Γιατί φοβόμαστε να πετάξουμε με αεροπλάνο

Παράλληλα, για πολλούς εργαζόμενους οι μετακινήσεις και τα ταξίδια αποτελούν μέρος αλλά και απαίτηση των επαγγελματικών τους υποχρεώσεων και έτσι αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες όταν πρέπει να ταξιδέψουν με αεροπλάνο και δεν μπορούν να το πραγματοποιήσουν. Ο φόβος της έκθεσης και των συνεπειών στον επαγγελματικό χώρο είναι μεγάλος αλλά και ο φόβος της πτήσης ακόμη μεγαλύτερος για να μπορέσουν να τον διαχειριστούν και να τον αποκρύψουν.

Ο φόβος για το αεροπλάνο και τα αεροπορικά ταξίδια μπορεί να αποτελεί μια φοβία ή ένα συγκερασμό άλλων φοβιών, όπως της κλειστοφοβίας (ο φόβος για τους κλειστούς χώρους), της ακροφοβίας (ο φόβος του ύψους) ή της αγοραφοβίας. Η φοβία για το αεροπλάνο εκδηλώνεται με πολύ έντονο φόβο ή πανικό ακόμη και πριν την επιβίβαση στο αεροπλάνο (πολλοί άνθρωποι και μόνο στη θέα του αεροπλάνου καταβάλλονται από έντονο άγχος), κατά την προσμονή του ταξιδιού ή και τον προγραμματισμό του (το άτομο μπορεί να βρίσκεται σε ένα διαρκή εκνευρισμό και σε μια αίσθηση φόβου στο 'να φύγει'...). Άλλα συμπτώματα κατά την εκδήλωση της φοβίας συμπεριλαμβάνουν τη ζαλάδα και τον ίλιγγο, την τάση για εμετό και στομαχικές διαταραχές και φυσικά την επιθυμία αποβίβασης και 'απεγκλωβισμού' από το αεροπλάνο άμεσα προκειμένου να επέλθει έστω και μια παροδική ανακούφιση.

Το ταξίδι με το αεροπλάνο δημιουργεί μια αίσθηση απώλειας ελέγχου, γεγονός που κάνει πολλούς ανθρώπους να νιώθουν πολύ ευάλωτοι και αβοήθητοι. Παράλληλα, οι ίδιοι δεν γνωρίζουν σημαντικές πληροφορίες σχετικά με το πώς λειτουργεί ένα αεροσκάφος, πώς στέκεται στον αέρα και δεν πέφτει, τι σημαίνουν οι διάφοροι θόρυβοι κατά τη διάρκεια της πτήσης, με αποτέλεσμα τις περισσότερες φορές να ανησυχούν χωρίς λόγο. Για το λόγο αυτό πολλά προγράμματα αντιμετώπισης της φοβίας για τα αεροπορικά ταξίδια συμπεριλαμβάνουν στις δραστηριότητές τους βασική ενημέρωση και παροχή πληροφοριών σχετικά με τη μηχανική του αεροπλάνου και τη λειτουργία του κατά τη διάρκεια της πτήσης.

Το ταξίδι με το αεροπλάνο πραγματοποιείται επίσης σε έναν κλειστό χώρο από τον οποίο δεν υπάρχει καμία διέξοδος διαφυγής εάν το άτομο το επιθυμήσει και έτσι αισθάνεται παγιδευμένο. Σε αυτό τον κλειστό χώρο βρίσκεται επίσης 'εγκλωβισμένο' αλλά 'πολύ κοντά' με άτομα που δεν γνωρίζει και δεν εμπιστεύεται. Ένα ποσοστό ανθρώπων νιώθει πανικό στην αίσθηση ότι βρίσκεται τόσο ψηλά και τόσο μακριά από δικούς του ανθρώπους, ενώ αν ταξιδεύει με ένα δικό του άτομο τα πράγματα είναι πολύ καλύτερα. Τέλος, η φοβία για το αεροπλάνο μπορεί να προκύπτει και από άλλους φόβους που κυριεύουν το άτομο κατά τη διάρκεια της πτήσης, για παράδειγμα, το φόβο μιας ενδεχόμενης κρίσης πανικού ενώ βρίσκεται εγκλωβισμένο στο χώρο του αεροπλάνου και δεν μπορεί να διαφύγει, το φόβο της πτήσης πάνω από το νερό/ θάλασσα ή κατά τη διάρκεια της νύχτας, το φόβο ότι θα κάνει εμετό και θα εκτεθεί στα μάτια όλων χωρίς να μπορεί να κρυφτεί κοκ. Και άλλα στοιχεία μπορεί να συμβάλλουν στη μεγέθυνση του φόβου όπως, η πτήση μέσα από τα σύννεφα, οι αναταράξεις, οι κακές καιρικές συνθήκες, κάποιο πιθανό λάθος των ελεγκτών εναέριας κυκλοφορίας, η σύγκρουση των αεροπλάνων στον αέρα, ο πολύς κόσμος στο αεροδρόμιο, η διαδικασία της απογείωσης ή της προσγείωσης συγκεκριμένα κ.ά.

