NASA: Οι αποστολές που έχουν αναζητήσει, αναζητούν και θα αναζητήσουν εξωγήινη ζωή

Το ερώτημα περί ύπαρξης εξωγήινης ζωής είναι ένα από τα μεγαλύτερα της επιστήμης- και θεωρείται ότι θα παραμείνει έτσι για πολλά χρόνια ακόμα. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει πως δεν γίνονται σημαντικές έρευνες πάνω σε αυτό, καθώς η έρευνα πάνω σε πιθανή ζωή σε άλλους κόσμους μπορεί να δώσει πολύ σημαντικά στοιχεία για τη ζωή στον δικό μας.

Ο κλάδος αυτός λέγεται αστροβιολογία, και περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, έρευνες πάνω στην ενδεχόμενη κατοικησιμότητα του Άρη, σε «ωκεάνιους κόσμους» όπως η Ευρώπη (δορυφόρος του Δία) και ο Τιτάνας (δορυφόρος του Κρόνου), έρευνες για τον εντοπισμό πλανητών σαν τη Γη γύρω από μακρινά άστρα κ.α.

Καθώς η NASA εξερευνά το ηλιακό σύστημα, αλλάζουν τα δεδομένα και ως προς την κατανόηση της ζωής στη Γη και τις δυνατότητες για ζωή σε άλλους πλανήτες. Η μελέτη οργανισμών σε ακραία περιβάλλοντα στον ίδιο μας τον πλανήτη- από την Ανταρκτική μέχρι τα βάθη των ωκεανών- έχει δείξει πως η ζωή όπως τη γνωρίζουμε είναι εξαιρετικά ικανή να προσαρμόζεται, μα όχι πάντοτε εύκολο να βρεθεί. Ως εκ τούτου, η αναζήτησή της απαιτεί μεγάλη προσοχή και βασίζεται στις γνώσεις που αποκτώνται μελετώντας τη ζωή στη Γη, υπό το «πρίσμα» της αστροβιολογίας: Εάν υπάρχει όντως κάτι «εκεί έξω», πρέπει να είμαστε σε θέση και να το αναγνωρίσουμε.

Ακολουθεί μια λίστα των αποστολών της αμερικανικής διαστημικής υπηρεσίας οι οποίες έχουν αναζητήσει, αναζητούν και θα αναζητήσουν ζωή στο σύμπαν.

Προηγούμενες αποστολές

Viking 1 και 2: Ένα από τα πιο φιλόδοξα διαστημικά προγράμματα που έχουν υπάρξει ποτέ, το πρόγραμμα Viking, 45 χρόνια πριν, έγραψε ιστορία όταν έφτασε στην επιφάνεια του Άρη. Τα Viking 1 και 2 αποτέλεσαν την πρώτη απόπειρα της NASA να αναζητήσει ζωή σε άλλο πλανήτη.

Galileo: Η αποστολή Galileo ήταν σε τροχιά γύρω από τον Δία για περίπου οκτώ χρόνια, και πραγματοποίησε κοντινά περάσματα από όλα τα μεγάλα του φεγγάρια. Απέδωσε δεδομένα που συνεχίζουν να παίζουν τεράστιο ρόλο στην αστροβιολογία, ειδικά η ανακάλυψη πως κάτω από την παγωμένη επιφάνεια της Ευρώπης ενδεχομένως να υπάρχει ένας ωκεανός με περισσότερο νερό από ό,τι το σύνολο του νερού σε υγρή μορφή που βρίσκεται στη Γη.

Cassini: Για πάνω από μια δεκαετία το διαστημόπλοιο Cassini αποκάλυπτε τα θαύματα του Κρόνου και των παγωμένων του φεγγαριών, επεκτείνοντας κατά πολύ το εύρος των γνώσεών μας σχετικά με το σε ποιους κόσμους μπορεί να υπάρχει ζωή. Το σκάφος μας έδωσε τις πρώτες «ματιές» κάτω από την πυκνή ατμόσφαιρα του Τιτάνα, αποκαλύπτοντας λίμνες και θάλασσες με υδρογονάνθρακες σε υγρή μορφή. Επίσης, έδωσε πολύτιμα στοιχεία για τον Εγκέλαδο.

