Έκθεση WWF Ελλάς: Πληγή για το περιβάλλον η αδιαφάνεια προς τις εξορύξεις υδρογονανθράκων

Η 14η ετήσια έκθεση του WWF Ελλάς «Η περιβαλλοντική νομοθεσία στην Ελλάδα»(1) που φέτος εκδόθηκε σε συνεργασία με τη μη κερδοσκοπική εταιρεία περιβαλλοντικού δικαίου «Νόμος + Φύση», παρουσιάστηκε σήμερα στον Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών, φέρνοντας στο φως μια πολύ δυσάρεστη εικόνα για την προστασία του περιβάλλοντος στην Ελλάδα.

Αν και στην έκθεση καταγράφονται αξιόλογες θετικές εξελίξεις, όπως η επέκταση του δικτύου Natura 2000 και η ίδρυση του Εθνικού Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, αυτές δυστυχώς αμαυρώνονται από μια σειρά πρακτικών και καταστάσεων που σημειώθηκαν και τα προηγούμενα έτη, ενώ τα σχέδια για την εξόρυξη υδρογονάνθρακων και η πυρκαγιά στο Μάτι δείχνουν νέες ανησυχητικές οπισθοδρόμησεις.

Η χρονιά χαρακτηρίζεται από το ευνοιοκρατικό, ελαστικό και αδιαφανές αδειοδοτικό πλαίσιο για τις σεισμικές έρευνες και εξορύξεις πετρελαίου και φυσικού αερίου (υδρογονανθράκων) που θέτει σε άμεσο κίνδυνο το θαλάσσιο και χερσαίο περιβάλλον της χώρας, λειτουργώντας εις βάρος της περιβαλλοντικής ασφάλειας.

(2) Ειδικότερα, μείζον ζήτημα αποτελεί η εξαίρεση από την υποχρέωση εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων στις περιοχές παραχώρησης κατά την πρώτη φάση εργασιών σεισμικής έρευνας. Μάλιστα, το γεγονός ότι η έρευνα και η εξόρυξη υδρογονανθράκων επηρεάζει άμεσα πάνω από 100 προστατευόμενες περιοχές σε όλη τη χώρα αποτελεί προφανή υποβάθμιση του θεσμικού πλαισίου προστασίας της φύσης.

(3). Μόνο ειρωνεία στην όλη διαδικασία αποτελεί η κήρυξη του Κυπαρισσιακού Κόλπου σε προστατευόμενη περιοχή, με την ταυτόχρονη μονογραφή συμφωνίας για εξόρυξη πετρελαίου στην ίδια περιοχή. Αναμενόμενη λοιπόν, είναι η συνέχιση της θλιβερής πρωτιάς της Ελλάδας στις υποθέσεις μη συμμόρφωσης με αποφάσεις του Δικαστηρίου της ΕΕ, οι οποίες πλέον ανέρχονται σε 11, καθώς και η δεύτερη θέση σε αριθμό ανοιχτών υποθέσεων (27) παραβίασης του περιβαλλοντικού δικαίου της ΕΕ, με αποτέλεσμα την επιβολή μεγάλων χρηματικών ποινών εις βάρος της χώρας μας.

Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία, η Ελλάδα έχει καταβάλει περισσότερα από 100 εκατομμύρια ευρώ σε χρηματικές ποινές για τη μη συμμόρφωσή της με αποφάσεις του ευρωδικαστηρίου, μέτρο, ωστόσο που δεν αποδεικνύεται ικανό να σταματήσει το επικίνδυνο φαινόμενο της παράνομης απόρριψης και επικίνδυνης διαχείρισης αποβλήτων.

Αριθμός παραβιάσεων ανά κράτος μέλος

Αριθμός υποθέσεων μη συμμόρφωσης με αποφάσεις του Δικαστηρίου της ΕΕ

Την εικόνα συμπληρώνουν επιγραμματικά και οι παρακάτω αρνητικές εξελίξεις:

- Δάση: Η πολύνεκρη πυρκαγιά στο Μάτι κατέδειξε τις συνέπειες της αυθαίρετης και της εκτός σχεδίου δόμησης, αλλά και τις συνέπειες από ένα σύστημα δασοπυρόσβεσης που εξακολουθεί να βασίζεται στην καταστολή κι όχι στην πρόληψη. Παράλληλα, οι πρώτες σημαντικής έκτασης κατεδαφίσεις αυθαιρέτων στιγματίστηκαν από την παράδοξη ταυτόχρονη νομιμοποίηση παρανομιών

- Ενέργεια: Η δρομολόγηση της πώλησης λιγνιτικών στοιχείων της ΔΕΗ, διαιωνίζει την εξάρτηση της ηλεκτροπαραγωγής στην Ελλάδα από το κάρβουνο

