Ελισάβετ Β': 60 χρόνια στο θρόνο του Ηνωμένου Βασιλείου

Θα θυμάστε, πιθανότατα, την προ πενταετίας νίκη της Έλεν Μίρεν στα Όσκαρ, για τον ρόλο της ως Ελισάβετ Β' στη ταινία «Η Βασίλισσα» του Στίβεν Φρίαρς. Όσοι έχουν δει την ταινία –κι έχουν απολαύσει την ακέραιη ερμηνεία της Μίρεν-, έχουν μια παραπάνω εικόνα για τον χαρακτήρα της δεύτερης μακροβιότερης βασίλισσας στην ιστορία του βρετανικού θρόνου. Ένα πρόσωπο που περισσότερο συμβολίζει ένα θεσμό και εκπροσωπεί μια παράδοση αιώνων, παρά λειτουργεί αυθόρμητα και αυτόνομα ως άτομο, η βασίλισσα Ελισάβετ Β' έκλεισε πριν από μια εβδομάδα 60 ολόκληρα χρόνια βασιλείας και συνεχίζει ακάθεκτη, απολαμβάνοντας υψηλά ποσοστά δημοφιλίας.

2002: Εορτασμοί για το χρυσό της ιωβηλαίο.

Σε μια χώρα σαν την δική μας, με την ιδιαίτερή της ιστορία εστεμμένων, είναι εξαιρετικά δύσκολο να καταλάβουμε τη λατρεία των Βρετανών για την Ελισάβετ. Και, με δεδομένη την εσωστρέφεια του Μπάκιγχαμ και την προχωρημένη ηλικία της βασίλισσας (είναι πια 85 ετών), που σημαίνουν ελάχιστες ευκαιρίες στον έξω κόσμο –κι ακόμη λιγότερες στον εκτός των συνόρων του Ηνωμένου Βασιλείου- για να γνωρίσει τον πραγματικό της χαρακτήρα, ίσως τελικά η Έλεν Μίρεν στην «Βασίλισσα» να είναι ό,τι πλησιέστερο θα συναντήσουμε ποτέ σε σχέση με την πραγματική Ελισάβετ. Το να επιχειρήσει κανείς να ακτινογραφήσει τις έξι γεμάτες δεκαετίες της στον θρόνο βασισμένος σε στοιχεία του χαρακτήρα της, ψυχολογικές κρίσεις, εντυπώσεις τρίτων είναι ένα εγχείρημα καταδικασμένο ν' αποτύχει εξ αρχής. Γιατί, είπαμε: Το προστατευμένο περιβάλλον του Μπάκιγχαμ κατασκευάζει για κάθε επικεφαλής του ένα συγκεκριμένο καλούπι. Όποιος το σπάει, ο Δούκας του Ουίνδσορ για παράδειγμα, γίνεται αμέσως πιο προσιτός σ' εμάς, αλλά απομακρύνεται από τον θρόνο. Η μακροβιότητα της Ελισάβετ Β' σ' αυτόν είναι η καλύτερη απόδειξη πως εκείνη καταφέρνει να παίζει το ρόλο άριστα –και πως εμείς δεν θα την γνωρίσουμε ποτέ πραγματικά.

Με τον Φίλιππο, τον Κάρολο και την Άννα, πριν ακόμη γίνει βασίλισσα.

