Aφγανιστάν: Πέντε μύθοι γύρω από μία προδιαγεγραμμένη καταστροφή

Ενώ το τοξικό πολιτικό σκηνικό στις ΗΠΑ παραποιούσε εδώ και καιρό τις πραγματικές συνθήκες στο Αφγανιστάν, παραμένει γεγονός ότι τόσο ο Τραμπ όσο και ο Μπάιντεν υποσχέθηκαν στους ψηφοφόρους ένα γρήγορο τέλος στον μακροβιότερο πόλεμο της χώρας.

Λίγο πριν σημάνει η λήξη του πολέμου, στον πολιτικό λόγο κυριάρχησαν τα τελευταία χρόνια, αρκετοί μύθοι και παρανοήσεις .Το France 24 εξετάζει μερικά από αυτά:

Tαλιμπάν 2.0

Η ονομασία Ταλιμπάν 2.0 ήρθε στο προσκήνιο γύρω στο 2018, όταν η κυβέρνηση Τραμπ διόρισε τον πρώην πρέσβη των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν, Ζαλμάι Χαλιλζάντ, ως νέο ειδικό αντιπρόσωπο για τη συμφιλίωση στο Αφγανιστάν.

Οι «αναβαθμισμένοι» Ταλιμπάν είχαν διδαχτεί από την καταστροφική τους βασιλεία τη δεκαετίας του 1990 και είχαν ανταλλάξει τα καλάσνικοφ...με το Twitter τους αγώνες κρίκετ και τις «σέλφι» με παιδιά, σύμφωνα με αναφορές ειδήσεων. Η «αναβάθμιση» είχε στυλ και περιεχόμενο.

Ενώ τα Ηνωμένα Έθνη χαρακτήρισαν τους Ταλιμπάν τρομοκρατική οργάνωση δύο χρόνια πριν από τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, οι ΗΠΑ δεν έκαναν ποτέ το ίδιο, αν και η ομάδα πληρούσε τα κριτήρια για να ενταχθεί στη σχετική λίστα του Στέιτ Ντιπάρτμεντ (FTO).

Το 2002, ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους υπέγραψε εκτελεστικό διάταγμα (13224) χαρακτηρίζοντας τους Ταλιμπάν «ειδικά καθορισμένη παγκόσμια τρομοκρατική οντότητα». Αλλά αυτός ο προσδιορισμός επικεντρώνεται στενά στις χρηματοπιστωτικές συναλλαγές, χωρίς να σημαίνει ότι εμπίπτει στην κατηγορία με τις εκτός νόμου τρομοκρατικές οργανώσεις

Οι κινήσεις για τον ορισμό των Ταλιμπάν ως ξένη τρομοκρατική οργάνωση σταμάτησαν, καθώς αναγνωρίστηκε ότι οι διαπραγματεύσεις με μια τέτοια ομάδα θα ήταν περίπλοκες. Και έτσι, παρόλο που το δίκτυο «Χακάνι», ένα παράρτημα των Ταλιμπάν, ήταν (και παραμένει) στη λίστα του FTO, η «μητρική οργάνωση» απέφυγε το χαρακτηρισμό.

Παρά τους τίτλους, οι νέοι Ταλιμπάν διατήρησαν μεγάλο μέρος της παλιάς τους ρητορικής. Οι δηλώσεις τους επικεντρώθηκαν στον τερματισμό της αμερικανικής «εισβολής» και στον εορτασμό της γενναιότητας των μουτζαχεντίν μαχητών τους ενάντια στους «ξένους εισβολείς». Ποτέ δεν μπήκαν στον κόπο να αντιμετωπίσουν τις ανησυχίες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων - ιδιαίτερα των δικαιωμάτων των γυναικών. Όταν πιέστηκαν ωστόσο, μίλησαν για «τα δικαιώματα των γυναικών μέσα σε ένα ισλαμικό πλαίσιο». Ωστόσο, ήταν σαφείς. Το ιμπεριαλιστικό σύστημα δεν είχε θέση στη σαρία.

