Σύγκρουση των γενεών φέρνει η κρίση και το νέο ασφαλιστικό
Της Μαρίνας Πρωτονοταρίου
Πριν λίγες μέρες ο Σύλλογος Προσωπικού της Alpha Bank προανήγγειλε την ομαδική αποχώρηση από το Ταμείο της κάνοντας λόγο για λεηλασία των εισφορών από ομάδα παλαιών συνταξιούχων και συνδικαλιστών. Σε μια σκληρή ανακοίνωση, οι εργαζόμενοι της Alpha παρέθεσαν στοιχεία για συντάξεις εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ με συνολικές εισφορές που δεν ξεπερνούν τα 1.000 ευρώ.
Στο θέμα αυτό αναφέρθηκε και ο κ. Σάββας Ρομπόλης πρώην Διευθυντής του ΙΙΝΕ-ΓΣΕΕ προβλέποντας ότι η κατάσταση θα χειροτερεύει και θα κορυφωθεί το 2035. Επίσης μας εξηγεί τί σημαίνει για τον ασφαλισμένο το νέο σύστημα της νοητικής κεφαλαιοποίησης που έρχεται με τις αλλαγές στο Ασφαλιστικό.
«Η δημογραφική γήρανση, η ανεργία και η εισφοροδιαφυγή δημιουργούν ένα μεγάλλο έλλειμμα στο ασφαλιστικό μας σύστημα και η λύση που προωθείται είναι η μείωση των συντάξεων και η αύξηση του ορίου ηλικίας. Όμως μειώνονται οι συντάξεις χωρίς να μειώνονται οι εισφορές και έτσι το 2035 θα συντελεστεί η σύγκρουση των γενεών. Δηλαδή οι παροχές που θα λαμβάνουν οι συνταξιούχοι που θα βγουν τότε και για όσο ζήσουν, θα είναι λιγότερες από τις εισφορές που θα έχουν πληρώσει», αναφέρει ο κ. Ρομπόλης. Σήμερα οι παροχές είναι 125% σε σχέση με τις εισφορές τους, από το οποίο το 25% είναι εισφορές του κράτους και οι παροχές είναι προσδιορισμένες.
«Ανατρέπεται έτσι μια βασική αρχή του κοινωνικού συστήματος, η αρχή της αναλογικότητας, ενώ ήδη εχει παραβιαστεί η αρχή της ισότητας και της αλληλεγγύης». Δηλαδή μόνο θεωρητικά υπάρχουν αυτές οι αρχές ενώ στην πράξη το κοινωνικό μοντέλο έχει ήδη τελειώσει.
Το baby-boom του 2023-2028
Στα προβλήματά μας θα προστεθεί το πρόβλημα του baby boom που αναμένεται το 2023-28. «Πρόκειται για την ξαφνική έξοδο στην συνταξιοδότηση ενός πολύ μεγαλύτερου αριθμού συνταξιούχων από ότι μέχρι τότε, που θα εκτινάξει τις συνταξιοδοτικές δαπάνες», σημειώνει ο κ. Ρομπόλης.
Οι χώρες της δυτικής Ευρώπης περνάνε αυτή την περίοδο τώρα, αλλά επειδή το είχαν προβλέψει έχουν φροντίσει και σχεδιάσει πώς θα αυξήσουν τα έσοδα. Οι Γάλλοι προγραμμάτισαν και ήρθαν νέοι πόροι ώστε να μην γίνουν περικοπές. Στην Ελλάδα λόγω της μετανάστευσης το φαινόμενο αυτό καθυστέρησε μια γενιά. Και θα το περάσουμε δέκα χρόνια αργότερα. Όμως εμείς δεν κάνουμε τίποτα για να δούμε από τώρα από που θα βρεθούν αυτοί οι πόροι.
«Θα μπορούσαμε για παράδειγμα να δημιουργήσουμε ένα σύστημα καταπολέμησης της εισφοροδιαφυγής που σήμερα είναι 6 δις. Αν μειώναμε την εισφοροδιαφυγή κατά 50% θα είχαμε έσοδα 3 δις., το σύστημα δεν θα είχε πρόβλημα και δεν θα χρειαζόταν να κάνουμε περικοπές... Η λύση θα ήταν η τράπεζα να πληρώνει τις εισφορές από τις αποδοχές των εργαζομένων απευθείας κεντρικά. Στι ΙΝΕ είχαμε επεξεργαστεί ένα μοντέλο τύπου Γαλλίας για την καταπολέμηση της εισφοροδιαφυγής το οποίο ποτέ δεν αξιοποιήθηκε».
Το σύστημα νοητικής κεφαλαιοποίησης και οι μη προσδιορισμένες αποδόσεις
Με την εισφοροδιαφυγή να καλπάζει και το δημογραφικό πρόβλημα και την ανεργία να μεγαλώνουν, για να αντιμετωπιστεί το έλλειμμα, εκτός από τη μείωση των συντάξεων και των ορίων συνταξιοδότησης έρχεται και αλλαγή στο ίδιο το είδος του συστήματος ασφάλισης, που από διανεμητικό γίνεται νοητικής κεφαλαιοποίησης.
Ο κ. Ρομπόλης εξηγεί: «Υπάρχουν τρία συστήματα στην κοινωνική ασφάλιση, το διανεμητικό –που έχουμε σήμερα- στο οποίο η παρούσα γενιά ασφαλισμένων πληρώνει τις συντάξεις της παρούσας γενιάς συνταξιούχων, το κεφαλαιοποιητικό που η γενιά εργαζομένων πληρώνει τις συντάξεις της δικής της γενιάς (επικουρικές και επαγγελματικά ταμεία) και το τρίτο που είναι η νοητική κεφαλαιοποίηση. Στη νοητική κεφαλαιοποίηση όλοι πληρώνουμε εισφορές και τα χρήματά μας μπαίνουν σε ατομικές μερίδες που επενδύονται σε επενδυτικά προϊόντα -σαν ιδιωτική ασφάλιση- και όταν φτάσουμε σε ηλικία σύνταξης εισπράττουμε ό,τι έχουν αποδόσει αυτές οι επενδύσεις.
Η νοητή κεφαλαιοποίηση είναι μη προσδιορισμένων παροχών αφού τα κεφάλαια τα διαχειρίζεται και τα επενδύει ένα fund και ανάλογα με την πορεία της επένδυσης, είναι η σύνταξη. Αυτό το σύστημα είχε εφαρμοστεί στη Χιλή του Πινοσέτ και αργότερα καταργήθηκε. Αναφέρεται και ως σουηδικό μοντέλο που εφαρμόστηκε στις αρχές του 2000 αλλά μετά από 15 χρόνια, αμφισβητείται γιατί διαπιστώθηκε ότι δημιουργεί ανισότητες αφού ο ασφαλισμένος είναι εκτεθειμένος στις κεφαλαιαγορές και δεν έχει τη σιγουριά που έπρεπε να έχει».