Όταν η 10χρονη Ελισάβετ έμαθε πως έγινε «διάδοχος»

Συνεπώς, πολύ μεγαλύτερο ενδιαφέρον έχει να σταθούμε στις πιο ιστορικές στιγμές της κυριαρχίας της, γιορτάζοντας το αδαμάντινο ιωβηλαίο (το ασημένιο γιορτάστηκε στα 25 χρόνια και το χρυσό στα 50 χρόνια βασιλείας της) με μια σειρά αναμνήσεων και μια φωτογραφική γκαλερί που μπορούν να διηγηθούν καλύτερα το παραμύθι με τα παλάτια, τις πριγκίπισσες και τα βασιλόπουλα. Και για να ξεκινήσουμε την αφήγησή μας, θα καταφύγουμε πάλι σε μια ταινία. Στον περσινό «Λόγο του Βασιλιά», που επίσης χάρισε Όσκαρ σ' ένα «βασιλιά» (στον Κόλιν Φερθ ως Γεώργιο ΣΤ'), θα θυμάστε την συνταγματική κρίση που προκάλεσε ο Εδουάρδος ο Η' με την επιθυμία του να νυμφευθεί μια κοσμοπολίτισσα Αμερικανίδα με δύο διαζύγια στο παρελθόν της. Ο Εδουάρδος παραιτήθηκε τελικά από τον βρετανικό θρόνο και μέχρι τον θάνατό του, το 1972, ήταν πιο γνωστός ως ο στυλάτος Δούκας του Ουίνδσορ, αφήνοντας την βασιλεία στον τραυλό αδελφό του Γεώργιο.

Η Ελισάβετ (κάτω αριστερά), με την αδελφή της Μαργαρίτα (κάτω δεξιά), τους γονείς της, Ελίζαμπεθ Μπάουζ Λάιον και Γεώργιο τον ΣΤ' και την βασιλομήτορα, σε επίσκεψη της βασιλικής οικογένειας στον Καναδά, το 1939.

Αν δεν υπήρχε εκείνη η Αμερικανίδα, η Ουάλις Σίμπσον, η σημερινή βασίλισσα θα είχε παρεμείνει απλώς η Ελίζαμπετ Αλεξάντρα Μέρι και ίσως δεν θα είχε γίνει ποτέ Ελισάβετ η Β'. Τον Εδουάρδο θα διαδεχόταν το δικό του παιδί (δεν απέκτησε τελικά απογόνους, αλλά λογικά, αν παρέμενε στο θρόνο, η πίεση για ένα παιδί θα ήταν πολύ μεγάλη), όμως η Ιστορία τα ήθελε αλλιώς και τελικά, το 1952, όταν πέθανε ο Γεώργιος ο ΣΤ', στον θρόνο ανέβηκε η πρωτότοκη κόρη του, Ελισάβετ... Σ' ένα βιβλίο που εκδόθηκε πρόσφατα με τίτλο "Elizabeth the Queen: the life of a modern monarch" από τον εκδοτικό οίκο Random House, ίσως η πιο συναρπαστική ζωή των 663 σελίδων του είναι η στιγμή που η Ελισάβετ συνειδητοποιεί ότι θα είναι η διάδοχος του Βρετανικού θρόνου. Με το που μαθαίνουν ότι ο πατέρας τους διαδέχεται στον θρόνο τον αδελφό του, η μικρή της αδελφή, Μαργαρίτα, την ρωτάει: «Δηλαδή αυτό σημαίνει ότι εσύ πρέπει να γίνεις η επόμενη βασίλισσα;». Και η Ελισάβετ απαντάει: «Ναι, κάποια ημέρα», για ν' ακούσεο το σχόλιο της Μαργαρίτας: «Κακομοίρα». Η Ελισάβετ ήταν μόλις 10 ετών, αλλά έπαψε να είναι ένα συνηθισμένο παιδί εκείνη την ημέρα. Και μετατράπηκε σε μια ψυχρή και άριστη επαγγελματία, που έμαθε να εκτελεί τα καθήκοντά της άψογα.

Ο γάμος της με τον Φίλιππο έλαβε χώρα το 1947.