Γεγονότα όπως είναι τα αεροπορικά δυστυχήματα, οι τρομοκρατικές επιθέσεις κλπ. επιδεινώνουν το φόβο για το αεροπλάνο, για αυτό και συχνά αναφέρεται ότι η μεγάλη έμφαση που δίνεται από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης στα αεροπορικά δυστυχήματα και την τραγωδία που τα συνοδεύει δίνει επιλεκτικά την εικόνα ότι αυτό συμβαίνει συχνά, ενώ δεν προβάλλονται οι πολύ περισσότερες φορές που ένα αεροπλάνο δεν πέφτει και όλα πηγαίνουν πολύ καλά. Πράγματι, στατιστικά δεδομένα αναφέρουν ότι η πιθανότητα ατυχήματος κατά τη διάρκεια ταξιδιού με αυτοκίνητο είναι κατά πολύ μεγαλύτερη απ' ό, τι σε ένα ταξίδι με αεροπλάνο. Γενικά, οι άνθρωποι τείνουν να φοβούνται περισσότερο τέτοιες 'καταστροφές', που δεν είναι συχνές, ενώ αντίθετα ανησυχούν λιγότερο για άλλα πιο πιθανά αλλά εξίσου απειλητικά γεγονότα. Φοβούνται μήπως γίνει ένας καταστροφικός σεισμός και θαφτούν ζωντανοί κάτω από τα ερείπια του σπιτιού τους, φοβούνται ένα ναυάγιο στο οποίο το πλοίο θα βυθιστεί και θα πνιγούν. Αυτού του είδους οι καταστροφές συγκινούν βέβαια με έναν ιδιαίτερο τρόπο, εντυπωσιάζουν και μας επηρεάζουν πολύ. Τα στοιχεία της αδικίας, της ατυχίας, του ξαφνικού, του απρόσμενου έχουν μια καταλυτική επίδραση πάνω μας. Παράλληλα, πάντα σκεφτόμαστε ότι σε ένα μαζικό δράμα αυξάνονται πολύ οι πιθανότητες να βρεθούμε κι εμείς οι ίδιοι ανάμεσα στα θύματα.

Τραυματικές εμπειρίες που συνδέονται με ένα αεροπορικό ταξίδι μπορεί να θέτουν το υπόβαθρο για την εκδήλωση της φοβίας για τα αεροπορικά ταξίδια. Για παράδειγμα, ένα αεροπορικό ταξίδι που συνδέεται άμεσα με έναν αιφνίδιο χωρισμό ή την απόλυση από μια θέση εργασίας ή έναν αιφνίδιο θάνατο μπορεί να ευαισθητοποιήσει το άτομο και να θέσει τις βάσεις για την εκδήλωση της φοβίας για τα αεροπορικά ταξίδια και τις μετακινήσεις γενικότερα. Σε πολλές περιπτώσεις επίσης, το άτομο μπορεί να φοβάται το αεροπλάνο, γιατί κάποιος στην οικογένειά του το φοβάται και εκδηλώνει έντονο άγχος και πανικό για τα αεροπορικά ταξίδια. Πράγματι, το ποσοστό αυτό μπορεί να είναι αρκετά υψηλό.

Οι αγχώδεις άνθρωποι, βέβαια, σημειώνουν υψηλότερα ποσοστά εκδήλωσης άγχους γενικότερα και εκδηλώνουν σε σημαντικά υψηλότερο ποσοστό και φοβίες. Σε ορισμένες περιπτώσεις δηλαδή, μπορεί να μην έχουμε μια συγκεκριμένη φοβία για το αεροπλάνο και την πτήση, αλλά το άτομο να αγχώνεται ιδιαίτερα επειδή πρόκειται να ταξιδέψει, επειδή αλλάζει έστω και προσωρινά η ζωή του και μπαίνει σε κλίμα διακοπών, επειδή κατά τη διάρκεια του ταξιδιού θα βρίσκεται αναγκαστικά σε ένα χώρο για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, επειδή κατά τη διάρκεια της πτήσης μπορεί να υπάρχουν αναταράξεις κοκ.

Η αντιμετώπιση της φοβίας για τα αεροπορικά ταξίδια εξαρτάται από το βαθμό σοβαρότητας των συμπτωμάτων και το βαθμό στον οποίο επηρεάζουν τη λειτουργικότητα του ατόμου. Μεγάλο ποσοστό των ατόμων που παρουσιάζουν αυτή τη φοβία καταφέρνουν με προσωπικές στρατηγικές, σκέψεις και στάσεις να περιορίσουν σημαντικά το άγχος που τους προκαλεί αυτόματα η σκέψη ή η πραγματοποίηση ενός αεροπορικού ταξιδιού. Ταυτόχρονα, υποστηρίζεται ότι ένας τρόπος αντιμετώπισης της φοβίας είναι η πραγματοποίηση αεροπορικών ταξιδιών ώστε το άτομο να εγκλιματίζεται στο φοβικό περιβάλλον και να το αντιμετωπίζει.

Στις περιπτώσεις όμως που το άτομο κρίνει ότι δεν μπορεί να αντιμετωπίσει το πρόβλημα είναι σημαντικό να αναζητήσει συμβουλευτική ή ψυχοθεραπευτική βοήθεια ώστε να ελέγξει τα συμπτώματα και να αντιμετωπίσει τις αρνητικές συνέπειες στην καθημερινότητά του.