Tα «σκοτεινά Χριστούγεννα» και το μεγάλο δίλημμα της Ευρώπης

Τα φετινά Χριστούγεννα στη «γηραιά ήπειρο» είναι διαφορετικά. Οι δημοφιλείς αγορές και τα πολύχρωμα φώτα μειώνονται λόγω της «ενεργειακής φτώχειας», της κρίσης κόστους ζωής, αλλά και της κλιματικής κατάρρευσης, ενώ οι δημοφιλείς προορισμοί της Ευρώπης παραλείπουν τα εποχικά παγοδρόμια και βάζουν χρονοδιακόπτη στα λαμπιόνια που στολίζουν μνημεία και κεντρικές λεωφόρους.

Σε πόλεις ανά την Ευρώπη, οι αξιωματούχοι αντιμετώπισαν ένα μεγάλο δίλημμα καθώς οι τιμές ενέργειας εκτοξεύθηκαν στα ύψη λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Η μία επιλογή που είχαν ήταν να «χαμηλώσουν» τα φώτα για να στείλουν ένα μήνυμα εξοικονόμησης ενέργειας και αλληλεγγύης προς τους πολίτες που υποφέρουν, προστατεύοντας παράλληλα τα δημόσια ταμεία.

0105

0205

0305

0405

0505

Και η άλλη να φωταγωγήσουν τις πόλεις μετά από δύο χρόνια κρίσης εν μέσω πανδημίας με την ελπίδα ότι η αγορά θα πάρει μπρος και οι άνθρωποι θα διασκεδάσουν και θα «ανοίξουν» το πορτοφόλι τους. Οι περισσότεροι τοπικοί άρχοντες από το Παρίσι και το Λονδίνο μέχρι το Στρασβούργο και το Μόναχο, φαίνεται ότι επέλεξαν μία «χρυσή τομή» περιορίζοντας τις ώρες φωτισμού, καταφεύγοντας σε πιο ενεργειακά αποδοτικά φώτα LED ή ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

«Aν σβήσουν τα φώτα, θα... σβήσουν τα Χριστούγεννα»

Σε πολλές πόλεις όπως το Παρίσι η συσκότιση θα γίνεται νωρίτερα από το συνηθισμένο. Ωστόσο, οι τοπικοί αξιωματούχοι λένε ότι πρέπει να προσφέρουν κάποιο είδος εορταστικού πνεύματος για να βελτιωθεί η διάθεση των πολιτών και να αλλάξει το κλίμα, μετά τα lockdown της πανδημίας. «Αν κλείσουν τα φώτα, μπορεί να... σβήσουν τα Χριστούγεννα», λέει η Εστρέγια Πουέρτο η οποία πουλάει παραδοσιακές ισπανικές μαντίλες και γυναικεία κασκόλ, σε ένα μικρό κατάστημα στη Γρανάδα της Ισπανίας. Τα χριστουγεννιάτικα στολίδια εξηγεί, προσελκύουν πελάτες και είναι καλά για τις δοκιμαζόμενες από τις απανωτές κρίσεις επιχειρήσεις.

Στη διάσημη χριστουγεννιάτικη αγορά του Στρασβούργου, η οποία προσελκύει 2 εκατομμύρια ανθρώπους κάθε χρόνο, λιγότερα φώτα αστράφτουν φέτος στο κεντρικό δέντρο, καθώς η γαλλική πόλη επιδιώκει να μειώσει τη δημόσια κατανάλωση ενέργειας κατά 10% φέτος. Η «πρωτεύουσα των Χριστουγέννων» της Γαλλίας, έχει τη μεγαλύτερη χριστουγεννιάτικη αγορά της χώρας, η οποία το 2018 επλήγη από ένοπλη επίθεση και το 2020 έκλεισε λόγω κορονοϊού.