Οι Ταλιμπάν θα μπορούσαν αξιόπιστα να «τα σπάσουν» με την Αλ Κάιντα

"Για πρώτη φορά, οι Ταλιμπάν ανακοίνωσαν ότι είναι έτοιμοι να χωρίσουν με τον ιστορικό σύμμαχό τους, την Αλ Κάιντα", δήλωσε ο τότε υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο σε συνέντευξή του την 1η Μαρτίου 2020.

«Μπορείτε να δείτε, να διαβάσετε το έγγραφο, οι Ταλιμπάν διαχωρίζουν τη στάση τους», πρόσθεσε. Ο Πομπέο μίλησε μια μέρα αφότου οι ΗΠΑ υπέγραψαν μια συμφωνία αποχώρησης με τους Ταλιμπάν, με τίτλο «Συμφωνία για την ειρήνη στο Αφγανιστάν ανάμεσα στο Ισλαμικό Εμιράτο του Αφγανιστάν, το οποίο δεν αναγνωρίζεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες ως κράτος".

Το δεύτερο μέρος της τετρασέλιδης συμφωνίας αναφέρει ότι οι Ταλιμπάν «δεν θα επιτρέψουν σε κανένα από τα μέλη τους, άλλα άτομα ή ομάδες, συμπεριλαμβανομένης της αλ Κάιντα, να χρησιμοποιήσουν το έδαφος του Αφγανιστάν για να απειλήσουν την ασφάλεια των Ηνωμένων Πολιτειών και τους συμμάχους τους ». Ωστόσο, στρατιωτικοί και ειδικοί ασφάλειας προειδοποίησαν ότι οι σχέσεις μεταξύ των Ταλιμπάν και της Αλ Κάιντα ήταν βαθιές και περιλάμβαναν μικτούς γάμους, καθιστώντας τις δύο ομάδες ουσιαστικά μια οικογένεια.

«Οι σχέσεις μεταξύ των Ταλιμπάν, ιδίως του Δικτύου Χακάνι και της Αλ Κάιντα παραμένουν στενές, βασισμένες στη φιλία, στην ιστορία κοινού αγώνα, ιδεολογικής συμπάθειας και ενδογαμίας», ανέφερε έκθεση του ΟΗΕ στο Συμβούλιο Ασφαλείας αυτόν τον μήνα.

Ενώ οι Ταλιμπάν έριχναν τους τζιχαντιστές «αδελφούς τους κάτω από το λεωφορείο», η Αλ Κάιντα «αντέδρασε θετικά στη συμφωνία [με τις ΗΠΑ], με τους εκπροσώπους της να τη γιορτάζουν ως νίκη για την υπόθεση των Ταλιμπάν και έτσι για την παγκόσμια τζιχάντ». ανέφερε η έκθεση. Μετά την κατάληψη της Καμπούλ από τους Ταλιμπάν στις 15 Αυγούστου, το τμήμα της Αλ Κάιντα στη Βόρεια Αφρική, η Αλ Κάιντα στο Ισλαμικό Μαγκρέμπ (AQIM), γιόρτασε τη «νίκη» στο Αφγανιστάν, ενώ η Αλ Κάιντα στην Αραβική Χερσόνησο (AQAP), που εδρεύει σε μεγάλο βαθμό στην Υεμένη, προανήγγειλε την «αρχή ενός κομβικού μετασχηματισμού» παγκοσμίως. Ενώ οι Ταλιμπάν προσπαθούν δημόσια να αποστασιοποιηθούν από την παγκόσμια τζιχαντιστική ομάδα που πραγματοποίησε τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, η Αλ Κάιντα θεωρεί η μοίρα της συνδέεται με τα κέρδη των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν καθώς βασικό στόχος της παραμένουν οι ΗΠΑ και οι συμμάχοί τους.

