι δημιουργείται κίνδυνος να κατέβει η φωτιά στον κάμπο. Η φωτιά που ξέσπασε την περασμένη Παρασκευή άφησε πίσω της μεγάλες πληγές στο Λάχι, το Μεσοχώρι, το Φαρακλό, τον Άγιο Νικόλαο, τη Νεάπολη και τον Κάμπο. Όμως, τις μεγαλύτερες καταστροφές έζησε ο Άγιος Νικόλαος.
Άγιος Νικόλαος Βοιών Λακωνίας: «Οπου κι αν κοιτάξεις βλέπεις μαυρίλα»
Τη ζωή τους από την αρχή είναι αναγκασμένοι να ξεκινήσουν οι περισσότεροι κάτοικοι στον Άγιο Νικόλαο Βοιών στη Λακωνία, αφού το χωριό τους έχει υποστεί τις σημαντικότερες καταστροφές από την πυρκαγιά που έπληξε το Λαχί, το Φαρακλό, τη Μεσόχωρα, τα Βελανίδια και τη Νεάπολη.
Το 80% των ελαιόδεντρων στο χωριό με τους μόνιμους 600 κατοίκους, έχει καεί ολοσχερώς. Ο Αγιος Νικόλαος είχε δική του τοπική οικονομία από τις ελιές. Τώρα οι άνθρωποι θα πρέπει να ξεκινήσουν από την αρχή την ζωή τους.
Είναι ένας τόπος που κρατήθηκε ζωντανός από τη μετανάστευση των ανθρώπων. Από το 1895 πολλοί έφυγαν για να δουλέψουν στα μεταλλεία χρυσού στη Νότια Αφρική. Γύρισαν, έφτιαξαν τη γη, έκαναν οικογένεια. Άλλοι έφυγαν για Αμερική και Αυστραλία. Παλιοί Ναυτικοί πολλοί. Κατάφεραν, όμως, να κρατήσουν τον τόπο τους ζωντανό.
Σήμερα; «Η καταστροφή είναι βιβλική», μας λέει ο μόνιμος κάτοικος του Αγίου Νικολάου, Στάθης Βελιώτης ο οποίος από την πρώτη στιγμή που ξέσπασε η φωτιά από το Φαρακλό έτρεχε μαζί με άλλους κατοίκους να βοηθήσουν το έργο της πυρόσβεσης.
ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΑΠΟ ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΚΑΙ ΝΕΑΠΟΛΗΣ ΤΗΝ ΩΡΑ ΠΟΥ Η ΦΩΤΙΑ ΗΤΑΝ ΣΕ ΕΞΕΛΙΞΗ
«Ο Άγιος Νικόλαος ήταν ένα καταπράσινο χωριό. Τώρα όπου κι αν κοιτάξεις βλέπεις μαυρίλα. Δεν υπάρχει πουθενά πράσινο. Ούτε στο βουνό, ούτε στη θάλασσα», περιγράφει ο Στ. Βελιώτης. Στο χωριό δεν είχαν ξαναδεί φωτιά τα τελευταία πενήντα χρόνια.
Ελαιοπαραγωγός και ο ίδιος, όπως και οι περισσότεροι κάτοικοι του χωριού, βρίσκεται πια σε απόγνωση. «Οι ελαιοπαραγωγοί καταστραφήκαμε για τα επόμενα δέκα χρόνια», αναφέρει. Δεν υπερβάλλει. Τα λιόδεντρα καήκανε. Και ο εξοπλισμός τους κάηκε. Σε συνθήκε τόσο έντονης οικονομικής δυστοκίας για τη χώρα, με το capital control να συνεχίζεται στις τράπεζες, ποια νέα αρχή μπορεί να κάνει ένας άνθρωπος που όλη του η περιουσία κάηκε μέσα σε λίγες ώρες. Τι εισοδήματα μπορεί να έχει ένας άνθρωπος που μέχρι πρότινος καλλιεργούσε τη γη και εκμεταλλεύονταν τους καρπούς της και ζούσε καλά αυτός και ζούσαν και οι υπόλοιποι και το χωριό αντί να ερήμωνε, γινόταν όλο μεγαλύτερο; Που κρατούσε τους νέους στον τόπο τους, εξαιτίας της ισχυρής ανάπτυξης της τοπικής οικονομίας μέσω της ελιάς;
«Τώρα, μαυρίλα παντού, κρανίου τόπος», όπως περιγράφει και ο ίδιος.
Εγώ, μας λέει, σε λίγο καιρό θα πρέπει να καταβάλλω στο κράτος 9.000 ευρώ για φόρο, ΕΝΦΙΑ και ΟΓΑ. «Από τη στιγμή που δεν έχουμε εισόδημα, πως θα πληρώσουμε;» αναρωτιέται. Εάν δε γίνει μία ρύθμιση για τους ανθρώπους εδώ, «είμαστε τελειωμένοι», υποστηρίζει ο Στ.Βελιώτης.
