90 χρόνια Φράγμα του Μαραθώνα: Επτά ιστορικά στοιχεία που πρέπει να γνωρίζετε!
H ιστορία του «ταξιδιού» του νερού της Αττικής είναι παλιά και κάτι περισσότερο από ενδιαφέρουσα. Για να μπορούμε να απολαμβάνουμε σήμερα αυτό το αγαθό - στην καλύτερη και πλέον ποιοτική εκδοχή του, χρειάστηκε πρώτα να πραγματοποιηθεί ένα σπουδαίο έργο στις αρχές του 20ού αιώνα: Ο λόγος για την κατασκευή της τεχνητής λίμνης και του Φράγματος του Μαραθώνα.
Το ξεχωριστό αυτό «ταξίδι» είναι άγνωστο για πολλούς. Ωστόσο, χάρη στο Ιστορικό Αρχείο της ΕΥΔΑΠ, όλοι μας έχουμε σήμερα την ευκαιρία να αποκτήσουμε πρόσβαση σε πολύτιμες ιστορικές πληροφορίες και φωτογραφικά τεκμήρια που έχουν μεγάλη αξία. Πόσο μάλλον αν αναλογιστούμε πως χάρη σε αυτό το έργο, αντιμετωπίστηκαν άμεσα τα σοβαρά υδροδοτικά προβλήματα της ελληνικής πρωτεύουσας την περίοδο του Μεσοπολέμου.
Με αφορμή τα 90 χρόνια από την κατασκευή του Φράγματος του Μαραθώνα, αποφασίσαμε να «μελετήσουμε» και εμείς το εξαιρετικό αυτό αρχείο και να ανακαλύψουμε τα πλέον σημαντικά στοιχεία σε ό,τι αφορά στην κατασκευή του εν λόγω έργου. Η ιστορία του ξεκινά επισήμως το 1924, με την υπογραφή της σύμβασης του έργου, και το σίγουρο είναι πως όλοι αξίζει να τη γνωρίσουν.
1) Η Αθήνα κυριολεκτικά διψούσε πριν την κατασκευή του Φράγματος
Η εικόνα της Αθήνας και του Πειραιά πριν την κατασκευή του Φράγματος και ιδίως μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, ανήκει στις ζοφερές στιγμές της ιστορίας αυτής. Οι χιλιάδες πρόσφυγες που έφτασαν στην πρωτεύουσα διψούσαν και η ύδρευση της εποχής ήταν προβληματική. Αξίζει μόνο να σημειώσουμε ότι το 1921 οι κάτοικοι Αθηνών, Πειραιά και προαστίων ήταν περίπου 450.000 - και μόλις το 9,5% των κτηρίων ήταν υδροδοτούμενα - ενώ το 1928, ο αριθμός αυτός «άγγιξε» τις 800.000!
2) Μέχρι το 1929 το νερό έφτανε κυρίως στην πόλη μέσω του Αδριάνειου Υδραγωγείου
Από τη σύσταση του ελληνικού κράτους μέχρι την κατασκευή του Φράγματος του Μαραθώνα, το νερό έφτανε στην Αθήνα κυρίως μέσω του ρωμαϊκού Αδριάνειου Υδραγωγείου. Αν αναλογιστούμε ότι κατασκευάστηκε το 2ο αιώνα μ.Χ., μπορούμε να κατανοήσουμε τις δυσκολίες στην υδροδότηση.
3) Είναι εξ ολοκλήρου επενδυμένο με πεντελικό μάρμαρο
Μία επιπλέον πληροφορία που πολλοί δεν γνωρίζουν είναι πως πρόκειται για το μοναδικό φράγμα που είναι εξ ολοκλήρου επενδυμένο με πεντελικό μάρμαρο και εσωτερικά αποτελείται από σκυρόδεμα, το οποίο είναι φτιαγμένο με θραυσμένο μάρμαρο, τσιμέντο και ηφαιστειακή τέφρα! Πολύτιμα υλικά για την εποχή, αν σκεφτούμε πως έχει ύψος 54 μέτρα και μήκος 285 μέτρα!
