Bullying: Ένα καθημερινό φαινόμενο-Τι λένε γονείς, μαθητές, επιστήμονες (pics+vid)
Της Παρασκευής Βονάτσου
Φωτογραφίες-videos: Γιώργος Διαμαντάκης
Ο σχολικός εκφοβισμός έχει διαφορετικά «πρόσωπα»: ρατσιστικά σχόλια, σωματική βία, απομόνωση, λεκτική βία ακόμα και cyber bullying , δηλαδή παρενόχληση μέσω κινητών και ίντερνετ. Οι επιστήμονες διευκρινίζουν ότι εκδηλώνεται με στόχευση και επανάληψη, με σκοπό να προκαλέσει στο μαθητή-θύμα ψυχολογικό ή σωματικό πόνο.
Οι γονείς, που καλούνται να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα όχι μόνο σε επίπεδο θεραπείας αλλά κατά βάση πρόληψης, σημειώνουν ότι το κλειδί είναι η επικοινωνία με τα παιδιά.
Μιλώντας στο newsbomb.gr, η κα Δέσποινα Μαντζαράκη αναφέρεται στο ρόλο των εκπαιδευτικών, τον οποίο θεωρεί κρίσιμο. Όπως λέει, οι δάσκαλοι πρέπει να ενημερώνουν τους μαθητές, χωρίς να απαιτείται η παρέμβαση ψυχολόγων ή κοινωνιολόγων και είναι ουσιαστική η συμβολή που μπορούν να έχουν για την αντιμετώπιση του προβλήματος (Δείτε το βίντεο στη gallery)
«Παροτρύνω τα παιδιά μου να μιλούν σε μας ή στους δασκάλους τους»
Να αποκαλύπτουν σε γονείς και καθηγητές αν πέσουν θύμα οποιασδήποτε μορφής βίας, παρακινεί τα παιδιά του ο κ. Κωνσταντίνος Τσιαχρής. Όπως σημειώνει, μιλώντας στο newsbomb.gr , ο ίδιος δεν έχει γίνει γνώστης τέτοιου περιστατικού, όμως κάθε γονιός οφείλει να είναι σε «επιφυλακή» για την προστασία των παιδιών του.
«Συνήθως μας ενοχλούν οι συνομήλικοι»
Ο εκφοβισμός και η παρενόχληση δεν προέρχονται τόσο απο μεγαλύτερης ηλικίας συμμαθητές, όσο απο την ίδια τάξη, λένε μιλώντας στο newsbomb.gr μαθητές της 'Α Γυμνασίου. Το bullying εκδηλώνεται με απαξιωτικές εκφράσεις, ρατσιστικά σχόλια για την εμφάνιση των μαθητών και ακολουθείται απο απειλές να μην αποκαλύψουν τα παιδιά-θύματα τη βία και την πίεση που υφίστανται.
Τι λένε οι επιστήμονες για το πρόβλημα του εκφοβισμού
Το θέμα της σχολικής βίας, άρχισε να ενδιαφέρει σε πανευρωπαϊκό επίπεδο από τη δεκαετία του '90 ενώ στην Ελλάδα μας απασχολεί περίπου τα τελευταία 10 χρόνια, αναφέρει μιλώντας στο newsbomb.gr, ο κ. Θεόδωρος Θάνος, Επίκουρος Καθηγητής Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης στο Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
Στην ερώτηση αν το bullying έχει οξυνθεί τα τελευταία χρόνια ή αν υπήρχε και παλιότερα, ο κ. Θάνος σημειώνει ότι παλαιότερα δεν είχε δοθεί η σημασία που αποδίδεται σήμερα. «Δεν καταγραφόταν ως μορφή βίας ο σχολικός εκφοβισμός παλιότερα», συμπληρώνει.
Ο κ. Θάνος υπογραμμίζει ότι γενικά παρατηρείται σύγχυση σχετικά με τον όρο «όπως παρατηρείται σύγχυση και στον ορισμό της παραβατικής συμπεριφοράς».
Όπως διευκρινίζει ο σχολικός εκφοβισμός αφορά στην άνιση δύναμη μεταξύ δύο πλευρών: Κάποιος είναι ισχυρός και κάποιος ανίσχυρος.
Προσδιορίζει δε δύο βασικά σημεία που συνιστούν bullying :
- H επανάληψη του φαινομένου, μια φορά δεν μπορεί να ονομαστεί σχολικός εκφοβισμός, πρέπει να έχει και συστηματικότητα
- Πρέπει να ενέχει και σκοπιμότητα, δηλαδή δεν αφορά ένα τυχαίο περιστατικό, για παράδειγμα μια κλωτσιά κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού.
