Το «Σύνδρομο της Αβάνας» και το μυστήριο των μικροκυμάτων: Τι «χτυπάει» κατασκόπους και διπλωμάτες

Γιατροί, επιστήμονες, πράκτορες και κυβερνητικοί αξιωματούχοι των ΗΠΑ προσπαθούν να βρουν τι είναι αυτό του προκαλεί το αποκαλούμενο «Σύνδρομο της Αβάνας»: Μια μυστηριώδη νόσο που «χτυπά» Αμερικανούς διπλωμάτες και κατασκόπους. Όπως αναφέρεται σε σχετικό δημοσίευμα του BBC, κάποιοι κάνουν λόγο για πολεμική ενέργεια, άλλοι υποψιάζονται πως ίσως είναι μια νέα, μυστική μέθοδος παρακολούθησης, και κάποιοι πιστεύουν ότι στην πραγματικότητα…δεν υπάρχει.

Σύμφωνα με περιγραφές, αρχίζει συχνά με έναν περίεργο ήχο, κάτι ανάμεσα σε «βόμβο», «μέταλλο που σέρνεται πάνω σε μέταλλο» και άλλα παρεμφερή. Μια γυναίκα περιέγραψε έναν χαμηλό ήχο και αίσθηση πίεσης στο κρανίο της, άλλοι αναφέρουν πόνους ή θερμότητα. Αρκετοί είχαν ζαλάδες και κόπωση για μήνες.

Το Σύνδρομο της Αβάνας πρωτοεμφανίστηκε στην Κούβα το 2016, αρχικά σε στελέχη της CIA, ωστόσο μετά άρχισε να εξαπλώνεται, με τις αναφορές να πληθαίνουν. Πλέον, πέντε χρόνια μετά, οι περιπτώσεις είναι εκατοντάδες, και, σύμφωνα με το BBC, συναντώνται σε κάθε ήπειρο, επηρεάζοντας τις δυνατότητες των ΗΠΑ για επιχειρήσεις συλλογής πληροφοριών στο εξωτερικό. Η διαλεύκανση του μυστηρίου αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα εθνικής ασφαλείας των ΗΠΑ. Ακόμα δεν έχουν βρεθεί «ατράνταχτα» στοιχεία, ωστόσο υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις πως κάπως σχετίζεται με μικροκύματα.

Αρχικά υπήρχαν υποψίες προς την κατεύθυνση της κυβέρνησης της Κούβας, δεδομένων των δεκαετιών εχθρότητας μεταξύ των δύο χωρών. Ωστόσο η θεωρία περί κάποιας εμπλοκής της κουβανικής κυβέρνησης (ή κάποιας σκληροπυρηνικής παράταξης στους κύκλους της) αποδυναμώθηκε όταν άρχισε να παρατηρείται και εκτός Κούβας.

Την εμφάνισή της έχει κάνει μια νέα θεωρία, με ψυχροπολεμικό «άρωμα»: Ο καθηγητής Τζέιμς Λιν, του Πανεπιστημίου του Ιλινόι, είχε σκεφτεί εξαρχής τα μικροκύματα, καθώς, δεκαετίες πριν, είχε ακούσει και ο ίδιος τους περίεργους ήχους.

Από την εμφάνιση του ραντάρ κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ακόμα, υπάρχουν αναφορές πως κάποιοι άνθρωποι μπορούν να ακούν κάτι όταν είναι ενεργοποιημένο ραντάρ κοντά τους και στέλνει μικροκύματα. Σχετικό επιστημονικό άρθρο είχε συνταχθεί το 1961 από τον Άλεν Φρέι, όπου υποστηριζόταν πως ήχοι που παράγονταν από μικροκύματα αλληλεπιδρούσαν με το νευρικό σύστημα (Frey Effect) – ωστόσο τα ακριβή αίτια και οι επιπτώσεις ήταν άγνωστα.

Ο Λιν έκανε πειράματα τη δεκαετία του 1970, στο πλαίσιο πειραμάτων στο Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον, και είχε ακούσει τέτοιους περίεργους ήχους. Ο ίδιος πίστευε πως ο μαλακός ιστός του εγκεφάλου του απορροφούσε την ενέργεια, η οποία μετατρεπόταν σε κύμα πίεσης μέσα στο κεφάλι του. Το 1978 ήρθε σε επαφή και με άλλους ερευνητές για το θέμα, που έκαναν τα δικά τους πειράματα.

Την περίοδο εκείνη, εν μέσω του Ψυχρού Πολέμου, τα πάντα διερευνώνταν και υπό το πρίσμα του ανταγωνισμού των υπερδυνάμεων – και τα μικροκύματα δεν ήταν εξαίρεση. Στον Λιν επιδείχθηκε η σοβιετική προσέγγιση, στο πλαίσιο ενός κάπως «χοντροκομμένου» πειράματος.

