Κορονοϊός: Η «μάχη» ενάντια στις μεταλλάξεις- Πότε και πώς θα ηττηθεί η Covid-19

Όπως αναφέρεται σε σχετικό δημοσίευμα του Bloomberg, η Μπετ Κόρμπερ, βιολόγος του Los Alamos National Laboratory στις ΗΠΑ, είχε εντοπίσει την πρώτη σημαντική μετάλλαξη του ιού την προηγούμενη άνοιξη. Έντεκα μήνες αργότερα, η μετάλλαξη D614G κυκλοφορεί σε όλο τον κόσμο και εμφανίζεται σε γονιδιώματα παραλλαγών του ιού από το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Νότια Αφρική και τη Βραζιλία.

Παράλληλα, νέες και πολύπλοκες μεταλλάξεις εμφανίζονται, καθιστώντας αναγκαία την ανάπτυξη νέων τρόπων για τη διαχείριση ενός «χειμάρρου» νέων γονιδιωματικών δεδομένων. Σκοπός είναι ο έγκαιρος εντοπισμός παραλλαγών που θα μπορούσαν να μειώσουν την αποτελεσματικότητα των εμβολίων απέναντι σε ένα παθογόνο που δεν αναμένεται να εξαφανιστεί σύντομα.

Ο SARS-CoV-2 θα μπορούσε να εξελιχθεί σε μια απλά ενοχλητική ασθένεια όπως το απλό κρυολόγημα, ή, σαν την γρίπη, να παραμείνει απειλητικός για μια μερίδα του πληθυσμού- κάτι που θα απαιτούσε τακτικούς εμβολιασμούς.

«Παρακολουθώντας τον προσεκτικά, μπορούμε να παραμείνουμε μπροστά του, και αυτό είναι που προσπαθούν να κάνουν όλοι αυτή τη στιγμή» είπε η Κόρμπερ, που αναπτύσσει νέα μαθηματικά εργαλεία για τον εντοπισμό ιατρικά σημαντικών παραλλαγών.

Ωστόσο τα εισερχόμενα δεδομένα είναι πάρα πολλά- και το Λος Άλαμος χρειάστηκε να αναβαθμίσει τους servers του για τη διαχείρισή τους. Επίσης, η ίδια συμμετέχει σε τέσσερις συναντήσεις μέσω Zoom την εβδομάδα με ειδικούς ανά τον κόσμο για τη διαμόρφωση κριτηρίων ως προς το πότε μια μετάλλαξη θεωρείται ιδιαίτερα ανησυχητική.

Ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της πανδημίας είναι τι είδους ιός θα αποδειχτεί τελικά ο SARS-CoV-2. Ως τώρα φαίνεται να είναι παρόμοιος με αυτόν της γρίπης, που αλλάζει συνέχεια και απαιτεί ετήσιο εμβολιασμό, παρά με αυτόν πχ της ιλαράς που έχει τόσο μεγάλη δυσανεξία στις μεταλλάξεις που ένα εμβόλιο αρκεί για μια ζωή.

«Σημαίνει αυτό πως θα πρέπει να φτιάχνουμε ένα νέο εμβόλιο κάθε χρόνο;» ρωτά ο Πολ Ντουπρέ, που ηγείται του Κέντρου Ερευνών Εμβολίων του Πανεπιστημίου του Πίτσμπεργκ. «Δεν γνωρίζουμε».

Σε κάθε περίπτωση, τα εμβόλια mRNA για την Covid-19 έχουν πολύ υψηλές επιδόσεις- καλύτερες από αυτές στα εμβόλια της γρίπης σε μια καλή χρονιά. Ωστόσο φαρμακοβιομηχανίες όπως οι Moderna, Pfizer και BioNTech έχουν ήδη αρχίσει τις δοκιμές σε εμβόλια με στόχο το στέλεχος Β.1.351, που είχε εντοπιστεί αρχικά στη Νότια Αφρική.

Όταν οι ιοί αναπαράγονται και αντιγράφουν τα γονιδιώματά τους, μπορούν να σημειωθούν λάθη στις αλληλουχίες των «γραμμάτων» του DNA και RNA που ορίζουν πώς αναπτύσσονται οι πρωτεΐνες των ιών.

Πολλά από αυτά δεν έχουν κάποια επίδραση, ή μπορεί και να αποδυναμώσουν τον ιό. Ωστόσο κάποιες από αυτές τις αλλαγές μπορούν να δώσουν στον ιό πλεονέκτημα, κάνοντάς τον πιο μολυσματικό ή δίνοντάς του τη δυνατότητα να αποφεύγει το ανοσοποιητικό.

Ο HIV είναι διαβόητος για τον ταχύ ρυθμό μετάλλαξής του. Συγκριτικά, ο SARS-CoV-2 μεταλλάσσεται πολύ βραδύτερα, εν μέρει εξαιτίας ενός ενζύμου που περιορίζει τις αλλαγές- ωστόσο με πάνω από 125 εκατ. κρούσματα ανά τον κόσμο, κάποια λάθη θα συμβούν.

Παράλληλα ο ιός έχει βρει τρόπος να «ελίσσεται» περαιτέρω, όπως διαπίστωσαν ερευνητές του Πανεπιστημίου του Πίτσμπεργκ: Αντί να κάνει αλλαγές σε μεμονωμένα γράμματα RNA, διαγράφει ομάδες αρκετών γραμμάτων την κάθε φορά, υπονομεύοντας έτσι την δυνατότητα του μηχανισμού ελέγχου να βλέπει τις αλλαγές.