«Οι άνθρωποι έχαναν τα λογικά τους»
Τόσα χρόνια στον τόπο του, τέτοιες εικόνες και τέτοιες συνθήκες ζωής δεν της είχε συναντήσει ξανά.
Προσπαθούσε με άλλους κατοίκους να απεγκλωβίσουν ανθρώπους που βλέποντας τη φωτιά να πλησιάζει τα σπίτια τους έμεναν μέσα. Για να τα σώσουν!
«Οι άνθρωποι είχαν χάσει τα λογικά τους», περιγράφει και λυγάει: «Νόμιζαν πως αν έμεναν μέσα στα σπίτια τους, θα τα προστάτευαν από τη φωτιά». Εγκλωβίστηκε και ο ίδιος στην προσπάθεια του να βοηθήσει άλλους ανθρώπους. Σώθηκε. Αλλά όταν κόπασε η φωτιά και τα μέτωπα ήταν υπό έλεγχο, συνέχισε με άλλους συγχωριανούς του να καθαρίζουν τη γη από τα καμμένα. Τραυματίστηκε.
Τα χωράφια τους με τις ελιές κάηκαν. Δεν έχει πάει ακόμη να τα δει. Γυρνάει γύρω γύρω να βοηθήσει άλλους συμπατριώτες του.
Οι εικόνες που αντίκρισε θα τον κυνηγούν για μια ζωή.
«Προσπαθούσαμε να βγάλουμε από το σπίτι τους δύο κατοίκους στο Φαρακλό. Εναν πατέρα γύρω στα 60 με τον γιο του. Ο άνθρωπος αυτός ήταν σε κατάσταση αμόκ. Τους βγάλαμε. Μετά όταν συνειδητοποίησε ότι θα καιγόταν μαζί με τον γιο του, εάν έμεναν στο σπίτι, μας ευχαριστούσε και δόξασε τον Θεό που είναι ζωντανοί», περιγράφει ο Στ.Βελιώτης.
Και ύστερα θυμάται μια κοπέλα στο Λάχι που δεν έφευγε... «γιατί ήθελε να καεί μαζί με το σπίτι».
Το Φαρακλό ζητούσε βοήθεια πριν πιάσει η φωτιά!
Στις 16 Αυγούστου 2014, μία επιστολή με τίτλο: «Αίτημα για μέτρα πυρασφάλειας Φαρακλού» είχε φτάσει στον Δήμο Μονεμβάσιας και την Πυροσβεστική Υπηρεσία. Υπογράφονταν από 108 πολίτες.
«Το Φαρακλό είναι ένα ιστορικό χωριό της περιοχής Βατίκων Λακωνίας, βρίσκεται σε απόσταση επτά χιλιομέτρων από τη Νεάπολη, στο βουνό, κοντά στην κορυφή Προφήτη Ηλία. Περιτριγυρίζεται από πυκνή βλάστηση και έχει μόνο μια διέξοδο προς δημόσιο δρόμο, με αποτέλεσμα να κινδυνεύει να καεί ολόκληρο σε περίπτωση πυρκαγιάς. Επανειλημμένα βρεθήκαμε αντιμέτωποι με αυτό το ενδεχόμενο. Πιο πρόσφατα, η φωτιά που ξέσπασε φέτος, στις 15 Αυγούστου, στην περιοχή Μεσοχωρίου μας υπενθύμισε ξανά πόσο πιθανό ενδεχόμενο είναι μια καταστροφική πυρκαγιά για το χωριό μας. Εμείς, οι Φαρακλιώτες και οι φίλοι του Φαρακλού, που επισκεπτόμαστε με κάθε ευκαιρία αυτό το όμορφο χωριό, ζητάμε να ληφθούν μέτρα πυρασφάλειας, όπως: Διάνοιξη δρόμου περιμετρικά του χωριού ως αντιπυρική ζώνη και οδό πρόσβασης πυροσβεστικών οχημάτων καθώς και διαφυγής πληθυσμού σε περίπτωση κινδύνου. Καθαρισμό /αποψίλωση άχρηστης βλάστησης στο χωριό και σε τριγύρω εκτάσεις. Σύσταση προς όλους τους ιδιοκτήτες να καθαρίζουν τακτικά τους χώρους ιδιοκτησίας τους. Παρακαλούμε να ληφθούν άμεσα τα προτεινόμενα μέτρα. Αντιλαμβανόμαστε βεβαίως ότι υπάρχουν δυσκολίες και οικονομικοί περιορισμοί, θεωρούμε όμως ότι είναι αναγκαίο να διαφυλάξουμε την ασφάλεια των ανθρώπων και τις ομορφιές του τόπου μας. Από την πλευρά μας θα είμαστε πάντα αρωγοί σε κάθε προσπάθεια».