Η ανάληψη του θρόνου και το τέλος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας

Ο Γεώργιος ο ΣΤ' πέθανε στις 6 Φεβρουαρίου του 1952 από καρκίνο του πνεύμονα, έχοντας περάσει σχεδόν όλα τα χρόνια της βασιλείας του με άθλια υγεία, κυρίως λόγω του τεράστιου άγχους που τού είχε δημιουργήσει ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος. Ήδη από το 1949 η Ελισάβετ, 23 ετών μόλις τότε, αναλάμβανε όλο και περισσότερα καθήκοντα, αντικαθιστώντας τον πατέρα της στα μακρινά ταξίδια. Την ημέρα του θανάτου του, μάλιστα, βρισκόταν στην Κένυα, ενδιάμεσο σταθμό της για ένα ταξίδι στην Αυστραλία. Το δυσάρεστο νέο τής το ανακοίνωσε ο σύζυγός της Φίλιππος, πρίγκιπας της Ελλάδας και της Δανίας (είναι εγγονός του Γεωργίου του Α' της Ελλάδας και ήταν ορθόδοξος, μέχρι που παντρεύτηκε την Ελισάβετ το 1947, κάτι που εξηγεί και τη μεγάλη αγάπη του γιου τους, Καρόλου, για την Ελλάδα και ειδικά το Άγιον Όρος).

1952: Το πρώτο της χριστουγεννιάτικο διάγγελμα προς τον λαό ως βασίλισσα, σε ηλικία 26 ετών.

Η στέψη της έγινε ενάμισι χρόνο αργότερα, τον Ιούνιο του 1953. Εκείνη την περίοδο ολοκληρωνόταν και οριστικά η μετάβαση από τηο μεγαλύτερο κράτος που γνώρισε ποτέ ο κόσμος, την Βρετανική Αυτοκρατορία στην Κοινοπολιτεία των Εθνών. Η Ελισάβετ η Β' δεν είναι βασίλισσα μόνο της Μεγάλης Βρετανίας, όπως πολλοί νομίζουν. Είναι και των περισσοτέρων από τις παλιές αποικίες της Βρετανικής Αυτοκρατορίας, παρ'ότι μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, σχεδόν όλες έγιναν αυτόνομα κράτη: Του Καναδά, της Αυστραλίας, της Νέας Ζηλανδίας, της Τζαμάικας και πολλών νησιών του Ειρηνικού και της Καραϊβικής. Η ιδιότητά της αυτή και η 60χρονη θητεία της, την έχουν κάνει την πιο πολυταξιδεμένη επικεφαλής κράτους στην Ιστορία. Μόνο στις χώρες της Κοινοπολιτείας έχει ταξιδέψει περισσότερες από 220 φορές... Και, φυσικά, ταξιδεύει συχνά στις Ηνωμένες Πολιτείες, τον πιο στενό σύμμαχο των Βρετανών από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά. Είναι τόσο μεγάλη η θητεία της, που έχει ήδη συναντήσει... 12 διαφορετικούς: Τρούμαν, Αϊζενχάουερ, Κένεντι, Τζόνσον, Νίξον, Φορντ, Κάρτερ, Ρίγκαν, Μπους πατέρας, Κλίντον, Μπους γιος, Ομπάμα.

1962: Στον εορτασμό των 10 χρόνων της στο θρόνο, επισκέφθηκε τη Βουλή με τη βασιλική άμαξα.

Η πρώτη κριτική

Όπως είναι λογικό, τα πρώτα χρόνια της θητείας της δεν ήταν και ιδιαιτέρως ομαλά. Η μετάβαση όλων αυτών των λαών από το καθεστώς της αποικίας στη μορφή αυτόνομων κρατών, όσο ομαλή κι αν ήθελαν να την κάνουν οι πρώην αποικιοκράτες, δημιουργούσε αρκετές τριβές. Το παράδειγμα της Κύπρου είναι χαρακτηριστικό. Βέβαια, η Ελισάβετ δεν κυβερνούσε, δεν ασκούσε κάποια εξωτερική πολιτική. Είχε τις απόψεις της, όπως το 1956, στον πόλεμο της Διώρυγας του Σουέζ, όταν οι Άγγλοι και οι Γάλλοι αποφάσισαν να την καταλάβουν, εισβάλοντας στην Αίγυπτο (η βασίλισσα δεν επιθυμούσε την εισβολή σε ξένο κράτος), αλλά οι αποφάσεις δεν ήταν δικές της.

