Το ξερες; - Γιατί χασμουριόμαστε;
Η επιστήμη επιδεικνύει τα τελευταία χρόνια μεγάλο ενδιαφέρον στον τομέα της χασμολογίας και τα συμπεράσματα που προκύπτουν είναι πολύ ενδιαφέροντα. Για παράδειγμα, έχει διαπιστωθεί ότι έχουν την τάση να χασμουριούνται όσοι πέφτουν με αλεξίπτωτο, οι αθλητές που παίρνουν μέρος στους Ολυμπιακούς, καθώς και οι κλασικοί μουσικοί πριν ανέβουν στη σκηνή.
Σε αυτές τις περιπτώσεις οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι πρόκειται για μηχανισμό μετατόπισης του ενδιαφέροντος. Οταν νιώθουμε πιεσμένοι, αλλά δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε γι' αυτό, κάποιες φορές το σωματοποιούμε και το κάνουμε χασμουρητό.
Επίσης έμβρυα, ακόμα και δώδεκα εβδομάδων, τεντώνονται μες στη μήτρα όταν χασμουριούνται. Το αντανακλαστικό του τεντώματος φαίνεται να είναι πολύ βαθιά μέσα μας, ενώ το εντυπωσιακό είναι ότι μπορούν να το κάνουν ακόμα και οι άνθρωποι με παραλυσία.
Το 1923 Βρετανός νευρολόγος που παρακολουθούσε ασθενείς με εγκεφαλικό, που είχαν παραλύσει στη μία τους πλευρά, παρατήρησε κάτι που του προκάλεσε έκπληξη: πολλοί από αυτούς όταν χασμουριούνταν, τέντωναν και το χέρι που ήταν στην πλευρά που είχε παραλύσει! Υπάρχουν κι άλλα μυστήρια ωστόσο γύρω από το χασμουρητό. Γιατί, για παράδειγμα, χασμουριόμαστε περισσότερο τις μέρες με ζέστη;
Επιπλέον, το πολύ συχνό χασμουρητό έχει παρατηρηθεί ότι συμβαίνει σε ανθρώπους με μια σειρά από προβλήματα υγείας, όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας, η νόσος του κινητικού νευρώνα και ο διαβήτης, ενώ παρατηρείται και σε ασθενείς ύστερα από θεραπεία με ακτινοβολία.
Η πιο περίεργη παρατήρηση της χασμολογίας είναι μακράν αυτή που περιγράφεται στην επιθεώρηση «Canadian Journal of Psychiatry» το 1986. Τρεις κλινικοί ψυχίατροι περιγράφουν πως κάποιοι ασθενείς σε ψυχιατρική κλινική αρνούνταν πεισματικά να διακόψουν τη λήψη συγκεκριμένου αντικαταθλιπτικού. Οταν διερευνήθηκε αυτή η άρνησή τους, παραδέχτηκαν ότι είχαν εμφανίσει μια μάλλον απολαυστική παρενέργεια: κάθε φορά που χασμουριούνταν εκδήλωναν αυτόματα οργασμό, τόσοι οι άντρες όσο και οι γυναίκες!
Υπάρχουν διάφορες θεωρίες σχετικά με τους λόγους για τους οποίους χασμουριόμαστε :
• Η φυσιολογική θεωρία: Με το χασμουρητό λαμβάνουμε περισσότερο οξυγόνο και αποβάλλουμε την περίσσεια του διοξειδίου του άνθρακα.
• Η θεωρία της πλήξης: Παρά το γεγονός ότι οι άνθρωποι έχουν την τάση να χασμουριούνται όταν βαριούνται ή είναι κουρασμένοι. Αυτή η θεωρία όμως δεν εξηγεί γιατί οι αθλητές των Ολυμπιακών Αγώνων χασμουριούνται λίγο πριν τον αγώνα.
• Η θεωρία του 'δροσερού' εγκεφάλου : Ο ανθρώπινος εγκέφαλος λειτουργεί όπως και οι υπολογιστές.. Δουλεύει καλύτερα σε χαμηλές θερμοκρασίες, η υπερβολική δραστηριότητά του οδηγεί σε υπερθέρμανση η οποία μειώνει την ικανότητά του να επεξεργάζεται τις πληροφορίες. Ειδικά κατά τους καλοκαιρινούς μήνες και η θερμοκρασία ανεβαίνει, το χασμουρητό επεμβαίνει ως φυσικός «θερμοστάτης» επιτρέποντας να μπει κρύος αέρας και να επαναφέρει τη σωστή θερμοκρασία του εγκεφάλου.