Σε αναφορά του 1976 από τη US Defense Intelligence Agency τονιζόταν πως δεν βρίσκονταν μεν αποδείξεις για όπλα μικροκυμάτων στην κατοχή των Σοβιετικών, μα σημειωνόταν πως υπήρχαν πληροφορίες για πειράματα όπου στοχεύονταν βάτραχοι με μικροκύματα μέχρι που σταματούσαν οι καρδιές τους. Επίσης, εκφραζόταν ανησυχία για σοβιετικά όπλα μικροκυμάτων με στόχο τον επηρεασμό της εγκεφαλικής λειτουργίας ή την πρόκληση ήχων για ψυχολογικούς σκοπούς. Ο Λιν είδε επίσης αναφορές και για αμερικανικές έρευνες σε σχετικά όπλα.

Στο μεταξύ, και άλλοι Αμερικανοί ανησυχούσαν για μικροκύματα – για την ακρίβεια, φοβούνταν πως μπορεί να είχαν χρησιμοποιηθεί εναντίον τους, σε περιστατικό που συγκαλύφθηκε.

Για περίπου 25 χρόνια, η αμερικανική πρεσβεία στη Μόσχα ήταν «λουσμένη» σε μια αόρατη ακτίνα μικροκυμάτων χαμηλού επιπέδου, το αποκαλούμενο «Moscow Signal» - ωστόσο για πολλά χρόνια αυτοί που δούλευαν εκεί δεν ήξεραν τίποτα. Η ακτίνα αυτή ερχόταν από μια κεραία στο μπαλκόνι ενός διαμερίσματος απέναντι, και έπεφτε στους πάνω ορόφους της πρεσβείας, όπου ήταν και το γραφείο του πρέσβη. Είχε πρωτοεντοπιστεί τη δεκαετία του 1950 και γίνονται έρευνες από ένα δωμάτιο στον 10^ο όροφο, ωστόσο η ύπαρξή της είχε παραμείνει μυστική από τους περισσότερους εκ των εργαζομένων εκεί.

Ένας νέος πρέσβης, ο Γουόλτερ Στέσελ, κατέφθασε το 1974 και απείλησε με παραίτηση εάν δεν ενημερώνονταν όλοι. Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ επιχείρησε να υποβαθμίσει τους κινδύνους, ωστόσο ο ίδιος ο Στέσελ κάποια στιγμή αρρώστησε, με αιμορραγία από τα μάτια ως ένα από τα συμπτώματα. Σε αποχαρακτηρισμένη τηλεφωνική συνομιλία του 1975 μεταξύ του τότε Αμερικανού ΥΠΕΞ Χένρι Κίσινγκερ και του Σοβιετικού πρέσβη στην Ουάσινγκτον, ο Κίσινγκερ συνέδεσε την αρρώστια με τα μικροκύματα, παραδεχόμενος πως γίνεται προσπάθεια συγκάλυψης. Ο Στέσελ εν τέλει πέθανε από λευχαιμία στα 66 του.

Από το 1976 και μετά ελήφθησαν μέτρα προστασίας, ωστόσο πολλοί διπλωμάτες εξοργίστηκαν επειδή θεώρησαν πως το Στέιτ Ντιπάρτμεντ στην αρχή είχε μείνει σιωπηλό και μετά αντιστάθηκε στις πιέσεις για παραδοχές περί πιθανών επιπτώσεων στην υγεία.

Γενικότερα θεωρείται πως οι Σοβιετικοί δεν είχαν σκοπό να βλάψουν την υγεία των εργαζομένων στην πρεσβεία – εκτιμάται πως μάλλον επιχειρούνταν παρεμβολές σε αμερικανικό εξοπλισμό υποκλοπών στην πρεσβεία στη Μόσχα. Σε αυτό το πλαίσιο, εκτιμάται πως και στην Αβάνα κάτι τέτοιο γινόταν – κάποια μέθοδος για παρακολούθηση μέσω μικροκυμάτων, υποκλοπές ή παρεμβολές σε ηλεκτρονικές συσκευές ή κάτι ανάλογο – ακόμα και κάποια δυσλειτουργία σε κάποια συσκευή που μπορεί να επηρέασε την υγεία των ανθρώπων στην περιοχή.

Ωστόσο από ένα σημείο και μετά άρχισαν να έρχονται και τέτοιες αναφορές από εκτός Κούβας. Τον Δεκέμβριο του 2017 ο Μαρκ Πολυμερόπουλος ξύπνησε σε ένα διαμέρισμα σε ξενοδοχείο της Μόσχας. Ήταν στέλεχος της CIA και θα συναντούσε Ρώσους πράκτορες. «Τα αυτιά μου βούιζαν, ζαλιζόμουν. Ένιωθα τάση για εμετό. Δεν μπορούσα να σηκωθώ» είπε στο BBC. Παρά τις προσπάθειες των γιατρών, οι πονοκέφαλοι δεν έφυγαν ποτέ και το 2019 βγήκε στη σύνταξη.