Αυτό όμως που συνέβη ήταν ότι ο τότε Πρωθυπουργός Άντονι Ίντεν παραιτήθηκε λίγο αργότερα, για λόγους υγείας, αλλά στην ουσία λόγω της αποτυχημένης του κίνησης στην Αίγυπτο, που σε περίοδο Ψυχρού Πολέμου διακινδύνευσε την εμπλοκή των Σοβιετικών, κάτι που επουδενί δεν ήθελαν οι ΗΠΑ. Η βασίλισσα κλήθηκε να βρει αντικαταστάτη δύο φορές, το 1957 και το 1963 και δέχθηκε για πρώτη φορά τα πυρά του Τύπου για τις επιλογές της, που ήταν εμφανές ότι επηρρεάζονταν από μια συγκεκριμένη φατρία του Συντηρητικού Κόμματος. Το μάθημα που πήρε ήταν απλό: Στο εξής, θα εμπλεκόταν όσο πιο διακριτικά γινόταν στην εσωτερική και εξωτερική πολιτική της χώρας. Είπαμε, στο ρόλο της είναι μια άριστη επαγγελματίας που μάθαινε εξαιρετικά γρήγορα...

Επίσημο πορτραίτο της το 1953.

Η γέννηση των γιων της και η απελευθέρωση της Αφρικής

Ασχολήθηκε, λοιπόν, περισσότερο με τα του οίκου της. Και όντως, ο Οίκος των Ουίνδσορ –και το Ηνωμένο Βασίλειο- χρειαζόταν διάδοχο. Τον Κάρολο τον είχε κάνει ήδη το 1948, σε ηλικία 22 ετών, όπως και την Άννα του 1950, αλλά καλό είναι πάντα να έχεις πολλές εναλλακτικές, όταν βασιλεύεις μια τέτοια χώρα... Σε ηλικία 33 ετών, το 1959, γέννησε τον Ανδρέα και το 1963 τον Εδουάρδο. Και οι νέες προσθήκες στην οικογένεια την έκαναν ακόμη πιο γήινη. Το 1970 αποφάσισε να εισάγει τον θεσμό των συναντήσεων με «κοινούς θνητούς» (τις πρωτοεφάρμοσε στην Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία, δύο χώρες που την αποθέωναν κάθε φορά που τις επισκεπτόταν).

Ήταν, επίσης, μια περίοδος που η Μεγάλη Βρετανία εγκατέλειπε και τις τελευταίες της αποικίες, κυρίως χώρες της Αφρικής, κι έτσι ακόμη και τα τελευταία υπολείμματα εκείνου του κόσμου που είχε οδηγήσει στους δύο μεγάλους πολέμους του 20ου αιώνα σβήνονταν πια. Η Μεγάλη Βρετανία δεν ήταν πι αυτοκρατορία, η Ελισάβετ δεν ήταν αυτοκράτειρα και αυτό ήταν κάτι που θα το έκανε σαφές σε κάθε της κίνηση. Ήταν μια προσιτή ηγέτις που μπορούσε να αφουγκραστεί τα κελεύσματα των καιρών και τα αιτήματα του λαού της –τουλάχιστον έτσι την ήθελε ο νέος της ρόλος. Και κάπως έτσι φθάσαμε στο 1977 και τον εορτασμό του ασημένιου ιωβηλαίου της που εκτίναξε την δημοφιλία της (γιατί για κάτι τέτοια πανηγυρία τρελλαίνονται εκεί στο «νησί»).

1977: Σε ηλικία 51 ετών, με τον σύζυγό της, Πρίγκιπα Φίλιππο, σε επίσκεψη στα νησιά Φίτζι, τη χρονιά του ασημένιου της ιωβηλαίου.