Όπως διευκρινίζει ο κ. Θάνος, το πρόβλημα παρουσιάζει έξαρση στις μικρότερες σχολικές τάξεις και βαθμίδες, δηλαδή από την τετάρτη τάξη του Δημοτικού έως και τη Β΄ Γυμνασίου.
Το bullying δεν κάνει διακρίσεις στα φύλα, καθώς, σύμφωνα με έρευνες, εκδηλώνεται σχεδόν εξίσου σε αγόρια και κορίτσια, έχει όμως διαφορετική μορφή.
«Υπάρχει ποιοτική διαφοροποίηση», σημειώνει ο κ. Θάνος και εξηγεί «στα αγόρια έχουμε εκδήλωση σωματικής βίας, στα κορίτσια παρατηρείται αποκλεισμός, δηλαδή απομονώνεται κάποιο κορίτσι. Η λεκτική βία μοιράζεται και αφορά εξίσου αγόρια και κορίτσια».
Τα αίτια του προβλήματος, ο κ. Θάνος τα προσδιορίζει βασικά στην οικογένεια και σημειώνει ότι οι πολιτικές του σχολείου είναι ένα μέρος για την αντιμετώπιση του φαινομένου, όμως είναι ουσιαστικές και οι παρεμβάσεις προς την οικογένεια, κάτι που είναι πιο δύσκολο.
Για το ρόλο του σχολείου και του εκπαιδευτικού σημειώνει:
- Από τον καθηγητή και το δάσκαλο πρέπει να υπαρχει κατανόηση και να μην αποκλείεται κανένα παιδί από την εκπαιδευτική διαδικασία. Πρέπει να σέβεται ο εκπαιδευτικός κάθε μαθητή, όπως απαιτεί να σέβονται οι μαθητές τον ίδιο.
- Να μην είναι απόμακρος ο εκπαιδευτικός για να δημιουργούνται σχέσεις εμπιστοσύνης για να μπορούν οι μαθητές να «ανοιχτούν».
- Να λειτουργεί σωστά ο θεσμός της σχολικής διαμεσολάβησης, με σεβασμό, ισότητα και εχεμύθεια.
«Κομβικός ο ρόλος των παιδιών-παρατηρητών»
«Ο σχολικός εκφοβισμός υπήρχε ως φαινόμενο» διευκρινίζει η κα Ειρήνη Κορδερά, ψυχολόγος, η οποία πραγματοποιεί ενημερώσεις σε σχολεία και αναλύει το πρόβλημα σε μαθητές και εκπαιδευτικούς. Όπως εξηγεί, πλέον έχουν προστεθεί και νέες «μορφές» του, όπως το cyber-bullying, δηλαδή ο εκφοβισμός μέσω ίντερνετ και κινητών τηλεφώνων. «Επίσης, έχει αυξηθεί σε ό,τι αφορά στη διάκριση λόγω ρατσισμού, εξαιτίας των κοινωνικών συνθηκών και του ότι στα σχολεία φοιτούν σήμερα πολλά παιδιά μεταναστών», σημειώνει.
Η κα Κορδερά αποσαφηνίζει ότι είναι διαφορετική κατάσταση ένας καυγάς ή ένα πείραγμα μεταξύ των μαθητών και διαφορετική ο εκφοβισμός που «γίνεται σταθερά και επίτηδες για να προκαλέσει πόνο».
Σημείο αιχμής, σύμφωνα με την κα Κορδερά είναι το να παρακινηθούν τα παιδιά-θύματα της βίας να αποκαλύψουν τι συμβαίνει.
«Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι τα παιδιά θύματα δεν αποκαλύπτουν σε κανέναν τη βία που υφίστανται. Πολλές φορές μιλούν σε φίλους αλλά όχι στον εκπαιδευτικό ή στο γονιό, κυρίως απο φόβο ή και ντροπή».
Κομβικό ζήτημα, όπως αναφέρει η κα Κορδερά, είναι να παρακινηθούν οι μαθητές που γίνονται γνώστες ή θεατές του προβλήματος, να ενημερώσουν την οικογένεια ή το σχολείο «Έχουμε τα παιδιά θύματα, τα παιδιά θύτες και τα παιδιά παρατηρητές, που είναι και η μεγαλύτερη ομάδα. Τις περισσότερες φορές αυτοί που παρατηρούν δεν κάνουν τίποτα», προσθέτει η κα Κορδερά.
Μπορείτε να διαβάσετε όλη την παρουσίαση της κας Κορδερά για το bullying πατώντας εδώ