Το τμήμα ψυχολογίας στο πανεπιστήμιο του Λιντς στη Μεγάλη Βρετανία, με επικεφαλής την λέκτορα ψυχολογίας κ. Catriona Morrison, προσπάθησε να απαντήσει στο ερώτημα: "Είναι πράγματι μεταδοτικό το χασμουρητό;"
Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά: Το χασμουρητό όχι μόνο "κολλάει" στον διπλανό μας, αλλά αρκεί να πούμε την λέξη ή να διαβάσουμε για αυτό και να αρχίσουμε όλοι να χασμουριόμαστε!
Οι ερευνητές του πανεπιστημίου Λιντς διαπίστωσαν ότι ενώ και οι άνθρωποι και τα ζώα χασμουριούνται, μόνο στο ανθρώπινο είδος αυτό λειτουργεί μεταδοτικά. Πρόκειται για μία ψυχολογική αντίδραση. Ουσιαστικά χασμουριόμαστε γιατί συμπάσχουμε με τον άλλον που χασμουριέται!
Τι δείχνει το χασμουρητό για τον χαρακτήρα μας.
Το επόμενο βήμα της δρ. Morrison και της ομάδας της, ήταν να διαπιστώσει αν είμαστε όλοι το ίδιο "ευαίσθητοι" δέκτες του "κολλητικού χασμουρητού". Βλέποντας ότι η περιοχή του εγκεφάλου μας που ευθύνεται για το χασμουρητό, είναι η ίδια που παράγει τις σκέψεις μας για τους άλλους ανθρώπους, προχώρησε το πείραμα ακόμη πιο πέρα:
Πήρε μία ομάδα φοιτητών ψυχολογίας και μία ομάδα φοιτητών μηχανολογίας. Ένας - ένας οι φοιτητές οδηγήθηκαν σε μία αίθουσα αναμονής κι εκεί τους ζητήθηκε να περιμένουν μέχρι να έρθει η σειρά τους χωρίς να γνωρίζουν ότι καταγράφονται από κάμερα. Δίπλα τους δήθεν τυχαία, καθόταν κάθε φορά ένας "άγνωστος" που στην πραγματικότητα ήταν ερευνητής και ο οποίος μέσα σε δέκα λεπτά χασμουριόταν περίπου δέκα φορές.
Στη συνέχεια οι φοιτητές έμπαιναν σε μία άλλη αίθουσα και συμπλήρωναν ένα ψυχολογικό τεστ, με θέμα την ικανότητά τους να συμπάσχουν και να συμπαραστέκονται στους άλλους.
Οι επιστήμονες στη συνέχεια έκαναν δύο μετρήσεις:
1) Μέτρησαν πόσα μεταδοτικά χασμουρητά προκλήθηκαν σε όλους τους φοιτητές και τα συνέκριναν με τα τεστ ευαισθησίας. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι όσο πιο ευαίσθητος και συμπονετικός είναι κάποιος, τόσο πιο επιρρεπής είναι να "κολλήσει" χασμουρητό από τον διπλανό του.
2) Μέτρησαν πόσο εύκολα κόλλησαν το χασμουρητό οι φοιτητές της ψυχολογίας σε σχέση με αυτούς της μηχανολογίας. Συμπέρασμα: Οι "θετικοί" φοιτητές της μηχανολογίας που ενδιαφέρονται περισσότερο για τους αριθμούς, δεν επηρεάστηκαν σε μεγάλο βαθμό από το χασμουρητό, ενώ αντίθετα οι "θεωρητικοί" φοιτητές της ψυχολογίας, εκδήλωσαν μεγάλη ευαισθησία στο χασμουρητό του διπλανού τους.
Είναι εξαιρετικά πιθανό ακόμη κι αυτήν τη στιγμή που διαβάζετε το άρθρο για το χασμουρητό, να χασμουριέστε! Ακόμη κι αν κοιτάξετε για μερικά δευετερόλεπτα την φωτογραφία της κοπέλας που χασμουριέται, μπορεί να μην καταφέρετε να συγκρατήσετε το στόμα σας! Μην ανησυχείτε: αυτό σας δίνει το δικαίωμα να δηλώσετε - με τις ευλογίες της επιστήμης- ευαίσθητη και ψυχοπονιάρα ψυχή!