Έρευνα: Πιθανή παγκόσμια κατάρρευση του ανθρώπινου πολιτισμού όπως τον γνωρίζουμε το 2040
Μία έρευνα του ΜΙΤ το 1972 είχε προβλέψει πως η ταχεία οικονομική ανάπτυξη θα οδηγούσε σε κατάρρευση των ανθρώπινων κοινωνιών κατά τα μέσα του 21ου αιώνα- και μια νέα έρευνα δείχνει πως τα συμπεράσματα και οι εκτιμήσεις της φαίνονται να εξακολουθούν να «πέφτουν μέσα».
Αναλυτικότερα, όπως αναφέρεται σε σχετικό δημοσίευμα του Vice, το 1972 μια ομάδα επιστημόνων του ΜΙΤ είχε μελετήσει τους κινδύνους κατάρρευσης του πολιτισμού. Σε αυτό το πλαίσιο είχαν διαπιστωθεί κάποια «όρια ανάπτυξης» (LtG, Limits to growth) που υποδείκνυαν ότι ο βιομηχανικός μας πολιτισμός θα κατέρρεε κάποια στιγμή εντός του 21ου αιώνα, λόγω της υπερεκμετάλλευσης των πόρων του πλανήτη.
Η έρευνα είχε παρουσιαστεί σε ένα βιβλίο που έγινε μπεστ σέλερ, το «The Limits to Growth». Οι ερευνητές έδειχναν 12 πιθανά σενάρια για το μέλλον, τα περισσότερα εκ των οποίων προέβλεπαν ένα σημείο όπου οι φυσικοί πόροι θα γίνονταν τόσο σπάνιοι που η περαιτέρω οικονομική ανάπτυξη θα γινόταν αδύνατη και το προσωπικό βιοτικό επίπεδο θα καταποντιζόταν. Το πιο διαβόητο σενάριο ήταν το BAU (Business as Usual) που προέβλεπε ότι η οικονομική ανάπτυξη θα κορυφωνόταν κατά το 2040 και θα ακολουθούσε μια απότομη πτώση, την οποία θα ακολουθούσαν ο παγκόσμιος πληθυσμός, η διαθεσιμότητα τροφής και οι φυσικοί πόροι- ένα κομβικό σημείο για τις κοινωνίες, με μεγάλη πτώση των βιοτικών επιπέδων παγκοσμίως για δεκαετίες.
Όπως αναφέρεται στο δημοσίευμα του Vice, η έρευνα εκείνη είχε προκαλέσει έντονες συζητήσεις και δεν ήταν λίγοι εκείνοι που την είχαν απορρίψει. Ωστόσο, μια νέα έρευνα, από υψηλόβαθμο στέλεχος του κολοσσού KPMG, φέρνει ξανά στην επικαιρότητα τη συγκεκριμένη ανάλυση.
Η συγκεκριμένη έρευνα δημοσιεύτηκε στο Yale Journal of Industrial Ecology τον Νοέμβριο του 2020 και είναι διαθέσιμη στην ισ. Το συμπέρασμά της, εν ολίγοις, είναι πως η παρούσα τροχιά του παγκόσμιου πολιτισμού θα τον φέρει σε σημείο τερματισμού/ πτώσης της οικονομικής ανάπτυξης μέσα στην ερχόμενη δεκαετία- και, στη χειρότερη των περιπτώσεων, θα μπορούσε να οδηγήσει σε κατάρρευση των κοινωνιών κατά το 2040.
Όπως υπογραμμίζεται στο δημοσίευμα, η έρευνα αυτή είναι η πρώτη φορά που κορυφαίος αναλυτής που εργάζεται σε «mainstream» πολυεθνική λαμβάνει υπόψιν σοβαρά το μοντέλο «limits to growth». H συντελέστριά της, Γκάγια Χέρινγκτον, είναι Sustainability and Dynamic System Analysis Lead στην KPMG στις ΗΠΑ, και ανέλαβε την έρευνα ως προσωπικό project. Σε αυτό το πλαίσιο, υπογραμμίζεται πως η έρευνα δεν γίνεται εκ μέρους της KPMG και δεν αντικατοπτρίζει απαραίτητα τις απόψεις της εταιρείας. Η Χέρινγκτον έκανε την έρευνα στο πλαίσιο του μεταπτυχιακού της στο Harvard University, με την ιδιότητά της ως συμβούλου στο Club of Rome. Ωστόσο στην ιστοσελίδα της KPMG υπάρχει κείμενό της όπου εξηγεί το project: «Δεδομένης της δυσάρεστης προοπτικής της κατάρρευσης, ήμουν περίεργη να δω ποια σενάρια ευθυγραμμίζονταν πιο στενά με τα εμπειρικά δεδομένα σήμερα».