Η Νταϊάνα και ο πόλεμος των Φόκλαντ

Η ροπή του προφίλ του Μπάκιγχαμ προς το λαϊκότερο έφθασε στο αποκορύφωμά της όταν ο Κάρολος αποφάσισε να παντρευτεί την Λαίδη Νταϊάνα Σπένσερ. Έξι εβδομάδες πριν τον γάμο τους, που ήδη συγκέντρωνε όλα τα βλέμματα του κόσμου στο Λονδίνου (να κάτι που μπορεί να κάνει καλά ο θεσμός της Βασιλείας...), η Ελισάβετ έζησε μια απίστευτη περιπέτεια, που συνέβαλε ακόμη περισσότερο στην δημοφιλία της. Καθώς ίππευε στο Mall, στον δρόμο που συνδέει την Πλατεία Τραφάλγκαρ με το παλάτι, ένας δεκαεπτάχρονος την πυροβόλησε έξι φορές. Επρόκειτο για άσφαιρα, ωστόσο ο ήχος των πυροβολισμών θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα σοβαρό ιππικό ατύχημα, αν η επιδεξιότητα της Ελισάβετ και η σχέση της με το αγαπημένο της άλογο, τον Burmese, δεν αναλάμβαναν δράση.

Από τον γάμο του Καρόλου με την Νταϊάνα το 1981.

Ο γάμος έγινε λοιπόν χωρίς παρατράγουδα, τον Ιούλιο του 1981, ήταν ένα παγκόσμιο γεγονός και οι Βρετανοί –λόγω και της πανέμορφης Νταϊάνας- άρχισαν ν' αγαπούν τους βασιλιάδες τους ακόμη περισσότερο. Τόσο, ώστε ένα χρόνο αργότερα, ένας από αυτούς, ονόματι Μάικλ Φάγκαν, να εισβάλλει πρωί πρωί στο παλάτι και να ξυπνήσει την βασίλισσα στο υπνοδωμάτιό της! Εκείνη αντιμετώπισε το συμβάν με την ίδια ψυχραιμία που είχε χειρισθεί τους πυροβολισμούς, έπιασε μια χαλαρή κουβένα με τον ψυχοπαθή εισβολέα, την ώρα που κτυπούσε το κουδούνι της υπηρεσίας και το θέμα λύθηκε λίγα λεπτά αργότερα!

1982: Με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ, Ρόναλντ Ρίγκαν.

Με ακόμη μεγαλύτερη ψυχραιμία χειρίσθηκε το θέμα του πολέμου του 1982 στα νησιά Φόκλαντ, μια βρετανική αποικία έξω από τις ακτές της Αργεντινής. Όπως έχουμε πει, η εμπλοκή της στην εξωτερική πολιτική ήταν σχεδόν μηδενική, αλλά στο συγκεκριμένο γεγονός η σχέση της ήταν διαφορετική. Κι αυτό γιατί για αρκετούς μήνες υπηρέτησε στο μέτωπο ο γιος της Ανδρέας... Η βασίλισσα ήταν πια 56 ετών, είχε καταφέρει να διοικήσει για 30 χρόνια ήρεμα και με ελάχιστα παρατράγουδα το παλάτι και κατ' επέκταση το κράτος, αλλά οι αρχές της δεκαετίας του '80 έδειχναν ότι κάτι αλλάζει. Όσο επαγγελματίας και χαμηλών τόνων ήταν η Ελισάβετ η Β', τόσο πιο έντονα θα ζούσαν την ζωή τους τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειάς της. Οι καβγάδες του Καρόλου με την Νταϊάνα άρχισαν να βλέπουν το φως της δημοσιότητας και να αποτελούν μια ευχάριστη εναλλακτική ενημέρωση στα σκληρά μέτρα που έπαιρνε η Θάτσερ στον τομέα της οικονομίας.