Δυστυχώς, το ίδιο αίτημα απεστάλη εκ νέου στις 19 Ιουλίου 2015 προς τους ίδιους αποδέκτες.
«Αγαπητοί Κύριοι, δυστυχώς η πραγματικότητα που ζούμε στην περιοχή των Βατίκων ξεπερνά οτιδήποτε μπορεί να ειπωθεί με λόγια και η καρδιά μας είναι πολύ βαριά για να καταφέρει να βρει τις κατάλληλες λέξεις. Θέλουμε απλά να σας υπενθυμίσουμε το αίτημα που διατυπώσαμε πέρσι και να παρακαλέσουμε, στο σχεδιασμό που θα κάνετε για το μέλλον, μεταξύ των άλλων να λάβετε υπόψη την ανάγκη δημιουργίας περιφερειακού δρόμου - αντιπυρικής ζώνης από το Φαρακλό προς την κατεύθυνση του Παραδεισιού. Το Φαρακλό έχει μόνο μια έξοδο - αν η φωτιά είχε έρθει από εκεί, τώρα θα θρηνούσαμε και ανθρώπους. Είναι αυτονόητο ότι θα έχετε την αρωγή μας σε οτιδήποτε χρειαστεί».
«Ο,τι βρέξει ο ουρανός, η γη το δέχεται!»
«Ακόμη και μέσα στη σπηλιά στο λιμανάκι του Προφήτη Ηλία είχε πιάσει φωτιά κι ένας ψαράς προσπαθούσε να την σβήσει!», αναφέρει κάτοικος της περιοχής στην προσπάθεια της να μας περιγράψει τη μανία της φωτιάς στη Νεάπολη της Λακωνίας.
Έξω από ένα καμένο σπίτι της περιοχής μια γυναίκα λέει στον άντρα της: «Για δες μήπως έχει μείνει κανένα ενθύμιο από το σπίτι μας». Εκείνος της απαντά: «Ούτε πιάτο!»
Κάτοικοι στο Λάχι, ακόμη και σήμερα που η φωτιά έσβησε, προσπαθούν με αγωνία να περιγράψουν την «ακαταλόγιστη ορμή της». Οπως λένε χαρακτηριστικά: «Η φωτιά ήταν ακαταλόγιστη γι’ αυτό και ο κόσμος δε μπορούσε να την μαϊνάρει».
ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΕΝΩΣΗΣ ΞΕΝΟΔΟΧΩΝ ΛΑΚΩΝΙΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣΗ ΠΟΛΛΑΛΗΣ
«Μετά απ’ όλο αυτό που έγινε, αν δεν ήμουν Βατικιώτισσα, θα έφευγα για τον Πειραιά», μας λέει η Λ.Βελιώτη. Ηταν η πρώτη φορά που θυμάται στη ζωή της να μην τρέχει να σβήνει φωτιές (καμία με αυτές τις διαστάσεις). Εμεινε πίσω να βοηθήσει μαζί με άλλα άτομα να μεταφέρονται οι ηλικιωμένοι κάτοικοι του χωριού Λάχι στο Κέντρο Υγείας, εξαιτίας αναπνευστικών προβλημάτων.
Σκέφτεται τους κατοίκους του Αγίου Νικολάου και λέει: «Από νοικοκυραίοι μια βραδιά γίνανε πένητες». Δραματική, όμως, είναι η κατάσταση και για πολλούς εργάτες στα λιόδεντρα. «Κάποιοι δεν έχουν ούτε ρούχα να φορέσουν», μας λένε κάτοικοι. Τα πράγματα τους κάηκαν.
Οι ντόπιοι συνηθίζουν να λένε πως: «Ότι βρέξει ο ουρανός, η γη το δέχεται»!
Πόσα αντέχει να δεχθεί ετούτη η γη;
Στην ευρύτερη περιοχή έμειναν άκαυτες έξι στάνες. Ομως, που να βγάλουν οι τσοπάνηδες τα ζώα να βοσκήσουν; Σε καμένη γη; Και με capital control στις τράπεζες τι ζωοτροφές να αγοράσουν; Ο Δήμαρχος Μονεμβάσιας και ο Μητροπολίτης της περιοχής υποσχέθηκαν ότι θα συνδράμουν. Αλλά...
Οι ντόπιοι συνηθίζουν να λένε και κάτι άλλο. Πως: «Κάλλιο του Τούρκου το σπαθί, παρά του Εγγλέζου η κρίση»!
Στα Βελανίδια, ένα χωριό με 150 μόνιμους κατοίκους το χειμώνα και περί του 1200 κάθε Αύγουστο, δεν υπήρχε ρεύμα. Το δίκτυο του ρεύματος καταστράφηκε ολοσχερώς και αντικαταστάθηκε.
ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΝΕΑΠΟΛΗΣ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΦΩΤΙΑΣ