Η ιστορία του φιλιού: Πότε άρχισαν να φιλιούνται οι άνθρωποι - Δεν είναι πάντα αυτό που νομίζεις

Το φιλί ανάμεσα στους ανθρώπους, με την ρομαντική και ερωτική του εκδοχή όπως τη γνωρίζουμε, δεν είναι όσο οικουμενικό ή δεδομένο πιστεύουμε, αφού σε λιγότερες από τις μισές κοινωνίες παγκοσμίως, οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τα χείλη τους για να φιληθούν.

Αν εξετάσουμε λοιπόν τα πράγματα με βάση τους απόλυτους αριθμούς, τι είναι αυτό που κάνει αυτήν την πράξη τόσο σημαντική;

Έρευνα σε 168 χώρες από όλον τον κόσμο, με επικεφαλής τον William Jankowiak, καθηγητή Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νεβάδα, στο Λας Βέγκας, αποκάλυψε ότι ποσοστό μικρότερο του 46% των ανθρώπων, χρησιμοποιεί τα χείλη με τρόπο ρομαντικό. Από την έρευνα εξαιρέθηκε το φιλί που δίνουν οι γονείς στα παιδιά τους ή εκείνα που ανταλλάσσουμε με κάποιον, όταν χαιρετιόμαστε.

Οι λόγοι για τους οποίους οι άνθρωποι ξεκίνησαν να φιλιούνται είναι κατά τον Jankowiak δύο και έχουν και οι δύο να κάνουν με το «αντανακλαστική» τάση για επαφή με τα χείλη, που έχουμε από τη βρεφική ηλικία. Ο ένας αφορά στη σύνδεση της επαφής των χειλιών με το στήθος της μητέρας κατά τον θηλασμό, ένα ένστικτο έμφυτο σε όλους, ενώ σύμφωνα με την άλλη εκδοχή, το φιλί στα χείλη ξεκίνησε από τη συνήθεια των αρχαίων προγόνων μας, να μασούν την τροφή και να τη δίνουν στα παιδιά τους απευθείας στο στόμα. Αυτό είναι κάτι, που βλέπουμε ακόμη στους κοντινούς «συγγενείς» μας, τους χιμπαντζήδες, αλλά και σε άλλα είδη πιθήκων.

«Το κλειδί ωστόσο, στο γιατί οι άνθρωποι φιλιούνται ή όχι, είναι το ότι ο ερωτισμός μπορεί να εκφραστεί με και συναντάται σε πολλούς άλλους τρόπους και συνήθειες», λέει ο Jankowiak.

Κατά την συγγραφέα Sheril Kirshenbaum, στις κοινωνίες όπου οι άνθρωποι δεν φιλιούνται στο στόμα, υπάρχουν άλλοι τρόποι για να έρθουν κοντά και να αισθανθούν οικειότητα. «Υπάρχει το φιλί της Μαλαισίας, όπως το περιέγραψε ο Δαρβίνος, όπου οι γυναίκες κάθονταν στο έδαφος οκλαδόν και οι άνδρες, κρέμονταν από πάνω τους και μύριζαν γρήγορα - γρήγορα ο ένας τον άλλον, παίρνοντας μία δόση από το άρωμα του συντρόφου τους».

Στα νησιά Trobriand, ανοικτά της ανατολικής ακτής της Παπούα Νέας Γουινέας, οι σύντροφοι φιλιούνται καθισμένοι πρόσωπο με πρόσωπο και τσιμπώντας ο ένας τις βλεφαρίδες του άλλου.

«Νομίζω, ότι σε πολλούς από εμάς σήμερα, δεν ακούγεται ως το αποκορύφωμα του ρομαντισμού, αλλά για εκείνους εξυπηρετεί τον σκοπό του», λέει η συγγραφέας. Αυτό που έχει σημασία με το φιλί στα χείλη, καθώς και με άλλα είδη φιλιού, είναι ότι η στιγμή αφορά το μοίρασμα στενών, προσωπικών πληροφοριών ανάμεσα σε δύο ανθρώπους.