Οι Ταλιμπάν είναι αποκλειστικά αφγανική εθνικιστική ομάδα

Η απεικόνιση των Ταλιμπάν αποκλειστικά ως εθνικιστικό κίνημα ήταν απαραίτητη για τις ΗΠΑ για να θεωρήσουν την ομάδα ως αυστηρά πολιτικό παίκτη στο Αφγανιστάν. Αλλά η ηγεσία των Ταλιμπάν επέζησε του αμερικανικού πολέμου κατά της τρομοκρατίας, μετακομίζοντας στο Πακιστάν, όπου μπόρεσε να ακολουθήσει τα στρατηγικά της σχέδια «με σημαντική υποστήριξη από τις Πακιστανικές Υπηρεσίες Πληροφοριών (ISI), τονίζει έκθεση του Ατλαντικού Συμβουλίου.

«Πώς θα μειώσουν και τελικά θα κόψουν την εξάρτηση από το πακιστανικό στρατιωτικό και πολιτικό κατεστημένο για να λειτουργήσουν ως εθνικιστικό κίνημα έτοιμο να κυβερνήσει;» αναφέρει η έκθεση, χωρίς να δίνει απαντήσεις. Το Αφγανιστάν αποτελεί εδώ και καιρό το πεδίο ανταγωνισμού για τις στρατηγικές αντιπαλότητες Ινδίας-Πακιστάν.

Η αμερικανική παρουσία στο Αφγανιστάν διατήρησε ένα status quo σε μια περιοχή όπου η Κίνα επέδειξε τις επεκτατικές της δυνάμεις υπό τον πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ. Η σταθερότητα τώρα απειλείται σε μια ζώνη που έχει τρία πυρηνικά κράτη - την Κίνα, την Ινδία και το Πακιστάν - που διεκδικούν επιρροή.

Οι Ταλιμπάν τονίζουν την ανεξαρτησία τους από το Πακιστάν, αλλά με την εξάρτησή τους από το στρατιωτικό δίκτυο πληροφοριών και τους πόρους του Ισλαμαμπάντ, δεν είναι σε θέση να κόψουν τη σχέση αυτη. Εν τω μεταξύ, ξένοι μαχητές - συμπεριλαμβανομένων Πακιστανών, Ουζμπέκων, Τσετσενών και άλλων υπηκόων της Κεντρικής Ασίας - έχουν διογκώσει τις τάξεις των Ταλιμπάν.

Οι Αμερικανοί διαπραγματευτές ήλπιζαν ότι ο πόλεμος μεταξύ των Ταλιμπάν και του Ισλαμικού Κράτους-το Ισλαμικό Κράτος του Χορασάν- θα είχε ως αποτέλεσμα οι Ταλιμπάν να ξεριζώσουν την παγκόσμια απειλή των τζιχαντιστών στο Αφγανιστάν.

Αλλά η επίθεση στο αεροδρόμιο της Καμπούλ στις 26 Αυγούστου υπογράμμισε τις προκλήσεις ασφαλείας που αντιμετωπίζουν οι Ταλιμπάν στον αγώνα τους ενάντια στην ομάδα. Σε συνέντευξή του, δύο ημέρες μετά την επίθεση, ο εκπρόσωπος των Ταλιμπάν Ζαμπιουλάχ Μουτζαχίντ κατηγόρησε τον «άπιστο» αμερικανικό στρατό για την αποτυχία, ακόμη και αν παραδέχτηκε ότι η ομάδα του ελέγχει το «93 ή 94 %» της Καμπούλ.

Ο δαπανηρός «αιώνιος πόλεμος» πρέπει να τελειώσει

Το γεγονός ότι ο «αιώνιος πόλεμος» στοίχισε τη ζωή σε περισσότερα από 2.400 Αμερικανούς στρατιώτες και κόστισε σχεδόν 2 τρισεκατομμύρια δολάρια είναι στατιστικές που συχνά παρατίθενται ως δικαιολογίες για τον άμεσο τερματισμό του πολέμου.

Η πραγματικότητα είναι λίγο διαφορετική. Μετά τη μείωση του 2014, ο αμερικανικός στρατός είχε πολύ μικρότερο αποτύπωμα στο Αφγανιστάν από ό, τι κατά τα πρώτα χρόνια, με αποτέλεσμα να μειωθεί το κόστος και οι απώλειες. Σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ, από τις 23 Αυγούστου του 2021, λιγότεροι από 100 Αμερικανοί στρατιώτες έχασαν τη ζωή τους σε μάχες στο Αφγανιστάν τα τελευταία πέντε χρόνια-«περίπου το ισοδύναμο του αριθμού των Αμερικανών που πεθαίνουν σήμερα από Covid-19 κάθε δύο ώρες» έγραψαν οι New York Times.