Spirit και Opportunity: Τα «δίδυμα» εξερευνητικά οχήματα (ρόβερ) της NASA στον Άρη εκτοξεύτηκαν το 2003, προς αναζήτηση απαντήσεων για την ιστορία του νερού στον «Κόκκινο Πλανήτη». Τα αρχικά σχέδια ήταν για τρίμηνη αποστολή, μα τα δύο «ακούραστα» οχήματα συνέχισαν τις αποστολές τους για πολύ, περνώντας χρόνια συλλέγοντας δεδομένα στην επιφάνεια του Άρη. Η αποστολή τους ήταν η πρώτη που απέδειξε πως κάποτε στην επιφάνεια του Άρη έρεε νερό σε υγρή μορφή.

Kepler, K2: To Kepler Space Telescope ήταν η πρώτη αποστολή αναζήτησης πλανητών της NASA και άνοιξε τον δρόμο για την αναζήτηση ζωής στο ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό. Σημαντικό κομμάτι της δουλειάς του ήταν ο εντοπισμός πλανητών στο μέγεθος της Γης γύρω από μακρινά άστρα. Πέρασε εννιά χρόνια στο βαθύ Διάστημα πριν αποσυρθεί το 2018 και άφησε πίσω του 2.600 ανακαλύψεις εξωπλανητών, πολλοί εκ των οποίων είναι «δυνατοί» υποψήφιοι για παρουσία ζωής.

Spitzer: Στα 16 χρόνια του στο Διάστημα το Spitzer Space Telescope εξελίχθηκε σε βασικό εργαλείο για τη μελέτη εξωπλανητών. Το Spitzer σηματοδότησε μια νέα εποχή στις πλανητικές επιστήμες, ως ένα από τα πρώτα τηλεσκόπια που εντόπισαν απευθείας φως από τις ατμόσφαιρες εξωπλανητών, επιτρέποντας τη μελέτη της σύστασης της ατμόσφαιράς τους- ακόμα και του καιρού τους.

Υπάρχουσες αποστολές

Hubble: Από την εκτόξευσή του το 1990, το Διαστημικό Τηλεσκόπιο Hubble (Hubble Space Telescope) έχει συμβάλει καθοριστικά στον κλάδο της αστροβιολογίας: Αστρονόμοι το χρησιμοποιούν για μετρήσεις ως προς την ατμοσφαιρική σύνθεση εξωπλανητών και τώρα χρησιμοποιείται για την κατηγοριοποίηση ατμοσφαιρών με βάση στοιχεία τους όπως το υδρογόνο, οι υδρατμοί και το νάτριο. Επίσης οι παρατηρήσεις του βοηθούν στην καλύτερη κατανόηση του τρόπου με τον οποίο σχηματίζονται οι πλανήτες.

MAVEN: Η αποστολή MAVEN (Mars Atmosphere and Volatile Evolution) εκτοξεύτηκε τον Νοέμβριο του 2013 και τέθηκε σε τροχιά έναν χρόνο μετά. Έκτοτε συμβάλλει πολύ σημαντικά στην κατανόηση της ιστορίας της αρειανής ατμόσφαιρας και του κλίματος. Οι αστροβιολόγοι χρησιμοποιούν αυτά τα δεδομένα για να κατανοήσουν καλύτερα πώς ο Άρης έχασε το νερό του και να βρουν τις περιόδους στην ιστορία του Άρη που ήταν πιθανό να υπάρχουν κατοικήσιμα περιβάλλοντα στην επιφάνειά του.

Mars Odyssey: Για πάνω από δύο δεκαετίες, το Mars Odyssey, το μακροβιότερο διαστημόπλοιο στον «Κόκκινο Πλανήτη», βοηθά στον εντοπισμό πάγου, την αξιολόγηση σημείων προσεδάφισης και τη μελέτη των μυστηριωδών φεγγαριών του. Το Odyssey έχει επίσης δώσει χάρτες χημικών στοιχείων και ορυκτών στην επιφάνεια του Άρη, οι οποίοι είναι εξαιρετικά χρήσιμοι ως προς τη μελέτη της εξέλιξης του αρειανού περιβάλλοντος και των δυνατοτήτων του να υποστηρίξει ζωή.

Mars Reconnaissance Orbiter: To MRO αναζητά ίχνη για την παρουσία νερού στην επιφάνεια του Άρη εδώ και πολύ καιρό. Άλλες αποστολές έχουν δείξει ότι έρεε νερό, ωστόσο παραμένει μυστήριο το αν υπήρχε σε μεγάλες συγκεντρώσεις αρκετά για να επιτρέπει παρουσία ζωής. Τα δεδομένα του MRO είναι απαραίτητα για τους αστροβιολόγους ως προς τη μελέτη εν δυνάμει κατοικήσιμων περιβαλλόντων και πιθανών κλιματικών μοντέλων.