4) Στα εγκαίνια του Φράγματος είχαν παρευρεθεί σημαντικά πολιτικά πρόσωπα της εποχής
Ψάχνοντας στο Ιστορικό Αρχείο της ΕΥΔΑΠ βρήκαμε φωτογραφίες από την τελετή εγκαινίων που πραγματοποιήθηκαν τον Οκτώβριο του 1929 και αναγνωρίσαμε πολλά σημαντικά πολιτικά πρόσωπα της εποχής. Μεταξύ άλλων, οι κ.κ. Παύλος Κουντουριώτης Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Ελευθέριος Βενιζέλος Πρωθυπουργός της Ελλάδας, Ανδρέας Μιχαλακόπουλος Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης, Παναγής Τσαλδάρης Αρχηγός της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, Σπύρος Μερκούρης Δήμαρχος Αθηναίων και Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος, οποίος τέλεσε και τον Αγιασμό.
5) Αθήνα και Πειραιάς διέθεταν για πρώτη φορά επάρκεια νερού το 1932
Και μπορεί σήμερα να φαντάζει αδιανόητο, όμως, η αλήθεια είναι πως Αθήνα και Πειραιάς διέθεταν για πρώτη φορά «επάρκεια νερού» το 1932! Αξίζει, μάλιστα, να σημειωθεί πως με βάση στοιχεία εκείνης της εποχής, η μέση ημερήσια κατανάλωση ήταν 31.350 κ.μ. από την οποία το 70% προερχόταν από τη λίμνη του Μαραθώνα - και μάλιστα, έπειτα από εκατοντάδες δειγματοληψίες βρέθηκε «από κάθε άποψη ικανοποιητικό και ασφαλές».
6) Έκαναν τουριστικές ξεναγήσεις σε Ακρόπολη και… Μαραθώνα
Με την κατασκευή του Φράγματος του Μαραθώνα άρχισαν να οργανώνονται ξεναγήσεις για τους επισήμους άλλων χωρών που επισκέπτονταν την Αθήνα, στην Ακρόπολη και… το Φράγμα του Μαραθώνα. Πράγματι, επίσημοι επισκέπτες ξεναγούνταν από αντιπροσώπους της ελληνικής πολιτείας. Φυσικά, μέχρι και σήμερα το Φράγμα αποτελεί έναν τόπο επίσκεψης για σχολεία, ακαδημαϊκά ιδρύματα, πολιτιστικούς φορείς, οικογένειες και μεμονωμένους επισκέπτες!
7) Το νερό της Αττικής σήμερα δεν προέρχεται από το Μαραθώνα
Δεν υπάρχει αμφιβολία πως το πόσιμο νερό που με ευκολία φτάνει σήμερα σε κάθε σπίτι στην Αττική είναι ένα από τα ποιοτικότερα της Ευρώπης. Στις πηγές υδροληψίας που χρησιμοποιεί η ΕΥΔΑΠ περιλαμβάνονται αυτές του Μαραθώνα, της Υλίκης, του Μόρνου και του Εύηνου. Όμως, με βάση τις σημερινές συνθήκες λειτουργίας, οι κύριες πηγές υδροληψίας της Αττικής είναι ο Μόρνος και ο Εύηνος, ενώ ο Μαραθώνας και η Υλίκη ανήκουν στους βοηθητικούς.
Τέλος, οι πελάτες της ΕΥΔΑΠ επόμενη επίσκεψή τους σε ένα από τα Κέντρα Εξυπηρέτησης Πελατών της ΕΥΔΑΠ, θα έχετε την ευκαιρία να «ταξιδέψετε» και εσείς 90 χρόνια πίσω με τις αφίσες που έχουν «ντύσει» το εξωτερικό των κτηρίων και να μάθετε από το ενημερωτικό φυλλάδιο πολύτιμες πληροφορίες, για την ιστορία του σπουδαίου αυτού έργου, που υπήρξε το εφαλτήριο μίας σειράς σύγχρονων έργων που εξασφαλίζουν την αδιάλειπτη και επαρκή υδροδότηση της Αττικής με πόσιμο νερό άριστης ποιότητας.