Ωστόσο, εάν το φιλί ακολουθεί μία διαδικασία εξελικτική, γιατί δεν τη συναντάμε (τόσο) στα ζώα; Την απάντηση έχει δώσει η βραβευμένη δημοσιογράφος του BBC, με εξιδείκευση σε θέματα Επιστήμης, Μelissa Hogenboom. Ένας από τους λόγους για τους οποίους οι άνθρωποι νιώθουν την ανάγκη να έρθουν τόσο κοντά ο ένας στο πρόσωπο του άλλου, είναι για τον μυρίσουν. Κι αυτό γιατί από τη μυρωδιά μπορεί κανείς να αντλήσει πολλές πληροφορίες για την υγεία ενός ανθρώπου. Αντίθετα, τα ζώα, που έχουν πολύ πιο ανεπτυγμένη την αίσθηση της όσφρησης, δεν έχουν αυτήν την ανάγκη.

Κατά τον Jankowiak, το φιλί είναι μάλλον «εφεύρεση» των δυτικών κοινωνιών, που πέρασε από τη μία γενιά στην άλλη. Για του λόγου το αληθές, υπάρχουν οι ιστορικές έρευνες. Ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης Rafael Wlodarski σημειώνει, ότι το φιλί, όπως το γνωρίζουμε σήμερα, είναι μία συνήθεια αρκετά πρόσφατη ανάμεσα στους ανθρώπους.

Η παλαιότερη απόδειξη συμπεριφοράς που προσομοίαζε στο φιλί, έρχεται από ινδουιστικά σανσκριτικά κείμενα, περισσότερα από 3.500 χρόνια πριν, όπου οι άνθρωποι πίστευαν, ότι με το φιλί «εισπνέουν» ο ένας την ψυχή του άλλου.

Αντιθέτως, στα ιερογλυφικά της Αιγύπτου οι άνθρωποι απεικονίζονται να είναι κοντά ο ένας στον άλλον, αλλά χωρίς να αγγίζονται τα χείλη τους.

Είναι λοιπόν το φιλί, κάτι που κάνουμε φυσικά, αλλά κάποιες κουλτούρες έβαλαν αυτήν τη συνήθεια σε «καταστολή», ή είναι κάτι που εφηύραν οι σύγχρονες κοινωνίες;

Την απάντηση δίνει μία προσεκτική ματιά στα ζώα.

Οι χιμπαντζήδες και τα «ξαδέλφια» τους οι Μπονόμπο, φιλιούνται και αγκαλιάζονται. Για τους χιμπαντζήδες το φιλί είναι ενός είδους συμφιλίωση. Είναι περισσότερο συχνό ανάμεσα στα αρσενικά παρά στα θηλυκά και όχι ως συμπεριφορά ρομαντική.

Οι πίθηκοι Μπονόμπο φιλιούνται συχνότερα από τους χιμπαντζήδες και μάλιστα, χρησιμοποιούν και τη γλώσσα τους όταν το κάνουν, κάτι που κατά την έρευνα, δεν πρέπει να προκαλεί έκπληξη, αφού πρόκειται για πολύ σεξουαλικά πλάσματα.

Όταν γνωρίζονται δύο άνθρωποι, θα ανταλλάξουν -μάλλον- χειραψία. Οι Μπονόμπο κάνουν σεξ, κάτι που έχει γίνει γνωστό και ως η «χειραψία των Μπονόμπο». Το σεξ χρησιμοποιούν και για άλλου είδους δέσιμο, οπότε, εξίσου με τους χιμπαντζήδες, τα φιλιά τους δεν τα λες και ρομαντικά.

Αυτά τα δύο είδη ανήκουν στις εξαιρέσεις. Άλλα ζώα, από όσα γνωρίζουμε, δεν φιλιούνται καθόλου. Μπορεί να πλησιάζουν πολύ το ένα το άλλο, χώνοντας τη μύτη τους το ένα στο πρόσωπο του άλλου, αλλά ακόμη κι εκείνα που έχουν χείλη, δεν τα ενώνουν με τα χείλη άλλου ζώου και αυτό γιατί δεν το χρειάζονται.

Ας πάρουμε για παράδειγμα τους κάπρους. Τα αρσενικά παράγουν μία μυρωδιά «πικάντικη», την οποία τα θηλυκά βρίσκουν ιδιαίτερα ελκυστική, τόσο ώστε να ενεργοποιεί την επιθυμία τους για ζευγάρωμα. Η αίσθηση της όσφρησης στα θηλυκά είναι τόσο οξεία, ώστε να μην χρειάζεται να πλησιάσει πολύ για να το αντιληφθεί.