Γενικότερα μιλώντας, όπως αναφέρεται στο δημοσίευμα, αυτό που κάνει το μέλλον του SARS-CoV-2 τόσο δύσκολο να προβλεφθεί είναι πως η ιική ανάπτυξη είναι σαν ένα τρισδιάστατο παιχνίδι σκάκι: Δεν είναι μόνο οι μεμονωμένες μεταλλάξεις που παίζουν ρόλο, μα και η σειρά και οι συνδυασμοί.

Μία μεμονωμένη μετάλλαξη μπορεί να αλλάξει τον ιό με ανεπαίσθητους τρόπους που επηρεάζουν την επίδραση άλλων αργότερα, σύμφωνα με τον Μαρκ Ζέλερ, ερευνητή του Scripps Research Institute στο Σαν Ντιέγκο.

Τόσο το στέλεχος Β.1.351 που είναι κοινό στη Νότια Αφρική και το στέλεχος Ρ.1 της Βραζιλίας έχουν κάποιες κοινές μεταλλάξεις στην πρωτεΐνη- ακίδα που χρησιμοποιεί ο ιός για να εισέρχεται σε κύτταρα.

Αυτό περιλαμβάνει τη μετάλλαξη D614G που εντόπισε η Κόρμπερ, που κάνει την ακίδα πιο σταθερή, και τη μετάλλαξη Ε484Κ, που θεωρείται πως μειώνει τη δυνατότητα κάποιων αντισωμάτων να «προσδεθούν» στην ακίδα. Ωστόσο, για άγνωστους ως τώρα λόγους, είναι το Β.1.351 που φαίνεται να επηρεάζει περισσότερο τα εμβόλια των Pfizer και Moderna, τουλάχιστον σε εργαστηριακά τεστ.

Γενικότερα μιλώντας, το ιστορικό που υπάρχει ως προς την εξόντωση ιών δεν είναι πολύ «πλούσιο»: Βασικό παράδειγμα είναι η ευλογιά. Ακόμα και θύλακες πολιομυελίτιδας συνεχίζουν να υπάρχουν σε κάποιες χώρες, παρά την προσπάθεια εξάλειψής της. Αυτό δεν προαναγγέλλει καλά πράγματα για τον SARS-CoV-2, σύμφωνα με τον Τζέσι Μπλουμ, ερευνητή του Fred Hutchinson Cancer Research Center που μελετά την εξέλιξη των ιών.

«Ο εμβολιασμός πρόκειται να κόψει σημαντικά την ορμή αυτής της πανδημίας…μα δεν πιστεύω ότι θα εξαλείψουμε τον SARS-CoV-2» είπε χαρακτηριστικά. Ο ίδιος προβλέπει πως θα χρειαστεί «μια σειρά ετών» για να μπορέσει ο ιός να συγκεντρώσει επαρκείς μεταλλάξεις ώστε να ξεφύγει από τα υπάρχοντα εμβόλια.

Ένα από τα πιο αισιόδοξα σενάρια είναι πως ο ιός μπορεί να «ξεμείνει» από «μεγάλες κινήσεις» ως προς την αποφυγή των αντισωμάτων που κάνουν τα σημερινά εμβόλια να δουλεύουν.

Σε αυτό το σενάριο, ίσως υπάρξει πρακτικό όριο στο πόσο ο ιός μπορεί να μεταλλαχθεί και να παραμείνει ικανός για «εισβολές» στα κύτταρά μας. Σύμφωνα με τον Σέιν Κρότι, ερευνητή του La Jolla Institute for Immunology, η πρωτεΐνη-ακίδα πρέπει να διατηρήσει μια μορφή που επιτρέπει το αποτελεσματικό «γάντζωμα».

«Δεν υπάρχει άπειρος αριθμός πιθανοτήτων» είπε σχετικά. «Είναι σαν να βάζεις το πόδι σου σε ένα παπούτσι. Πρέπει να έχει βασικά το ίδιο σχήμα και μέγεθος και να παραμένει αναγνωρίσιμο ως παπούτσι».

Σε κάθε περίπτωση, παραμένει άγνωστο κατά πόσον ο ιός μπορεί να διατηρεί τη δυνατότητά του να προκαλεί σοβαρή ασθένεια καθώς μεταλλάσσεται και περισσότεροι άνθρωποι αποκτούν ανοσία μέσω μολύνσεων ή εμβολίων.

Σε έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Science, ερευνητές του Πανεπιστημίου Έμορι βρήκαν ότι παράγοντας- κλειδί είναι το αν η προστασία απέναντι στη σοβαρή ασθένεια διαρκεί σημαντικά περισσότερο από την προσασία απέναντι σε ήπιες ή ασυμπτωματικές επαναμολύνσεις, κάτι χαρακτηριστικό των κορονοϊών που προκαλούν κοινά κρυολογήματα.

Αν και η έρευνα έγινε πριν εμφανιστούν οι νέες παραλλαγές, τα βασικά της συμπεράσματα συνεχίζουν να υφίστανται, σύμφωνα με τη Τζένι Σ. Λαβίν, μεταδιδακτορική ερευνήτρια του Πανεπιστημίου Έμορι.

«Αυτό που βλέπουμε με την Covid-19 σε μοριακό και κυτταρικό επίπεδο δεν έρχεται σε αντίθεση με αυτά που βλέπουμε σε ενδημικούς κορονοϊούς» είπε η Λαβίν. «Η ανοσία μειώνεται, αλλά δεν μειώνεται γρήγορα στο σύνολό της».

Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Newsbomb.gr.

Διαβάστε επίσης:

Κορονοϊός: Για πόσο καιρό παρέχει ανοσία το εμβόλιο - Φόβος για τις ομοιότητες με την γρίπη