1987: Με δύο από τα εγγόνια της. Αριστερά ο Χένρι, γιος της Άννας και δεξιά ο Ουίλιαμ, γιος του Καρόλου.

1992: το φρικτό έτος

Ήταν όμως το 1992, που συνέπεφτε με τα 40α της γενέθλια στο θρόνο, που τα πράγματα άρχισαν να πηγαίνουν πραγματικά στραβά... Η ίδια, στο μήνυμά της προς τον λαό, το Νοέμβριο του ίδιου έτους, το ονόμασε «annus horribilis», που στα λατινικά σημαίνει «φρικτό έτος». Τον Μάρτιο είχε χωρίσει ο Ανδρέας την σύζυγο του Σάρα, τον Απρίλιο η κόρη της Άννα πήρε κι αυτή διαζύγιο, τον Οκτώβριο τής πέταξαν αυγά σε μια διαδήλωση στην Γερμανία, σε μια επίσκεψή της και το Νοέμβριο ένα μεγάλο κομμάτι του Κάστρου Ουίνδσορ καταστράφηκε από πυρκαγιά. Σαν να μην έφθαναν όλα αυτά, ο τότε πρωθυπουργός Τζον Μέιτζορ ανακοίνωσε πως έφθασε η ώρα για να αρχίσει και η βασίλισσα να πληρώνει φόρους, αλλά το χειρότερο απ' όλα ήταν ότι όλα έδειχναν πως και ο γάμος του Καρόλου με την Νταϊάνα όδευε προς το τέλος. Η ανάγκη της Ελισάβετ να εκφρασθεί για τα προσωπικά της στον λαό, ονομάζοντας το 1992 «φρικτό» ήταν η τελευταία της συναισθηματική πράξη. Ήταν ένα χαρτί που αποφάσισε να παίξει, βλέποντας ότι ο θεσμός της βασιλείας βρισκόταν σε μεγαλύτερη αμφισβήτηση από ποτέ.

1992: Το «φρικτό έτος» περιείχε μεταξύ άλλων και μια πυρκαγιά που κατέστρεψε μεγάλο μέρος του Κάστρου Ουίνδσορ. Εδώ η βασίλισσα επισκέπτεται το Κάστρο για να διαπιστώσει το μέγεθος της καταστροφής.

1997: ο θάνατος της Νταϊάνας

Κι όντως, ενώ ο σκανδαλοθηρικός Τύπος έβριθε από ρεπορτάζ για τα παραστρατήματα της οικογένειάς της, η ίδια η Ελισάβετ κατάφερε να διατηρήσει την δημοφιλία της. Ακόμη και μετά το διαζύγιο του Καρόλου και της Νταϊάνας που τελικά ήλθε το 1996. Ένα χρόνο αργότερα όμως, όταν τον Αύγουστο του 1997 η Νταϊάνα σκοτώθηκε στο διαβόητο αυτοκινητικό δυστύχημα του Παρισιού και η βασίλισσα προτίμησε να παραμείνει «κρυμμένη» στο παλάτι του Μπαλμόραλ για πέντε ημέρες, από τη μία αμήχανη για το πώς να χειρισθεί ένα προσωπικό θέμα του πρωτότοκου γιού της, από την άλλη δεσμευμένη από το εθιμοτυπικό (η Νταϊάνα δεν ήταν πλέον μέλος της βασιλικής οικογένειας), η γνώμη του κοινού για εκείνη άρχισε να αλλάζει άρδην. Ήταν τέτοια η λατρεία των Βρετανών για την Λαίδη Νταϊάνα, που δεν υπολόγιζαν τυπικότητες, τίτλους, σχέσεις. Ήθελαν την βασίλισσά τους να κλαίει για την χαμένη πριγκίπισσα, όπως έκλαιγαν κι εκείνοι, και δεν μπορούσαν να την συγχωρήσουν αυτό που τούς έμοιαζε με αδιάφορη στάση. Τελικά η Ελισάβετ λύγισε και μία μέρα πριν την κηδεία της Νταϊάνας προέβη σε μήνυμα προς το λαό, που μεταδόθηκε ζωντανά, όπου εξέφρασε την εκτίμησή της για την αδικοχαμένη πρώην σύζυγο του διαδόχου και όπου εξέφρασε τα αισθήματάτά της για τον Ουίλιαμ και τον Χάρι. Ήταν η πιο δύσκολη, αλλά και η τελευταία φορά που ο θεσμός της βασιλείας κλονίσθηκε τόσο έντονα στη Μεγάλη Βρετανία.