Όλα τα λαμπιόνια είναι LED χαμηλής κατανάλωσης, ο αριθμός τους έχει μειωθεί φέτος, ενώ ο φωτισμός ποικίλλει, ώστε να μην ανάβουν όλα τα φώτα μαζί ταυτόχρονα. Στα διάσημα «περίπτερα» της πόλης, οι πωλητές έχουν επιστρατεύσει ανακυκλώσιμα ποτήρια για να σερβίρουν ζεστό κρασί στους επισκέπτες. «Ο κόσμος θέλει τη μαγεία των Χριστουγέννων, επομένως αναζητάμε μια υπεύθυνη ισορροπία», εξηγεί ο αντιδήμαρχος Γκιγιόμ Λιμσίγ, αρμόδιος για τις εκδηλώσεις της πόλης.

Η πόλη Toυρ της δυτικής Γαλλίας αντικατέστησε το δημοφιλές υπαίθριο χριστουγεννιάτικο παγοδρόμιο με πίστα ρόλερ σκέιτ. Η διατήρηση του παγοδρομίου είχε στοιχίσει το 2020, 15.000 ευρώ σε λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος και 7.500 ευρώ πέρυσι μετά τη μείωση του μεγέθους του. «Φαινόταν κάπως προκλητικό να έχουμε ένα υπαίθριο παγοδρόμιο όταν η θερμοκρασία εδώ τα Χριστούγεννα φθάνει τους 10 με 15 βαθμούς Κελσίου εδώ και αρκετά χρόνια», δήλωσε ο Μάρτιν Κοέν, αντιδήμαρχος αρμόδιος για την ενέργεια και το περιβάλλον.

Ο παράγων «κλίμα» στην ενεργειακή εξίσωση

«Φαίνεται ότι δεν έχει νόημα να διατηρείς τον πάγο με οποιοδήποτε κόστος, απλώς για να διατηρήσεις την αίσθηση των Χριστουγέννων». Με φόντο την υπερθέρμανση του πλανήτη, οι πόλεις στη Γαλλία «πρέπει να αποδεχτούν ότι τα Χριστούγεννα δεν είναι πλέον η εικόνα του χιονιού, του πάγου και των μεγάλων χριστουγεννιάτικων δέντρων. Θα διατηρήσουμε ό,τι μπορούμε γιατί χρειαζόμαστε τη μαγική, εορταστική πλευρά των Χριστουγέννων, αλλά κάποια στοιχεία πρέπει να εξελιχθούν».

Η Mιλούζ, στην ανατολική Γαλλία, επικαλέστηκε την οδηγία της γαλλικής κυβέρνησης για μείωση της κατανάλωσης προκειμένου να αποφευχθούν οι διακοπές ρεύματος φέτος τον χειμώνα. Τις προηγούμενες χρονιές, το χριστουγεννιάτικο δέντρο άναβε καθημερινά από τις 10 το πρωί «για να υπάρχει ατμόσφαιρα» και άρωμα γιορτής. Φέτος το δέντρο και τα χριστουγεννιάτικα φώτα της πόλης θα ανάβουν στις 5 το απόγευμα και η πόλη καταναλώνει 35% λιγότερη ενέργεια. «Είναι καθήκον για τις τοπικές αρχές να εγγυηθούν μια ιδιαίτερη στιγμή τα Χριστούγεννα, αλλά έχουμε κάνει προσαρμογές», δήλωσε ο αντιδήμαρχος Φιλίπ Τριμάιγ.

Η εμπορική Oxford Street του Λονδίνου ελπίζει να μειώσει την κατανάλωση ενέργειας κατά τα δύο τρίτα περιορίζοντας το άναμμα των φώτων της από τις 3 μέχρι τις 11 το βράδυ και τοποθετώντας λαμπτήρες LED. «Οικολογικά μιλώντας, είναι η μόνη πραγματική λύση», λέει από την πλευρά της η Μαρί Μπρεγκέ, 26 ετών, κάτοικος του Παρισιού, καθώς έκανε βόλτα στα Ηλύσια Πεδία, τα οποία επίσης φωτίζονται μόνο μέχρι λίγο πριν τα μεσάνυχτα, αντί για τις 2 τα ξημερώματα όπως τα περασμένα Χριστούγεννα. «Ο πόλεμος και η συμπίεση της ενέργειας είναι πραγματικότητα. Κανείς δεν θα πληγωθεί αν ο φωτισμός είναι πιο λιτός φέτος».