- Απόβλητα: Εκτιμάται πως περίπου 160.000 τόνοι στερεών αστικών αποβλήτων εξακολουθούν να καταλήγουν σε χωματερές(4)

- Χωρικός σχεδιασμός: Η σκανδαλώδης κάλυψη με διατάξεις τυπικού νόμου διάφορων έργων και δραστηριοτήτων που στερούνται απόφασης έγκρισης περιβαλλοντικών όρων εξυπηρετεί πλέον μεγάλους κλάδους της οικονομικής δραστηριότητας (πχ. ξενοδοχειακά καταλύματα, σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής σε μη διασυνδεδεμένα νησιά και λατομεία διάφορων κατηγοριών)

- Περιβαλλοντικός έλεγχος: Η υπηρεσία των επιθεωρητών περιβάλλοντος παραμένει εξαιρετικά υποστελεχωμένη και πολιτικά εξαρτημένη από την εκάστοτε πολιτική ηγεσία του υπουργείου περιβάλλοντος

Παράλληλα, θα πρέπει να σημειωθούν και θετικές εξελίξεις που συνέβησαν τους περασμένους μήνες

- Φύση και βιοποικιλότητα: Σημαντικό ορόσημο αποτελεί η επέκταση του Δικτύου Natura 2000 και ο νόμος για τους φορείς διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών. Με την επέκταση αυτή, η Ελλάδα εκπληρώνει τον ευρωπαϊκό και τον παγκόσμιο στόχο

- Ενέργεια: Νευραλγικής σημασίας είναι και η ίδρυση του Εθνικού Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης που θα χρηματοδοτείται από τα δημόσια έσοδα δημοπράτησης δικαιωμάτων CO2. Η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα της ΕΕ που αξιοποιεί αυτά τα έσοδα για τη χρηματοδότηση της μετάβασης στη μεταλιγνιτική περίοδο

- Ενέργεια: Ο νόμος για τις ενεργειακές κοινότητες που ανοίγει τον δρόμο για κοινωνική συμμετοχή στην αποκεντρωμένη παραγωγή ΑΠΕ

- Χωρικός σχεδιασμός: Μεταφορά στην εθνική νομοθεσία, της οδηγίας για τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό με σαφή κατεύθυνση για ενιαία αντιμετώπιση του θαλάσσιου και παράκτιου χώρου. Παραμένει ωστόσο, αδικαιολόγητη η μη κύρωση του πρωτοκόλλου για την παράκτια ζώνη

Η καταγραφή των νομοθετικών και πολιτικών πρωτοβουλιών που σημάδεψαν την περιβαλλοντική προστασία τη χρονιά που μας πέρασε δημιουργεί ανησυχία για το μέλλον. Το WWF Ελλάς ζητά τον καθολικό σεβασμό των θεσμών περιβαλλοντικής προστασίας και καλεί όλους τους πολίτες να συμμετάσχουν στην εκστρατεία κατά της εξόρυξης πετρελαίου κατά μήκος των ελληνικών θαλασσών υπογράφοντας στη σχετική έκκληση και στέλνοντας ένα δυνατό μήνυμα στην πολιτική ηγεσία.

«Η ελληνική πολιτεία οφείλει να περιφρουρεί τον σεβασμό της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και την απρόσκοπτη πρόσβαση στην πληροφορία αυτής όπως αρμόζει σε ένα κράτος δικαίου. Η έκθεση για την εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας που παρουσιάζουμε κάθε χρόνο αποκαλύπτει σημαντικά κενά και ελλείψεις που πρέπει να απαντηθούν από τους αρμόδιους φορείς», δήλωσε ο νομικός συντονιστής του WWF Ελλάς, Γιώργος Χασιώτης.

«Η έκθεση για την εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας στην Ελλάδα αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο για την κατανόηση της θέσπισης και λειτουργίας των νόμων από όλους, καθώς και ένα σημαντικό εργαλείο πίεσης για αποτελεσματικότερη και πιο συνολική περιβαλλοντική προστασία. Δυστυχώς, για άλλη μια χρονιά, γινόμαστε μάρτυρες σημαντικών εκπτώσεων στην προστασία του περιβάλλοντος, με πιο κραυγαλέα περίπτωση, τα σχέδια της κυβέρνησης για εξόρυξη υδρογονανθράκων.

Ενώ προχωρούν τα σχέδια, περισσότεροι από 8.000 περίπου συμπολίτες μας έχουν ήδη εκφράσει την έντονη ανησυχία και αντίθεσή τους, αυτά, υπογράφοντας στην ιστοσελίδα του WWF. Η κυβέρνηση οφείλει να το λάβει σοβαρά υπόψη και να προχωρήσει στην άμεση ακύρωση των σχετικών σχεδίων της», δήλωσε ο Γενικός Διευθυντής του WWF Ελλάς, Δημήτρης Καραβέλλας.