Το ποσό της χρηματοδότησης από το Αφγανιστάν που επιστρέφει στους Αμερικανούς είναι καλά τεκμηριωμένο. Αυτό περιλαμβάνει στρατιωτικούς εργολάβους και μισθούς αμερικανικού πολιτικού προσωπικού και προσωπικού ανοικοδόμησης που ήταν «συχνά ακατάλληλοι και κακώς εκπαιδευμένοι», σύμφωνα με τον Ειδικό Γενικό Επιθεωρητή Αφγανικής Ανασυγκρότησης (SIGAR), μια εποπτική αρχή της αμερικανικής κυβέρνησης. Τα μεγάλα κοινωνικοοικονομικά κέρδη του Αφγανιστάν, συμπεριλαμβανομένων των γυναικείων υπηρεσιών εκπαίδευσης και υγείας, από την πτώση των Ταλιμπάν το 2001 αγνοήθηκαν επίσης από τα μέσα ενημέρωσης.

Η αφήγηση του χαμένου αιτίου επέτρεψε στον Χαλιλζάντ, τον ειδικό αντιπρόσωπο των ΗΠΑ για τη συμφιλίωση στο Αφγανιστάν από το 2018, να συμφωνήσει σε χρονοδιαγράμματα αποχώρησης που περιλάμβαναν δέσμευση των ΗΠΑ να αποσύρουν όλο το στρατιωτικό προσωπικό «εντός 14 μηνών» βάσει της συμφωνίας του 2020. Όταν ο Μπάιντεν ανέλαβε καθήκοντα νωρίτερα φέτος, αφαίρεσε αρκετές πολιτικές της εποχής Τραμπ, αλλά η συμφωνία ΗΠΑ-Ταλιμπάν δεν ήταν μεταξύ αυτών. Ο Χαλιλζάντ, διατήρησε επίσης τη θέση του.

Στον καταστροφικό απόηχο της κατάληψης των Ταλιμπάν, αρκετοί Αμερικανοί διπλωμάτες και ειδικοί συζήτησαν για την έλλειψη «στρατηγικής υπομονής» από την Αμερική. Σε μια στήλη των New York Times, ο Ράιαν Κρόκερ, ο οποίος υπηρέτησε ως πρεσβευτής των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν υπό τον Ομπάμα, σημείωσε: «Η έλλειψη στρατηγικής υπομονής μας σε κρίσιμες στιγμές ... έχει καταστρέψει τις συμμαχίες μας, έχει ενθαρρύνει τους αντιπάλους μας και έχει αυξήσει τον κίνδυνο για τη δική μας ασφάλεια»

Οι αφγανικοί πολιτικοί και στρατιωτικοί θεσμοί είναι αδύναμοι και μπορούν να παραγκωνιστούν

Η δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση του Αφγανιστάν, βάσει συντάγματος που κυρώθηκε το 2004, δεν συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις για το μέλλον της χώρας. Η ειρωνεία των ΗΠΑ, οι οποίες υπό τον Μπάιντεν προώθησαν τις δημοκρατικές αξίες ως την κύρια αξία της εξωτερικής πολιτικής, η αποχώρηση χωρίς αξιόπιστη ειρηνευτική διαδικασία και ο παραμερισμός της εκλεγμένης κυβέρνησης του Αφγανιστάν συγκλόνισε τους συμμάχους της Αμερικής και ενθουσίασε τους εχθρούς της.

Η αιτιολόγηση αυτής της παράλειψης ήταν το πολυετές πρόβλημα των ΗΠΑ με τον ένοικο του προεδρικού παλατιού του Αφγανιστάν. Ο πρώτος εκλεγμένος πρόεδρος της χώρας, Χαμίντ Καρζάι, θεωρήθηκε διεφθαρμένος, αναποτελεσματικός και τόσο αδιάλλακτος που τα δημοσιεύματα των αμερικανικών μέσων ενημέρωσης έγραφαν συχνά οτι ίσως βρίσκεται υπό την επήρεια φαρμάκων η ναρκωτικών. Ο διάδοχός του Ασράφ Γκανί δεν τα πήγε πολύ καλύτερα.