Στην Ουγγαρία η λεωφόρος Andrassy της Βουδαπέστης, που συχνά αναφέρεται ως τα «Ηλύσια Πεδία» της Ουγγαρίας δεν θα λάμψουν φέτος από χιλιάδες λαμπιόνια, μήκους 2 χιλιομέτρων όπως γινόταν μέχρι σήμερα. Ο φωτισμός μειώνεται επίσης σε μνημεία ορόσημα και αξιοθέατα της πόλης, ανάμεσά τους οι γέφυρες πάνω από το Δούναβη.

Φόβοι για μείωση του τουρισμού

«Η εξοικονόμηση στον διακοσμητικό φωτισμό έχει να κάνει με το γεγονός ότι ζούμε σε εποχές που χρειαζόμαστε κάθε σταγόνα ενέργειας», δήλωσε ο αντιδήμαρχος της Βουδαπέστης, Άμπρους Κις. Δεν πιστεύει ότι τα λιγότερα φώτα θα εμποδίσουν τους τουρίστες να έρθουν στην πόλη, η οποία διαθέτει δύο χριστουγεννιάτικες αγορές που προσελκύουν εκατοντάδες χιλιάδες επισκέπτες κάθε χρόνο. «Νομίζω ότι αυτός ο φόβος είναι υπερβολικός», είπε. Τα εορταστικά φώτα, που είναι φέτος LED, θα μειωθούν επίσης από τη 1 π.μ. έως τις 6 π.μ. στο κέντρο της παλιάς πόλης του Μπρασόβ στην κεντρική Ρουμανία και θα σβήσουν σε άλλες τοποθεσίες της πόλης, δήλωσαν αξιωματούχοι.

Στη Γερμανία, πόλεις όπως το Ρέγκενσμπουργκ, το Μόναχο και το Μπάμπεργκ, όπου οι χριστουγεννιάτικες αγορές αποτελούν πόλο έλξης για τους τουρίστες, έχουν συντομεύσει τις ώρες όπου θα ανάβουν τα φώτα. Η χριστουγεννιάτικη περίοδος φωταγώγησης της Βρέμης, η οποία διαρκεί συνήθως από το τέλος Οκτωβρίου έως το Φεβρουάριο «ψαλιδίστηκε» και θα διαρκέσει φέτος από τις 20 Νοεμβρίου έως τις 31 Ιανουαρίου. Και στο Ντίσελντορφ, τα φώτα θα καίνε για πέντε ώρες την ημέρα αντί για 15.

Οι χριστουγεννιάτικες διακοπές δίνουν παραδοσιακά σημαντική ώθηση σε λιανοπωλητές και εστιατόρια. Από τις περικοπές έκτακτης ανάγκης που ανακοινώθηκαν αυτό το φθινόπωρο, εξαιρούνται ο θρησκευτικός φωτισμός, «ιδιαίτερα την περίοδο των Χριστουγέννων», ακόμη και όταν οι περιβαλλοντικοί ακτιβιστές κάνουν έκκληση για αυτοσυγκράτηση. «Πολλές αυλές θυμίζουν αμερικανική χριστουγεννιάτικη ταινία», παραπονέθηκε η Environmental Action Germany.

Πολλές γερμανικές πόλεις αποφεύγουν επίσης εντελώς τα παγοδρόμια: Το Bad Neuenahr, το οποίο επλήγη από τις πλημμύρες το καλοκαίρι του 2021, «έστησε» την πρώτη του χριστουγεννιάτικη αγορά μετά την καταστροφή, εισάγοντας αντ' αυτού χώρο για ρόλερ σκέιτ. «Υπήρξε μια μακρά συζήτηση στη Γερμανία για το εάν θα έπρεπε να πραγματοποιηθούν χριστουγεννιάτικες αγορές φέτος», δήλωσε ο Φρανκ Χάκελμπεργκ από τη γερμανική ένωση εργαζομένων σε αγορές.