1997: Στην κηδεία της Νταϊάνας.

Η τελευταία δεκαετία

Το 2002, στο χρυσό της ιωβηλαίο, η Ελισάβετ η Β' ήταν πια 75 ετών. Η Μαργαρίτα, η πολυαγαπημένη της αδελφή πέθανε τον Φεβρουάριο και ένα μήνα αργότερα άφηνε τον μάταιο τούτο κόσμο και η εξαιρετικά δημοφιλής βασιλομήτωρ. Αλλά, μην τα ξαναλέμε: Ο επαγγελματισμός της Ελισάβετ είναι παροιμιώδης. Ξεπερνώντας την θλίψη και τον θρήνο της και ξεχνώντας την ηλικία της, έκανε όλα όσα προβλέπονταν από το εθιμοτυπικό. Ταξίδεψε και πάλι στις χώρες της επικράτειάς της και εμφανίστηκε δημοσίως όπου διοργανώθηκαν εορτασμοί προς τιμήν της –με αποκορύφωμα το Λονδίνο και το ένα εκατομμύριο κόσμου που βγήκε στους δρόμους για να εκφράσει την αγάπη του για την βασίλισσά του.

2007: Στο άνοιγμα της Βουλής.

Φέτος, γιορτάζοντας τα 60 της χρόνια στο θρόνο (η δεύτερη μεγαλύτερη θητεία μετά από εκείνη μιας άλλης γυναίκας, της Βικτόριας, από το 1837 ως το 1901), οι εορτασμοί θα είναι ηπιότεροι. Το «αδαμάντινο» ιωβηλαίο δεν είναι τόσο σημαντικό όσο τα δυο προηγούμενα, αλλά πολύ πιθανόν για την Ελισάβετ να είναι το τελευταίο. Αν κατορθώσει να φθάσει ως το επόμενο, στο «πλατινένιο», θα είναι πια 95 ετών και θα έχει σπάσει και το «ρεκόρ» της Βικτόριας. Προς το παρόν, αναθέτει όλο και περισσότερα καθήκοντα στον Κάρολο, που κι αυτός πια έχει φθάσει σε ηλικία 64 ετών και φοβάται ότι δεν θα προλάβει να ενθρονιστεί ποτέ. Τα φετινά ταξίδια σε Καναδά, Αυστραλία, Τζαμάικα και όπου αλλού συνήθιζε να εμφανίζεται σε ανάλογες επετείους η μητέρα του, θα τα κάνει πια αυτός, ενώ στις πιο μικρές επικράτειες θα ταξιδεύσουν ο Ουίλιαμ και ο Χάρι. Φανταζόμαστε ότι στο τέλος της ημέρας θα τηλεφωνούν στην πολυαγαπημένη τους γιαγιά, για να της μεταφέρουν τις εντυπώσεις τους –κι εκείνη θα θυμάται ιστορίες από τα δικά της, προ εικοσαετίας, τριακονταετίας, πεντηκονταετίας ακόμη, ταξίδια στα πιο μακρινά μέρη του πλανήτη...

2012: Με απλούς υπηκόους της που γιορτάζουν το αδαμάντινο ιωβηλαίο της.