Curiosity Mars Rover: Διερευνά το αν ο Άρης είχε ποτέ περιβάλλοντα ικανά να υποστηρίξουν μικροβιακή ζωή- με άλλα λόγια αποστολή του είναι να διαπιστώσει εάν ο πλανήτης είχε όλα τα συστατικά που χρειάζεται η ζωή, όπως νερό, άνθρακα και μια πηγή ενέργειας, μελετώντας το κλίμα και τη γεωλογία.

ΤESS: Η αποστολή Transiting Exoplanet Survey Satellite αποτελεί το επόμενο βήμα στην αναζήτηση πλανητών εκτός του ηλιακού μας συστήματος, μεταξύ των οποίων και αυτοί που θα μπορούσαν να υποστηρίξουν ζωή. Εκτοξεύτηκε το 2018 και σκοπό έχει να χαρτογραφήσει τον ουρανό στο σύνολό του. Μέχρι τώρα έχει ανακαλύψει πάνω από 120 επιβεβαιωμένους εξωπλανήτες και πάνω από 2.600 υποψηφίους.

Perseverance: Ο νεότερος ρομποτικός αστροβιολόγος της NASA προσεδαφίστηκε στον Άρη με ασφάλεια τον Φεβρουάριο του 2021, εκκινώντας μια νέα εποχή εξερεύνησης του «Κόκκινου Πλανήτη». Το Perseverance θα αναζητήσει ίχνη αρχαίας μικροβιακής ζωής. Διαθέτει ένα τρυπάνι για τη συλλογή δειγμάτων που θα αποθηκευτούν σε σφραγισμένα δοχεία και θα αποσταλούν πίσω στη Γη στο μέλλον.

Επερχόμενες αποστολές

James Webb Space Telescope: Πρόκειται να εκτοξευτεί μέσα στο 2021 και να αποτελέσει το κορυφαίο διαστημικό τηλεσκόπιο της επόμενης δεκαετίας. Οι παρατηρήσεις του θα χρησιμοποιηθούν για τη μελέτη κάθε φάσης της ιστορίας του σύμπαντος, περιλαμβανομένων πλανητών και φεγγαριών στο ηλιακό μας σύστημα.

Europa Clipper: H Ευρώπη, όπως προαναφέρθηκε, μπορεί να είναι σε θέση να φιλοξενήσει ζωή. Το Europa Clipper θα πραγματοποιήσει «αναγνώριση» στο παγωμένο φεγγάρι του Δία και θα διερευνήσει κατά πόσον θα μπορούσε να έχει συνθήκες κατάλληλες για ζωή. Στόχος είναι η εκτόξευση το 2024. Στο πλαίσιο της αποστολής θα τεθεί ένα σκάφος σε τροχιά γύρω από τον Δία ώστε να μελετηθεί με λεπτομέρεια η Ευρώπη. Δεν πρόκειται για μια αποστολή αναζήτησης ζωής, ωστόσο θα διερευνήσει εάν το φεγγάρι μπορεί να υποστηρίξει ζωή.

Dragonfly: Η αποστολή Dragonfly στον Τιτάνα περιλαμβάνει μια «επίσκεψη» ενός ιπτάμενου σκάφους στο μεγαλύτερο φεγγάρι του Κρόνου. Προορίζεται να εκτοξευτεί το 2027 και να καταφθάσει το 2034. Θα λάβει δείγματα από πολλά σημεία ενδιαφέροντος του φεγγαριού, συμβάλλοντας στην αναζήτηση δομικών στοιχείων ζωής.

Nancy Grace Roman Telescope: Πρόκειται να εκτοξευτεί στα μέσα της δεκαετίας του 2020 και θα έχει οπτικό πεδίο 200 φορές μεγαλύτερο από ό,τι το υπέρυθρο όργανο του Hubble, «βλέποντας» μεγαλύτερο μέρος του ουρανού σε μικρότερο χρόνο παρατήρησης. Το κύριο όργανο του Roman (Wide Field Instrument) έχει ένα πλούσιο «μενού» εξωπλανητικών επιστημών. Οι έρευνές του στον εσώτερο Γαλαξία αναμένεται να αποκαλύψει χιλιάδες κόσμους σε τροχιά γύρω από την κατοικήσιμη ζώνη του άστρου τους και μακρύτερα. Επίσης, θα διαθέτει ένα όργανο που θα μπλοκάρει τη φωτεινότητα των άστρων, επιτρέποντας την καλύτερη παρατήρηση γιγαντιαίων πλανητών σε τροχιά γύρω από αυτά.

Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Newsbomb.gr.