«Οι άνθρωποι του... καναπέ»

«Στο τέλος, κερδίσαμε το επιχείρημα γιατί μπορέσαμε να δείξουμε ότι η κατά κεφαλήν χρήση ηλεκτρικής ενέργειας σε μια χριστουγεννιάτικη αγορά είναι χαμηλότερη από ό,τι αν οι άνθρωποι έμεναν στο σπίτι. Μπορεί να είναι λίγο υπερβολικές, αλλά κατά κάποιο τρόπο οι χριστουγεννιάτικες αγορές εξοικονομούν ενέργεια».

Οι περισσότερες χριστουγεννιάτικες αγορές στη Γερμανία φωτίζονταν για χρόνια με λαμπτήρες LED, που απαιτούν περίπου 90% λιγότερη ηλεκτρική ενέργεια από τους συμβατικούς λαμπτήρες πυρακτώσεως. Ωστόσο πολλές αγορές φέτος ανάβουν τα φώτα τους μόνο το βράδυ και όχι το απόγευμα όταν ανοίγουν οι αγορές. Ορισμένες, όπως η χριστουγεννιάτικη αγορά στην κεντρική πόλη Φούλντα, θα παραμένουν κλειστές κάθε Δευτέρα και δεν θα ανοίγουν μέχρι το μεσημέρι, πολύ αργότερα δηλαδή από ό,τι τα προηγούμενα χρόνια.

Σε γενικές γραμμές οι χριστουγεννιάτικες αγορές της Γερμανίας είναι μικρότερες και λιγότερο φωτεινές. Οι ειδικοί επιμένουν πάντως ότι μία οικογενειακή επίσκεψη στην χριστουγεννιάτικη αγορά οδηγεί σε μικρότερη κατανάλωση ενέργειας, σε σχέση με το να μείνει κανείς σπίτι. Μια τετραμελής οικογένεια που ξοδεύει μια ώρα για να μαγειρέψει το δείπνο σε ηλεκτρική κουζίνα, κάνει streaming σε μια ταινία διάρκειας δύο ωρών, λειτουργεί κονσόλα βίντεο και φωτίζει τα δωμάτια των παιδιών θα χρησιμοποιούσε 0,711 κιλοβατώρα ανά άτομο έναντι 0,1 έως 0,2 κιλοβατώρα το άτομο για να περπατήσει σε μια χριστουγεννιάτικη αγορά.

«Αν οι άνθρωποι μένουν σπίτι, δεν κάθονται στη γωνία στο σκοτάδι», δήλωσε ο Φρανκ Χάκελμπεργκ, διευθύνων σύμβουλος της Γερμανικής Ένωσης Θεατρικών Εκθετών. «Οι άνθρωποι του καναπέ καταναλώνουν περισσότερη ενέργεια από ό,τι όταν βρίσκονται σε μια χριστουγεννιάτικη αγορά».

Φαντασία και καινοτομία

Η κρίση, που υποκινήθηκε σε μεγάλο βαθμό από τη διακοπή του φυσικού αερίου από τη Ρωσία στην Ευρώπη, ενισχύει επίσης την καινοτομία. Στην ιταλική ορεινή πόλη Μπόρνο στη Λομβαρδία, ποδηλάτες με σταθερά ποδήλατα θα ανάψουν το χριστουγεννιάτικο δέντρο της πόλης τροφοδοτώντας τις μπαταρίες με κινητική ενέργεια. Όποιος θέλει μπορεί να ανέβει και να κάνει πετάλι και όσο πιο γρήγορη η κίνηση, τόσο πιο φωτεινά θα είναι τα φώτα.

Στην Ιταλία, πολλές πόλεις ανάβουν παραδοσιακά τα χριστουγεννιάτικα δέντρα στις δημόσιες πλατείες στις 8 Δεκεμβρίου για τον εορτασμό της Άμωμης Σύλληψης. Στη Βερόνα τα φώτα μειώθηκαν σε βασικούς εμπορικούς δρόμους και το ποσό που συγκεντρώθηκε από την εξοικονόμηση θα διατεθεί σε άπορες οικογένειες.