Με τίτλο «Update στα όρια ανάπτυξης: Συγκρίνοντας το μοντέλο World3 με εμπειρικά δεδομένα» η έρευνα επιχειρεί να αξιολογήσει πώς στέκεται το μοντέλο World3 απέναντι στα νέα εμπειρικά δεδομένα. Προηγούμενες μελέτες που είχαν επιχειρήσει κάτι τέτοιο είχαν διαπιστώσει πως τα πιο απαισιόδοξα μοντέλα αντικατόπτριζαν με ακρίβεια εξελίξεις στον πραγματικό κόσμο.
Ο κίνδυνος της κατάρρευσης
Η νέα ανάλυση της Χέρινγκτον εξετάζει δεδομένα όσον αφορά σε 10 μεταβλητές, κυρίως πληθυσμό, γονιμότητα, θνησιμότητα, βιομηχανικό προϊόν, παραγωγή τροφής, υπηρεσίες, μη ανανεώσιμους πόρους, μόλυνση, ανθρώπινη ευημερία και οικολογικό αποτύπωμα. Όπως διαπίστωσε, τα πιο πρόσφατα δεδομένα υποδεικνύουν δύο συγκεκριμένα σενάρια, τα BAU2 (Business as usual) και CT (comprehensive technology).
Τα σενάρια αυτά υποδεικνύουν παύση της ανάπτυξης εντός μιας δεκαετίας από σήμερα, συμπεραίνει η έρευνα- μάλιστα δείχνουν πως, ακόμα και σε συνδυασμό με άνευ προηγουμένου επίπεδα τεχνολογικής εξέλιξης, το «business as usual» και η συνεχιζόμενη ανάπτυξη δεν είναι δυνατά. Απεναντίας, θα οδηγήσουν σε πτώσεις του βιομηχανικού κεφαλαίου, των αγροτικών επιδόσεων και των επιπέδων ευημερίας εντός του αιώνα.
Μιλώντας στο Motherboard του Vice, η Χέρινγκτον είπε ότι στα μοντέλα World3 του ΜΙΤ η κατάρρευση «δεν σημαίνει πως η ανθρωπότητα θα παύσει να υπάρχει», μα πως η «οικονομική και βιομηχανική ανάπτυξη θα σταματήσουν, και μετά θα αρχίσουν να σημειώνουν πτώση, κάτι που θα επηρεάσει την παραγωγή τροφής και τα βιοτικά επίπεδα…από άποψης χρόνου, το σενάριο BAU2 δείχνει μια απότομη πτώση γύρω στο 2040».
Στο σενάριο CT η οικονομική παρακμή εμφανίζεται και πάλι περίπου στον ίδιο χρονικό σημείο, με ένα εύρος πιθανών αρνητικών συνεπειών, μα δεν οδηγεί σε κατάρρευση κοινωνιών. Ωστόσο, δυστυχώς, το σενάριο που ταίριαζε λιγότερο στα πιο πρόσφατα εμπειρικά δεδομένα είναι και το πιο αισιόδοξο, και είναι το αποκαλούμενο SW (stabilized world), όπου ο πολιτισμός ακολουθεί μια βιώσιμη οδό και βιώνει τις μικρότερες πτώσεις στην οικονομική ανάπτυξη, αξιοποιώντας έναν συνδυασμό τεχνολογικής καινοτομίας και επενδύσεων στη δημόσια υγεία και παιδεία.
Αν και τα σενάρια BAU και CT υποδεικνύουν ότι το τέλος της οικονομικής ανάπτυξης έρχεται σε περίπου 10 χρόνια, μόνο το BAU2 δείχνει ένα ξεκάθαρο μοτίβο κατάρρευσης, ενώ το CT παρουσιάζει σχετικά ήπιες πτώσεις.
Παρόλα αυτά, δεν είναι όλα απαισιόδοξα: Η έρευνα διαπιστώνει πως είναι μάταια η επιδίωξη της συνεχιζόμενης οικονομικής ανάπτυξης ως αυτοσκοπού, μα η τεχνολογική πρόοδος και οι αυξημένες επενδύσεις στις δημόσιες υπηρεσίες θα μπορούσαν να βοηθήσουν να αποφευχθεί η κατάρρευση και να φτάσουμε σε έναν σταθερό και ακμάζοντα πολιτισμό, που λειτουργεί με ασφάλεια εντός των πλαισίων/ ορίων του πλανήτη μας- ωστόσο έχουμε περιθώριο μόλις μιας δεκαετίας για να αλλάξουμε πορεία ώστε να επιτευχθεί κάτι τέτοιο.
Σε παρουσίασή της στο World Economic Forum το 2020, η Χέρινγκτον ζήτησε αυτό που χαρακτήρισε «agrowth»- μια προσέγγιση στην ανάπτυξη που εστιάζει σε διαφορετικούς στόχους και προτεραιότητες. Σε αυτό το πλαίσιο, αναφέρθηκε στην ταχεία ανάπτυξη και χρήση εμβολίων για την αντιμετώπιση της Covid-19, που δείχνει πως είμαστε ικανοί να αντιδρούμε γρήγορα και εποικοδομητικά σε παγκόσμιες προκλήσεις, εάν το αποφασίσουμε.
Με πληροφορίες από Vice.com, LiveScience
Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Newsbomb.gr.