Το κοινοβούλιο του Αφγανιστάν, το οποίο περιλάμβανε περισσότερες γυναίκες εκπροσώπους από ό, τι το Κογκρέσο των ΗΠΑ ή το βρετανικό κοινοβούλιο, σπάνια, αν ποτέ αναφέρθηκε.

Η διαφθορά ήταν σίγουρα ένα πρόβλημα. «Όταν διοχετευθούν τεράστιοι πόροι σε μια χώρα χωρίς καθιερωμένους θεσμούς και κράτος δικαίου, η διαφθορά είναι πιθανό να είναι ένα σημαντικό υποπροϊόν», έγραψε ο Κρόκερ, πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν που διορίστηκε από τον Ομπάμα. Αλλά, σημείωσε ο Κρόκερ, «η διαφθορά ήταν ενδημική στη Νέα Υόρκη, τη Βοστώνη και το Σικάγο κατά το μεγαλύτερο μέρος του 19ου και στον 20ό αιώνα. Μας πήρε χρόνο για να αναπτύξουμε τους θεσμούς και τις νομικές δομές που θα έκαναν τελικά τη διαφθορά εξαίρεση και όχι κανόνα».

Η αντιμετώπιση του προβλήματος, ωστόσο, απαιτεί χρόνο και υπομονή και οι ΗΠΑ δεν έχουν τίποτα από αυτά, επεσήμανε. Μετά την κατάληψη των Ταλιμπάν, η ευθύνη έγινε μπαλάκι του πινγκ πονγκ που έφθασε και στο στρατό της χώρας.

Ο Αφγανικός Εθνικός Στρατός, ο οποίος πλήρωσε το μεγαλύτερο φόρο αίματος από τις επιθέσεις των Ταλιμπάν, κατέρρευσε μετά από την προέλαση των Ταλιμπάν. Όμως οι ΗΠΑ είχαν ήδη υπονομεύσει τις αφγανικές ένοπλες υπηρεσίες συντρίβοντας αυτό που οι κορυφαίοι στρατιωτικοί λένε εδώ και καιρό ότι το πιο σημαντικό συστατικό μιας αποτελεσματικής πολεμικής δύναμης είναι το ηθικό.

Όταν τα αμερικανικά στρατεύματα εγκατέλειψαν τη βάση του Μπαγκράμ στη μέση της νύχτας χωρίς να ενημερώσουν τους Αφγανούς ομολόγους τους, επέφερε ένα θανάσιμο πλήγμα σε έναν στρατό που αντιμετώπιζε έναν εχθρό που όλοι είχαν ανακηρύξει νικητή.

«Όταν οι Αμερικανοί έφυγαν στη μέση της νύχτας χωρίς να ενημερώσουν τους Αφγανούς ομολόγους τους, αυτό σήμαινε επίσης ότι οι Αμερικανοί εργολάβοι που ήταν τόσο επικριτικοί είχαν φύγει", εξήγησε ο βετεράνος δημοσιογράφος Bilal Sarwary. «Οι ελίτ δυνάμεις του Αφγανιστάν το είδαν ως σήμα και μπερδεύτηκαν. Σκέφτηκαν: Τι συμβαίνει; Η Αμερική μας εγκαταλείπει, οι Ταλιμπάν έρχονται, η πολιτική τάξη είναι διχασμένη ».

Ο αρχαίος Κινέζος στρατηγός Sun Tzu σημείωνε: «Κάθε μάχη κερδίζεται πριν καν διεξαχθεί». Το βιβλίο του "The Art of War" μελετάται σε στρατιωτικές ακαδημίες σε όλο τον κόσμο. Ο αρχηγός του ισχυρότερου στρατού στον κόσμο, όμως δεν ασχολήθηκε καθόλου με αυτή τη βασική αρχή.

Πηγή: France 24

Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Newsbomb.gr.