«Στη Βερόνα, η ατμόσφαιρα είναι ούτως η άλλως εορταστική», λέει ο Τζιανκάρλο Πεσκιέρα που διατηρεί κατάστημα με γούνινα παλτά με θέα στην Piazza Bra της Βερόνας. Η πόλη «άναψε» ένα τεράστιο αστέρι που εκτείνεται από το αμφιθέατρο της ρωμαϊκής εποχής στην πλατεία. Επίσης έστησε ένα χριστουγεννιάτικο δέντρο στην κεντρική πλατεία και άλλα τρία σε δημοφιλείς περιοχές της πόλης, επιλέγοντας λιτό διάκοσμο. «Μπορούμε χωρίς τα φώτα. Υπάρχουν οι χριστουγεννιάτικοι πάγκοι και οι βιτρίνες των καταστημάτων που είναι στολισμένες για τις γιορτές», είπε ο Πεσκιέρα.

Στην Ισπανία, το βορειοδυτικό λιμάνι του Βίγκο δεν αφήνει την ενεργειακή κρίση να εμποδίσει την παράδοση. Επιμένει να διοργανώνει την πιο εντυπωσιακή χριστουγεννιάτικη φωταγώγηση της χώρας. Φέτος εγκαινίασε το σόου φωτός στις 19 Νοεμβρίου σε ένα σημαντικό τουριστικό αξιοθέατο.

«Δεν έχουμε Χριστούγεννα όλο το χρόνο»

Παρά το γεγονός ότι η κεντρική κυβέρνηση προτρέπει τις πόλεις να μειώσουν τον φωτισμό, η φετινή εγκατάσταση αποτελείται από 11 εκατομμύρια φώτα LED σε περισσότερους από 400 δρόμους, 30 περισσότερους από πέρυσι και πολύ περισσότερα από οποιαδήποτε άλλη ισπανική πόλη. Σε μια μικρή συμβολή στην εξοικονόμηση ενέργειας, θα παραμένουν αναμμένα για μία ώρα λιγότερη κάθε μέρα.

Τα φώτα είναι το έργο του δημάρχου Aμπέλ Καμπαγιέρο. «Αν δεν γιορτάζαμε τα Χριστούγεννα, ο Πούτιν θα κέρδιζε», είπε. Ο Καμπαγιέρο λέει ότι τα έσοδα των Χριστουγέννων είναι ζωτικής σημασίας, τόσο για το εμπόριο όσο και για τις επιχειρήσεις στο Βίγκο. Τα ξενοδοχεία της πόλης και της γύρω περιοχής ήταν γεμάτα για την έναρξη του φωτισμού και αναμένεται να πλησιάζουν το 100% κάθε εβδομάδα.

Δεν είναι λίγοι πάντως και εκείνοι που διαμαρτύρονται για τα... λιτά Χριστούγεννα, με φόντο τους περιορισμούς της πανδημίας. Μετά από δύο Χριστούγεννα σε lockdown λόγω της COVID-19, ορισμένοι αποκαλούν «φάρσα» τα προγράμματα λιτότητας και...ψαλιδίσματος των γιορτών «Δεν έχουμε Χριστούγεννα όλο το χρόνο», λέει η Αλίς Μπετού από το Παρίσι. «Γιατί δεν μπορούμε απλά να απολαύσουμε την εορταστική περίοδο κανονικά και να κάνουμε την εξοικονόμηση ενέργειας τον υπόλοιπο χρόνο;».

Διαβάστε επίσης

Τουβαλού: Η χώρα που «αγκαλιάζει» το Metaverse πριν... βυθιστεί

Καταφύγια Κροίσων: Τα «bunker της ελίτ» για την ημέρα του Αρμαγεδδώνα

Παγκόσμια Ημέρα Πόλεων: Στον «λαβύρινθο» των megacities του πλανήτη

Δείτε όλο το Weekend Edition εδώ