Ο ίδιος στην αρχή πίστευε ότι είχε στοχευθεί με κάποιο εργαλείο παρακολούθησης στο οποίο «είχαν ανεβάσει πολύ την ένταση». Ωστόσο μετά άρχισαν να εμφανίζονται και άλλες περιπτώσεις στη CIA, που όλες, όπως λέει ο ίδιος, ήταν ατόμων που είχαν εργαστεί στη Ρωσία – οπότε πίστεψε πως είχαν χρησιμοποιήσει πάνω του κάποιο όπλο. Ακολούθησαν μετά περιστατικά στην Κίνα, μεταξύ άλλων και στο προξενείο της Γκουανγκτζού στις αρχές του 2018.

Κάποιοι από αυτούς που επηρεάστηκαν στην Κίνα ήρθαν σε επαφή με τη Μπεατρίς Γκολόμπ, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, Σαν Ντιέγκο, η οποία διερευνά τις επιπτώσεις των μικροκυμάτων στην υγεία. Η ίδια, όπως είπε στο BBC, απευθύνθηκε στην ιατρική ομάδα του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, παρουσιάζοντας μια σειρά λόγων για τους οποίους πίστευε ότι τα μικροκύματα ήταν υπεύθυνα. «Ενδιαφέροντα αναγνώσματα» ήταν η απάντηση που έλαβε.

Η Γκολόμπ λέει πως κατεγράφησαν υψηλά επίπεδα ακτινοβολίας από μέλη οικογενειών προσωπικού στη Γκουανγκτζού, μέσω εξοπλισμού που είναι διαθέσιμος στο εμπόριο. Ωστόσο το Στέιτ Ντιπάρτμεντ είπε στους εργαζομένους του ότι οι μετρήσεις που είχαν γίνει από τους ίδιους ήταν απόρρητες.

Όπως σημειώνεται στο δημοσίευμα, υπήρξαν προβλήματα στη συνεργασία μεταξύ Στέιτ Ντιπάρτμεντ και της CIA, και μόνο μία από εννιά περιπτώσεις στην Κίνα θεωρήθηκε ότι πληρούσε τα κριτήρια για το Σύνδρομο της Αβάνας. Αυτό προκάλεσε την οργή των υπολοίπων, και κάποιοι πήγαν σε δικηγόρο, τον Μαρκ Ζάιντ, που πλέον εκπροσωπεί πάνω από 20 εργαζομένου της κυβέρνησης. Ο Ζάιντ λέει πως η κυβέρνηση γνωρίζει τι συμβαίνει, και ότι ο ίδιος έχει στοιχεία τα οποία ανάγονται στα τέλη της δεκαετίας του 1960. Κατά την άποψη του ίδιου, εάν υπάρξει παραδοχή, θα μπορούσε να «ανοίξει το Κουτί της Πανδώρας», λόγω περιστατικών που αγνοήθηκαν ανά τις κατηγορίες – ενώ άλλο ένα σενάριο είναι πως οι ΗΠΑ ενδεχομένως να έχουν χρησιμοποιήσει και αυτές τέτοια μέσα και να θέλουν να το κρατήσουν μυστικό. Σημειώνεται πως υπάρχουν αναφορές ότι τη δεκαετία του 1990 η αμερικανική πολεμική αεροπορία είχε ένα πρόγραμμα ονόματι Hello, με σκοπό τη χρήση μικροκυμάτων για δημιουργία ενοχλητικών ήχων, ένα άλλο ονόματι Goodbye για έλεγχο πλήθους και ένα ονόματι Goodnight για θανατηφόρα χρήση. Σύμφωνα με αναφορές προ δεκαετίας, τα προγράμματα αυτά δεν είχαν σημειώσει επιτυχία.

Στην άλλη πλευρά, ωστόσο, υπάρχει και η άποψη πως ίσως να μην ισχύει τίποτα από όλα αυτά: Ο Ρόμπερτ Μπάλοχ, καθηγητής Νευρολογίας στο UCLA, μελετά εδώ και πολλά χρόνια ανεξήγητα προβλήματα υγείας, και, στην περίπτωση του Συνδρόμου της Αβάνας, όταν έμαθε τα συμπτώματα, κατέληξε στο συμπέρασμα πως επρόκειτο για μια μαζική ψυχογενή πάθηση – όπως όταν πιάνει αναγούλα και ναυτία ανθρώπους που μαθαίνουν ότι έφαγαν χαλασμένα τρόφιμα (ακόμα και αν αυτό δεν ισχύει). «Όταν βλέπεις μαζικές ψυχογενείς παθήσεις, συνήθως υποβόσκει κάποια κατάσταση που προκαλεί στρες…στην περίπτωση της Κούβας και των εργαζομένων της πρεσβείας…σίγουρα ήταν σε κατάσταση που προκαλούσε στρες».

Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Newsbomb.gr.

Διαβάστε επίσης:

LIVE BLOG: Η κηδεία του Μίκη Θεοδωράκη στον Γαλατά Χανίων - Η Ελλάδα πενθεί τον σπουδαίο μουσουργό

Καιρός - Σάκης Αρναούτογλου: Πότε θα κατεβάσουμε τα χειμωνιάτικα

Η ΕΛΣΤΑΤ αναζητά 60.000 απογραφείς με μισθό 1.200 ευρώ