Το ίδιο συμβαίνει και με πολλά άλλα θηλαστικά. Για παράδειγμα, τα θηλυκά χάμστερ εκπέμπουν μία ορμόνη που ενθουσιάζει τα αρσενικά, τα οποία ακολουθούν χημικά «ίχνη» για να εντοπίσουν τους συντρόφους, με τους οποίους διαφέρουν γενετικά, ελαχιστοποιώντας τον κίνδυνο αιμομιξίας.

Δεν είναι πάντως τα θηλαστικά, τα μόνα ζώα που έχουν εξαιρετική όσφρηση. Η αρσενική Μαύρη Χήρα μπορεί να μυρίσει τις φερομόνες, που παράγει ένα θηλυκό, που του υποδεικνύουν εάν έχει φάει πρόσφατα. Για να περιορίσει κατά το δυνατόν, τον κίνδυνο να φαγωθεί από το θηλυκό, θα ζευγαρώσει μόνο, εάν δεν είναι πεινασμένη.

Εν κατακλείδι, τα ζώα δεν χρειάζεται να έρθουν κοντά τόσο κοντά το ένα στο άλλο, ώστε να εντοπίσουν και να μυρίσουν τους πιθανούς συντρόφους τους. Αντιθέτως, οι άνθρωποι, που δεν έχουν τόσο καλή όσφρηση, έρχονται σωματικά πιο κοντά. Η όσφρηση βέβαια, δεν είναι ο μόνος τρόπος για να εκτιμήσει κανείς την καταλληλότητα του άλλου, αλλά οι έρευνες έχουν δείξει, ότι σίγουρα παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην επιλογή συντρόφου.

Έρευνα του 1995 έδειξε, ότι οι γυναίκες, όπως τα ποντίκια, προτιμούν την οσμή των ανδρών, καθώς διαφέρουν γενετικά από τις ίδιες και το φιλί είναι ένας καλός τρόπος, για να έρθει κοντά και να μυρίσει τον σύντροφό της.

Το 2013 ο Wlodarski εξέτασε ενδελεχώς τις προτιμήσεις των ανθρώπων στο φιλί. Ρώτησε εκατοντάδες ανθρώπους, τι θεωρούν πιο σημαντικό, όταν φιλάνε κάποιον. Το πώς μυρίζουν, ήταν πολύ ψηλά στις απαντήσεις, ενώ η σημασία της μυρωδιάς αυξανόταν για τις γυναίκες που ήταν σε γόνιμες ημέρες.

Και οι άνδρες, εκπέμπουν μία εκδοχή της φερομόνης που οι θηλυκοί κάπροι βρίσκουν ελκυστική, η οποία εντοπίζεται και στον ιδρώτα τους και στην οποία, όταν εκτίθενται οι γυναίκες εξεγείρονται.

Οι φερομόνες αποτελούν μεγάλο «κεφάλαιο» στο πώς επιλέγουν τα θηλαστικά τους συντρόφους τους, κατά τον Wlodarski. «Έχουμε κληρονομήσει όλη τη βιολογία μας από τα θηλαστικά, απλώς προσθέσαμε μερικά έξτρα πράγματα κατά την εξέλιξη του είδους μας».

Από αυτήν την οπτική γωνία, το φιλί δεν είναι παρά ένας κοινωνικά αποδεκτός τρόπος για να έρθουν οι άνθρωποι πιο κοντά, προκειμένου να πάρουν μία «δόση» από τις φερομόνες. Σε κάποιους πολιτισμούς, αυτή η συμπεριφορά του να μυρίζει ο ένας τον άλλον, εξελίχθηκε σε πιο στενή επαφή και τελικά στο φιλί στα χείλη. «Είναι πολύ δύσκολο να εντοπίσει κανείς πότε ακριβώς έγινε αυτό, αλλά μικρή σημασία έχει, αφού και με τον έναν και με τον άλλον τρόπο, εξυπηρετείται ο σκοπός», λέει ο Wlodarski.

Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Newsbomb.gr.